W trwającym roku kalendarzowym różnica w dacie świętowania Paschy między Wschodem a Zachodem wynosi aż 5 tygodni. W dużym uproszczeniu wspomniana sytuacja wynika głównie z tego iż w tradycji wschodniej Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego nie może wypaść przed Paschą Żydowską, która w tym roku trwała od 22 do 30 kwietnia.

W tradycji bizantyjskiej każda niedziela jest bezpośrednim wspomnieniem zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Radość paschalna wyrażana jest w słowach 8 tonów( hłasów woskresnych). Ich treść dotyczy bezpośrednio wydarzeń związanych z tajemnicą zmartwychwstania, a ponadto wyraża w sposób dogłębny tą główną prawdę chrześcijaństwa. W czasie niedzielnej jutrzni, zaraz po proklamacji ewangelii śpiewany jest hymn „ Zmartwychwstanie Twoje Chryste Zbawco”, przynaglający wiernych do złożenia hołdu ukrzyżowanemu i zmartwychwstałemu Panu.

W sposób szczególny radość paschalna uwydatniana jest w okresie od Zmartwychwstania do Wniebowstąpienia Pańskiego. Każdego dnia Boska Liturgia św. Jana Chryzostoma rozpoczyna się od troparionu¹ „ Chrystus Zmartwychwstał”, który jest ponawiany przed i po rozdaniu postaci eucharystycznych. Wspomniany troparion wieńczy ponadto ofiarę eucharystyczną. Esencję paschalnej teologii stanowi jednak przesłanie niedzielnych nabożeństw. Poświęcone są one postaciom, które dostąpiły łaski osobistego spotkania ze zmartwychwstałym Panem. Ewangelia wskazuje, że przyczyniły się do zmiany życia niekiedy nawet do metanoi.

W tradycji bizantyjskiej pierwsza niedziela po Passze ukazuje spotkanie Jezusa z uczniami w wieczerniku, a w sposób szczególny akcentuje postawę apostoła Tomasza dlatego też zwana jest niedzielą Tomasza lub niedzielą tzw. „Antypaschy”. Po zakończeniu Boskiej Liturgii następuje obrzęd podzielenia i rozdania paschalnego chleba zwanego Artosem² oraz namaszczenia głów wiernych olejem.

Druga niedziela ukazuje postać kobiet niosących wonności( Marii Magdalenie, Marii Matce Jakuba i Salomei). Ewangelia ukazuje ich spotkanie z aniołem, który jako pierwszy obwieścił im prawdę o zmartwychwstaniu, którą następnie przekazały uczniom zamkniętym w wieczerniku. Znaczące jest także ewangeliczne wspomnienie Józefa z Arymatei, który mimo piastowania wysokiej pozycji społecznej nie obawiał się podejść do Piłata i poprosić o ciało swojego Mistrza. W czasie Boskiej Liturgii Cerkiew czci go troparionem „Bogobojny Józef”.

Kolejna niedziela jest poświęcona paralitykowi co potwierdza fakt iż chorzy i cierpiący byli szczególnie bliscy Chrystusowi. Paralityk był przez 38 lat przykuty do łóżka, nie mógł liczyć na niczyją pomoc nie mówiąc już o szansie na uzdrowienie, które było możliwe poprzez obmycie w sadzawce której wody poruszał Anioł Pański. Jezus daje przede wszystkim nadzieję owemu choremu pytając go w sposób bezpośredni „ Czy chcesz być uzdrowiony”. Następnie ujawniana jest magiczna moc słowa, które powoduje iż chory wstaje, mało tego daje publiczne świadectwo swojego uzdrowienia przed ludzmi.

Spotkanie Jezusa z samarytanką opisuje św. Jan z perspektywy narratora. Historia w proklamowanym fragmencie ewangelii jest niezwykła sama choćby ze względu na fakt, że opisuje rozmowę Samarytanki i Żyda, przedstawicieli zwaśnionych ze sobą grup. Ponadto Chrystus ukazuje ludzką istotę poprzez prośbę o wodę pitną, choć z drugiej strony ujawnia swą Boską naturę poprzez przedstawienie siebie jako depozytariusza wody żywej, która nie będzie wywoływała naturalnego pragnienia. Podobnie wygląda sytuacja w trakcie posiłku z uczniami, którzy ponownie nie rozumieją słów wypowiadanych przez Mistrza. Jezus będąc obecnym przy stole ma jednak świadomość istnienia pokarmu niematerialnego, którym jest realizacja woli Ojca i wypełnienie ziemskiej misji. Istotny jest także motyw ewangelizacji, której impulsem było spotkanie kobiety z Chrystusem, a efektem nawrócenie wielu samarytan.

Cykl niedziel popaschalnych wieńczy wspomnienie ślepca, któremu Jezus przywrócił wzrok. Jest to kolejny dowód nie tylko na współczucie i miłosierdzie Boga, ale także objawienie mocy Chrystusa, który po zmartwychwstaniu objawiał swą moc czyniąc cuda.

Spotkania z Chrystusem odcisnęły tak duże piętno na przywołanych postaciach, że stały się impulsem do dania świadectwa i ewangelizacji. Osoby będące na marginesie ówczesnego społeczeństwa( kobiety, chorzy) zostały docenione , mało tego stały się świadkami i apostołami Chrystusa w świecie, który traktował ich z pogardą. To właśnie kobiety jako pierwsze obwieściły apostołom prawdę o Zmartwychwstaniu, choć ich świadectwo było traktowane z wielkim dystansem i niedowierzaniem .

W tradycji bizantyńskiej święto Wniebowstąpienia Pańskiego kończy radosny okres paschalny. Rozpoczyna także bezpośredni okres oczekiwania na uroczystość Zesłania Ducha Świętego.
_________________________________