"A"

A B C D E F G H I J K L
Ł M N O P Q R S T U W V Z

___________________________________________________________________


Adoracja – pełne czci i uwielbienia uniżenie się przed Bogiem, wewnętrzne uznanie Jego nieskończonej wyższości. Od czasów średniowiecza w szczególny sposób również przed Panem obecnym w Eucharystii – jako cicha adoracja, ale także publicznie podczas całodziennego wystawienia, w czterdziestogodzinnym nabożeństwie, praktykowanym zwłaszcza na początku Wielkiego Postu. Liturgia Wielkiego Piątku zaprasza natomiast do adoracji krzyża. Wierni podchodzą do krzyża i przez przyklęknięcie składają hołd wywyższonemu na krzyżu Chrystusowi jako zwycięzcy. Kościół Prawosławny praktykuje natomiast gest położenia na ikonie krzyża czoła. W ten sposób wierni powierzają Jezusowi wszystkie swoje troski i cierpienia.

Aklamacja – zawołanie, jakim zgromadzona wspólnota wiernych wyraża swoją aprobatę i współudział: Amen, Alleluja, Panie, zmiłuj się; w dłuższej postaci: Chwała Tobie, Panie; Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu...; Bo Twoje jest królestwo...; Baranku Boży... Przez połączenie poszczególnych aklamacji powstają całe hymny, jak Święty, Święty... i Chwała na wysokości Bogu. Zawołania te stanowią najdobitniejszą formę uczestnictwa całej wspólnoty zarówno w całkiem prostych, jak i w uroczystych nabożeństwach liturgicznych, w którym chór nie może ani nie powinien jej zastępować.

Aklamacja po przeistoczeniu - Krótki, dialogowany tekst modlitewny, będący częścią -> modlitwy eucharystycznej, odmawiany (śpiewany) po konsekracji. Jest to, poza słowem "Amen" po -> doksologii końcowej jedyny tekst wymawiany przez lud podczas -> modlitwy eucharystycznej. Może mieć jedną z czterech form (K - kapłan, W - wierni):

1. K: Oto wielka tajemnica wiary. W: Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu, wyznajemy Twoje zmartwychwstanie, i oczekujemy Twego przyjścia w chwale.

2. K: Wielka jest tajemnica naszej wiary. W: Ile razy ten chleb spożywamy, i pijemy z tego kielicha głosimy śmierć Twoją, Panie, oczekując Twego przyjścia w chwale.

3. K: Uwielbiajmy tajemnicę wiary. W: Panie, Ty nas wybawiłeś, przez krzyż i zmartwychwstanie swoje, Ty jesteś Zbawicielem świata.

4. K: Tajemnica wiary. W: Chrystus umarł, Chrystus zmartwychwstał, Chrystus powróci.


Ambona – W czasie eucharystii wierni otrzymują pokarm z dwóch stołów: Słowa i Chleba. Pierwszy nosi nazwę ambony, drugi to ---> ołtarz. Odnowiona liturgia zaleca, by były ustawione blisko siebie. Ambona to podwyższone miejsce do czytań biblijnych, psalmu responsoryjnego i orędzia wielkanocnego, ale także do wygłaszania homilii i wypowiadania wezwań w modlitwie powszechnej; nie przeznaczone natomiast dla komentatora i kantora (czyli prowadzącego śpiew). Wierzchnia płyta wykonana przeważnie artystycznie i zaopatrzona w pulpit.

Amen – Dosłownie: niech się tak stanie. Aklamacja ludu w odpowiedzi na słowa uwielbienia wypowiedziane przez prowadzącego modlitwę. W liturgii mszalnej zasadnicze znaczenie ma Amen wypowiadane na zakończenie modlitwy eucharystycznej (tradycja rzymska zaleca w tym wypadku odśpiewanie trzy razy) i przed przyjęciem komunii św. Jeżeli uwzględnimy kolejność gestów: ukazanie Chleba, słowa kapłana i odpowiedź wiernego – w tym przypadku Amen staje się wyznaniem wiary.

Antyfona – W liturgii godzin (tzw. brewiarzu) refren rozpoczynający i kończący psalm. W liturgii Mszy św. refren ten przeplatany jest ze śpiewem na wejście i procesję komunijną. Związana z charakterem obchodu liturgicznego, przyczynia się w znacznym stopniu do jego właściwego zrozumienia. Niestety, w Polsce najczęściej jest opuszczana. W takim przypadku wspomniane śpiewy powinny nawiązywać do treści antyfony, co również jest rzadkością.

Aspersja – pokropienie zgromadzonych wiernych wodą święconą na początku Mszy niedzielnej zamiast aktu pokuty. Po pozdrowieniu kapłan błogosławi na pamiątkę chrztu wodę i przy śpiewie „Pokrop mnie hizopem, a stanę się czysty” (w okresie Wielkanocy: „Widziałem wodę”) lub jakiejś innej stosownej pieśni kropi nią lud; zakończenie stanowi prośba o odpuszczenie grzechów.

Asysta – Kiedy kapłan był jeszcze uważany za jedyną osobę sprawującą liturgię, pozostałych posługujących nazywano jego asystentami. W rzeczywistości każdy z nich spełnia posługę sobie właściwą, nie są oni więc pomocnikami kapłana. Określenie to może się zatem odnosić jeszcze tylko do dwóch diakonów, którzy regularnie towarzyszą biskupowi w uroczystej celebracji. Termin ten jest wręcz masowo stosowany wśród lektorów (mimo formalnej niepoprawności), na określenie osób posługujących na danej Mszy.