Kościół katolicki. Eucharystia

Eucharystia jest centrum sakramentalnego życia Kościoła. W niej najpełniej obecny jest Chrystus w swej paschalnej tajemnicy śmierci i zmartwychwstania, ona jest najwyraźniejszym znakiem Kościoła jako wspólnoty wyznawców Chrystusa - w pokoju, miłości i jedności - i najskuteczniej wspólnotę tę tworzy.

Sprawuje Eucharystię i przewodniczy eucharystycznemu zgromadzeniu ten, kto jest zwierzchnikiem wspólnoty kościelnej: biskup, a z jego polecenia - prezbiter.

Eucharystia jest pamiątką i uobecnieniem paschalnej tajemnicy Chrystusa: Jego śmierci i zmartwychwstania, jakiego dostąpił w konsekwencji swego posłuszeństwa Ojcu aż do śmierci (por. Flp 2,5-11). Jest tym samym - podobnie jak Pascha żydowska - świętowaniem naszego zbawienia - wyzwolenia z niewoli grzechu, śmierci i szatana. Jest dziękczynieniem za to zbawienie dokonane w Chrystusie, jak wskazuje sama nazwa Eucharystii (eucharistein - po grecku znaczy „składać dzięki").

Eucharystia jest ofiarą. Daje w niej Jezus swoje Ciało wydane i przelaną za grzechy Krew. Nie jest jednak inną ofiarą niż ofiara złożona przez Niego na Krzyżu. To tamtą, jedyną ofiarę - upamiętnianą i uobecnianą dla nas w Eucharystii - głosimy i za nią składamy Bogu dziękczynienie. Zbawczej mocy tamtej, jedynej ofiary Chrystusa, złożonej na krzyżu, dostępujemy w Eucharystii.

Eucharystia jest wieczerzą: pod postaciami chleba i wina karmi nas Chrystus swoim Ciałem i Krwią. Ciałem, wydanym na krzyżu na śmierć, krwią przelaną za nasze grzechy. Daje nam w ten sposób udział w swojej śmierci - posłuszeństwie Ojcu do końca i w swoim zmartwychwstaniu - życiu w chwale Ojca. Jest to wieczerza braterska, wyrażająca i tworząca to, co jest owocem śmierci i zmartwychwstania Jezusa, mianowicie jedność i miłość tych, którzy biorą z tego samego chleba (por. 1 Kor 10,17).

Uobecnienie śmierci i zmartwychwstania Jezusa w liturgii eucharystycznej, aktualny udział w owocach misterium paschalnego wiąże się z pełną rzeczywistością obecności Jego Ciała i Krwi pod postaciami chleba i wina. Mocą wzywanego Ducha Świętego, przez powtarzane w modlitwie eucharystycznej słowa ustanowienia Eucharystii, chleb i wino zostają przemienione w Ciało i Krew Jezusa. Substancja (to, co stanowi istotę) chleba i wina przemienia się w Ciało i Krew Pańską tak, że Ciało i Krew Pańska obecne są prawdziwie, rzeczywiście i substancjalnie pod postaciami chleba i wina. Tę przemianę nazywa się przeistoczeniem (transsubstantiatio).
Kościół prawosławny. Eucharystia

Eucharystia - jak podaje Prawosławne wyznanie wiary - jest sakramentem, w którym chrześcijanin przyjmuje prawdziwe Ciało i prawdziwą Krew Jezusa Chrystusa, jednoczy się z Nim (J 6,56) na odpuszczenie grzechów i życie wieczne (J 6,51). Sakrament ten został ustanowiony przez Chrystusa na Ostatniej Wieczerzy (Mt. 26,17n; Mk 14,12n; Łk. 22,16n) i od tego czasu jest sprawowany przez chrześcijan zgodnie z poleceniem ,,to czyńcie na moją pamiątkę" (Łuk. 22:19). Może być sprawowany przez biskupa lub prezbitera w modlitewnej wspólnocie całego Kościoła. Stanowi istotę liturgii eucharystycznej, podczas której jest sprawowany.

Znaczenie sakramentu Komunii jest ukazane przez samego Chrystusa: „Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem; kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne, kto mnie spożywa, będzie przeze mnie żył" (J 6,55.54.57). W sakramencie tym otrzymujemy uświęcenie, oczyszczenie, przemienienie i zbawienie. Mając na uwadze wielkie znaczenie sakramentu jednoczącego ze Zbawicielem, Kościół udziela go również dzieciom.

Sakrament Eucharystii jest komunią ku zbawieniu, ale jest też ofiarą przynoszoną za ludzi. Jest to ofiara prawdziwa, której realizm ukazuje proskomidia. Według formy sprawowania Eucharystia nie jest tożsama z ofiarą krzyżową, ale w swojej istocie jest to jedna i ta sarna ofiara. Jest to cud jednej, a nie wielu ofiar, przyniesionej za wszystko i za wszystkich. W Eucharystii przyjmujemy prawdziwe Ciało i Krew Chrystusa w myśl słów: „To jest Ciało moje". Kościół prawosławny nie przyjmuje nauki o przeistoczeniu i konsubstancjacji [jak przyjmują protestanci - przyp.red]. Zgromadzenie modli się o zesłanie (epiklesis) Ducha Św., który przemienia (metabole) chleb i wino w Ciało i Krew. Jest to przemiana zarówno substancji, jak i przypadłości, której nie możemy oglądać oczami fizycznymi. Jest to tajemnica wiary i przez wiarę przyjmujemy ten cud.

Eucharystia jest sakramentem Kościoła. Kościół jako Ciało Chrystusa urzeczywistnia się w Eucharystii - Ciele Chrystusa, ale i Eucharystia może być sprawowana tylko w Kościele. Jest ona sakramentem miłości jednoczącym cały Kościół z Chrystusem, ale również między sobą, tworząc wspólnotę (koinonia) jednego ciała (1 Kor 10,16-17).

W Eucharystii każdy Kościół lokalny jest jeden, święty, powszechny i apostolski, i jest antycypacją pełni Królestwa (J. Meyendorff). Dla podkreślenia jedności i wspólnoty wymagane jest, aby w jednym dniu, na jednym ołtarzu była sprawowana jedna Eucharystia. Również kapłan może sprawować tylko jedną Eucharystię w ciągu dnia.
Kościół ewangelicko-augsburski (luteranie). Komunia święta

Komunia święta - Sakrament Ołtarza - Wieczerza Pańska - Stół Pański - Eucharystia. Tymi określeniami nazywamy sakrament, który Pan Jezus ustanowił podczas Ostatniej Wieczerzy i polecił go sprawować tak długo, aż przyjdzie powtórnie na ten świat sądzić żywych i umarłych (1 Kor 11,26). Na pytanie: co to jest Sakrament Ołtarza? - Mały katechizm Marcina Lutra odpowiada: „Jest to prawdziwe Ciało i prawdziwa Krew Pana naszego - Jezusa Chrystusa, pod chlebem i winem dla nas, chrześcijan, do spożywania i picia przez samego Chrystusa ustanowione". „Z", „w" i „pod" postacią chleba i wina, mocą słowa Chrystusowego, które zostało wypowiedziane nad chlebem i winem, otrzymujemy w Wieczerzy świętej prawdziwe Ciało i prawdziwą Krew Pana Jezusa. Jest to nauka o tzw. konsubstancjacji (por. 1 Kor. 10:16). tzn. że z chlebem i winem, które nie zmieniają swej fizycznej substancji, obecne jest prawdziwe Ciało i Krew Jezusa Chrystusa. Jest to możliwe dlatego, że Ciało Chrystusa jest wszechobecne (ubiquitas corporis Christi). Jego słowa sprawiają, że nie przyjmujemy tylko chleba i wina, ale prawdziwe Ciało i Krew Pana Jezusa (także i niewierzący), z tym jednak, że wierzącym na zbawienie, a niewierzącym w słowa: „za was się daje... za was się wylewa" - na potępienie (por. 1 Kor. 11,27-28). Wierzący otrzymują odpuszczenie grzechów, życie i zbawienie, bo - jak powiada Luter: „gdzie grzechów jest odpuszczenie, tam jest życie i zbawienie".

Sakrament Komunii świętej odnawia także wspólnotę z uwielbionym Panem oraz z braćmi i siostrami i zapewnia życie wieczne (J 6,53-57). Pewność, że w Komunii świętej przyjmujemy prawdziwe Ciało i prawdziwą Krew Chrystusa, wymaga wielkiej czci dla sakramentu i tym bardziej należy przestrzegać przed lekkomyślnym lub pozbawionym wiary przyjmowaniem go (2 Kor 2,16). Zbożna cześć, jaką luteranie darzą Sakrament Ołtarza, nie upoważnia ich jednak do adoracji hostii ani do składania ofiary, ani też do procesji eucharystycznych, gdyż - jak zwraca uwagę Luter - Słowo Boże uczy, że to, co mamy z tym sakramentem czynić, ogranicza się tylko do nabożnego spożywania go, bo tylko w ten sposób ofiara krzyża Golgoty staje się naszą ofiarą.

Kościół ewangelicko – reformowany (kalwini). Wieczerza Pańska

Wieczerza Pańska, której widzialnymi znakami są chleb i wino, ustanowiona przez Jezusa Chrystusa podczas posiłku paschalnego w dniu poprzedzającym Jego śmierć (Mt 26, 17n; Mk 14,12n; Łk 22, 7n; 1 Kor 11,23n), związana jest z obietnicą zbawienia: bierzcie, jedzcie, to jest Ciało moje (...) Pijcie z tego kielicha wszyscy, albowiem to jest Krew moja Nowego Przymierza, która się za wielu wylewa na odpuszczenie grzechów.

Sakrament Wieczerzy Pańskiej jest posiłkiem spożywanym wspólnie przez wierzących na polecenie Pana. Oznacza udział w Nowym Przymierzu. Chleb łamany na kawałki i kielich podawany uczestnikom świadczą wobec nas, że Ciało Chrystusa zostało ofiarowane i Krew Jego przelana dla naszego zbawienia. To, co dzieje się przy stole komunijnym, jest taką samą rzeczywistością, jak to, co się stało na krzyżu. Chleb i wino które otrzymujesz z rąk usługującego, świadczą o tym, że sam Jezus Chrystus karmi mnie i poi. To On daje mi życie (por. Katechizm heidelberski, pyt. 75).

Jak podczas Ostatniej Wieczerzy Chrystus dał uczniom swe Ciało i Krew, tak i dziś podczas każdej Wieczerzy Pańskiej wierni naprawdę nasyceni i napojeni bywają Ciałem i Krwią Jego. Zewnętrznie i w sposób widzialny z rąk usługującego otrzymują przy stole Pańskim chleb i wino, a wewnętrznie, duchowo, od samego Pana, dzięki Duchowi Świętemu, przyjmują Ciało Chrystusa jako pokarm duchowy i Jego Krew jako duchowy napój, dzięki któremu zyskują zapewnienie życia wiecznego. Ciało Pańskie jest bowiem prawdziwym pokarmem i napojem w tej wieczerzy. Duch Boży sprawia, że Chrystus jest naszym życiem, mieszka w nas, a my w Nim przez wiarę. Jak pokarm i napój naturalny posila nasze ciało i przy życiu je zachowuje, tak ciało Pana za nas ofiarowane i krew Jego za nas przelana posila nasze dusze i zachowuje nas dla życia wiecznego, co dzieje się dzięki Duchowi Świętemu. Tak więc, przy Stole Pańskim, zgodnie z naturą sakramentu otrzymując materialne, widzialne znaki, przyjmujemy to, co te znaki oznaczają. Biorąc z rąk sługi chleb i wino, spożywamy Ciało i Krew naszego Pana.

Ponieważ Chrystus ustanowił Wieczerzę i nakazał ten akt powtarzać, jesteśmy pewni, że Jego obietnica wypełnia się za każdym razem, kiedy zbieramy się przy Jego stole - sam Jezus Chrystus ogłasza nam, że za nas umiera i daje nam swoje życie. Materialne elementy sakramentu - chleb i wino – są znakami, nośnikami rzeczywistości duchowej, którą jest Jezus Chrystus, ukrzyżowany na Golgocie. Tę właśnie rzeczywistość duchową głoszą, wierzą w nią i w niej uczestniczą zgromadzeni przy stole (por. Ulryk Zwingli: O Opatrzności Bożej).

Kościół ewangelicko-reformowany podkreśla, że ofiara Jezusa, raz na zawsze poniesiona na Golgocie jest naprawdę skuteczna, czego zapewnieniem są znaki Ciała i Krwi Pana w sakramencie Wieczerzy Pańskiej. Zwraca uwagę na to, co się dzieje we wspólnocie wierzących, Nie sądzimy jednak, aby chleb stawał się ciałem a wino krwią Chrystusa, ale wierzymy, że Pan i Zbawiciel jest rzeczywiście obecny. Istota sakramentu rozgrywa się na płaszczyźnie duchowej, która choć nie podlega kontroli zmysłów, nie jest mniej rzeczywista niż płaszczyzna materialna. „Jak w wieczerniku podał On swoim uczniom materialne znaki swego życia za nich ofiarowanego, tak przy świętym stole On, wierny niewidzialnemu spotkaniu, które swoim naznaczył, On, żyjący i obecny, określa przez chleb i wino swą ofiarę, dzieło spełnione dla wierzących, On sam jest przy tym obecny, a nie materia zabitego ciała i przelanej krwi. Znak nie oznacza czegoś, lecz Kogoś" (Pierre Maury: Sakramenty).

Chleb i wino Wieczerzy Pańskiej zapewniają nas o tym, że Chrystus przyszedł, żyje i przyjdzie znowu; potwierdzają Jego narodzenie, śmierć, uwielbienie i obietnicę powtórnego przyjścia. Adoracja „Najświętszego Sakramentu", Bożego Ciała, jest w Kościele ewangelicko-reformowanym zjawiskiem nie do pomyślenia.

Z książki „Porównanie wyznań rzymsko-katolickiego, prawosławnego, ewangelicko-augsburskiego, ewangelicko-reformowanego, Warszawa 1988.