PAWEŁ
Biskup sługa
sług Bożych na wieczną rzeczy pamiątkę


SOBÓR WATYKAŃSKI II zalecił nie tylko w sposób ogólny reformę Pontyfikatu Rzymskiego⁽¹⁾, ale podał także szczegółowe normy, które należy mieć na uwadze przy zmianie obrzędów święceń, "czy to w odniesieniu do ceremonii czy to do tekstów"⁽²⁾.

Gdy chodzi o obrzędy związane ze święceniami, należy wziąć pod uwagę najpierw te, przez które w Sakramencie Kapłaństwa, udzielanym na różnym stopniu powstaje święta Hierarchia: "Tak to kościelne posługiwanie, ustanowione przez Boga, sprawowane jest w różnych stopniach święceń przez tych, którzy od starożytności już noszą nazwę biskupów, prezbiterów i diakonów"⁽³⁾.

W odnowieniu zaś obrzędów Święceń Wyższych, należy, obok ogólnych zasad, na podstawie których dokonuje się ogólna odnowa Liturgii, zgodnie ze wskazaniami Soboru Watykańskiego II - w szczególny sposób wziąć pod uwagę wspaniałą naukę o naturze i skutkach Sakramentu Kapłaństwa, która została przedstawiona przez tenże Sobór w Konstytucji o Kościele. Nauka ta winna we właściwy sobie sposób znaleźć swój wyraz w samej Liturgii, "albowiem tak należy ułożyć teksty i obrzędy, aby jaśniej wyrażały święte tajemnice, których są znakiem, i aby lud chrześcijański, na ile to możliwe, mógł łatwo je zrozumieć i uczestniczyć w nich w sposób pełny, czynny i społeczny"⁽⁴⁾.

Ten sam Sobór poucza: "przez konsekrację biskupią udziela się pełni sakramentu kapłaństwa, która zarówno w tradycji liturgicznej Kościoła, jak i w wypowiedziach świętych Ojców, nazywana jest najwyższym kapłaństwem, bądź pełnią świętego posługiwania. Sakra zaś biskupia wraz z funkcją uświęcania przynosi również funkcję nauczania i pasterzowania; funkcje te jednak z natury swojej mogą być wykonywane tylko w hierarchicznej wspólnocie z Głową Kolegium i jego członkami. Z tradycji bowiem, która ujawnia się szczególnie w obrzędach liturgicznych i w praktyce Kościoła zarówno Zachodniego jak i Wschodniego, widać wyraźnie, że przez włożenie rąk i przez słowa konsekracji udzielana jest łaska Ducha Świętego i wyciskane święte znamię, tak że Biskupi w sposób szczególny i dostrzegalny przejmują rolę samego Chrystusa, Mistrza, Pasterza i Kapłana, i w jego zastępstwie działają"⁽⁵⁾.

Do powyższych słów należy dodać liczne i wspaniałe punkty nauki o apostolskiej sukcesji biskupów, jak również o ich funkcjach i obowiązkach, które chociaż już obecnie zawierają się w Konsekracji biskupiej - jednak wydaje się, że powinny być wyrażone lepiej i dokładniej. Aby osiągnąć to w sposób bardziej odpowiedni, wydało się rzeczą pożyteczną zaczerpnąć ze starożytnych źródeł błagalną modlitwę konsekracyjną, jaka znajduje się w tzw. Tradycji Apostolskiej Hipolita Rzymskiego, spisanej z początkiem III w., a która zachowała się w znacznej swej części aż dotąd w Liturgii święceń Koptów i Syryjczyków zachodnich. W ten sposób w samym akcie święceń ujawni się świadectwo zgodności tradycji wschodniej i zachodniej co do apostolskiego posługiwania biskupów.

Co zaś dotyczy prezbiterów, to z Akt Soboru Watykańskiego II zwłaszcza to należy wziąć pod uwagę: "Prezbiterzy, choć nie posiadają szczytu kapłaństwa i w wykonywaniu swej władzy zależni są od biskupów, związani są jednak z nimi godnością kapłańską i na mocy sakramentu kapłaństwa, na podobieństwo Chrystusa, najwyższego i wiekuistego Kapłana (Hebr. 5, 1 - 10; 7, 24; 9, 11 - 28), wyświęceni są, aby głosić Ewangelię, być pasterzami wiernych i sprawować kult Boży, jako prawdziwi kapłani Nowego Testamentu"⁽⁶⁾. A na innym miejscu to czytamy: "Prezbiterzy bowiem przez święcenia i misję, otrzymaną od biskupów, zostają wyniesieni do służenia Chrystusowi Nauczycielowi, Kapłanowi i Królowi, uczestnicząc w Jego posłudze, dzięki której Kościół, tutaj na ziemi nieustannie rośnie jako Lud Boży, Ciało Chrystusa i Świątynia Ducha Świętego"⁽⁷⁾. W święceniach zaś kapłańskich tak jak je zawierał Pontyfikał Rzymski, w sposób bardzo jasny była przedstawiona misja i łaska prezbitera jako pomocnika stanu biskupiego. Wydało się jednak rzeczą konieczną bardziej ujednolicić cały obrzęd, który był przedtem podzielony na wiele części, a część środkowa święceń tj. włożenie rąk i błagalną modlitwę konsekracyjną, przedstawić w sposób bardziej wyrazisty.

Co wreszcie dotyczy diakonów, to oprócz tego, co zawiera się w Piśmie Apostolskim Sacrum Diaconatus Ordinem, wydanym przez Nas z własnej woli dnia 18 czerwca 1967 r., trzeba mieć także na uwadze następujące słowa: "Na niższym szczeblu hierarchii stoją diakoni, na których nakłada się ręce "nie dla kapłaństwa lecz dla posługi (Konstytucje Kościoła Egipskiego, III, 2); Umocnieni bowiem łaską sakramentalną, w posłudze liturgii, słowa i miłości służą Ludowi Bożemu w łączności z biskupem i jego prezbiterium"⁽⁸⁾. W święceniach zaś diakońskich trzeba było dokonać pewnych zmian, mając na uwadze już to nowe prawodawstwo dotyczące diakonatu jako własnego i stałego stopnia hierarchicznego w Kościele łacińskim, już to większą prostotę i przejrzystość obrzędów.

Następnie z pozostałych dokumentów Najwyższego Magisterium, dotyczących wyższych święceń za godną szczególnej wzmianki uważamy Konstytucję Apostolską Sacramentum Ordinis, wydaną dnia 30 listopada 1947 roku przez Naszego Poprzednika ś.p. Piusa XII, w której wyjaśnia się, że "materią Wyższych Święceń Diakonatu, Prezbiteratu i Episkopatu jest jedynie włożenia rąk: formą zaś również w sposób jedyny, słowa określające zastosowanie tej materii, przez które jednocześnie określa się skutki sakramentalne - czyli władzę święceń i łaskę Ducha Świętego - a które jako takie są ujmowane i stosowane przez Kościół"⁽⁹⁾. Z kolei tenże dokument wyjaśnia, które włożenie rąk i jakie słowa stanowią w udzielaniu poszczególnego święcenia materię i formę.

Ponieważ zaś w odnowieniu obrzędów należało pewne rzeczy dodać, usunąć lub zmienić, czy to w celu przywrócenia tekstom pierwotnej formy, czy to w celu jaśniejszego przedstawienia treści, czy też lepszego podkreślenia skutków sakramentu - uważamy, że jest rzeczą konieczną, dla usunięcia wszelkiej kontrowersji i dla uniknięcia niepokojów sumienia, wyjaśnić, co w odnowionym obrzędzie należy uważać za rzeczy istotne. Tak więc Naszą najwyższą władzą Apostolską na temat materii i formy w udzielaniu poszczególnych święceń rozstrzygamy i ustanawiamy, co następuje.

W święceniach diakońskich materię stanowi włożenie rąk przez biskupa, pokonywane w milczeniu na każdego z przyjmujących święcenia przed błagalną modlitwą konsekracyjną. Natomiast formę stanowią słowa wspomnianej modlitwy konsekracyjnej, z których następujące stanowią część istotną i dlatego są bezwzględnie wymagane do ważności aktu: "Ześlij na nich prosimy Cię, Panie, Ducha Świętego, aby ich umocnił siedmiorakim darem Twojej łaski do wiernego wypełniania obowiązków Twej służby".

Podobnie w święceniach kapłańskich materię stanowi włożenie rąk przez biskupa, dokonywane w milczeniu na każdego z przyjmujących święcenia przed błagalną modlitwą konsekracyjną. Natomiast formę stanowią słowa wspomnianej modlitwy konsekracyjnej, z których następujące stanowią część istotną i dlatego są bezwzględnie wymagane do ważności aktu: "Prosimy Cię, Ojcze wszechmogący, daj tym sługom swoim godność kapłańską. Odnów w ich sercach Ducha świętości. Niech strzegą otrzymaną od Ciebie posługą drugiego stopnia i niech przykładem swojego życia pociągają innych do poprawy obyczajów.

Wreszcie w święceniu biskupa materię stanowi włożenie rąk przez biskupów konsekrujących lub przynajmniej przez głównego konsekratora, dokonywane w milczeniu na głowę elekta przed błagalną modlitwą konsekracyjną. Formę natomiast stanowią słowa wspomnianej modlitwy konsekracyjnej, z których następujące należą do istoty i są bezwzględnie wymagane do ważności aktu: "A teraz wylej na tego wybrańca tę moc, która jest od Ciebie, Ducha ochoczego, którego udzieliłeś umiłowanemu Synowi Twojemu Jezusowi Chrystusowi, a którym On obdarzył Świętych Apostołów, którzy tworzyli Kościół w poszczególnych miejscach, jako Twoje sanktuarium na chwałę i niekończącą się sławę Twego imienia".

Ten przeto obrzęd przy udzielaniu święceń wyższych Diakonatu, Prezbiteratu i Episkopatu, odnowiony przez Radę do wykonywania Konstytucji o św. Liturgii, przy współudziale rzeczoznawców i po zasięgnięciu zdania biskupów z różnych stron świata⁽¹⁰⁾ - Naszą Apostolską władzą zatwierdzamy, aby odtąd był używany przy udzielaniu wspomnianych święceń, zamiast obrzędu zamieszczonego dotychczas w Pontyfikale Rzymskim.

Chcemy, aby te Nasze postanowienia i przepisy miały moc obowiązującą i skuteczność teraz i w przyszłości, bez względu - o ile jest to aktualne - na przeciwne Konstytucje i Zarządzenia Apostolskie wydane przez Naszych Poprzedników oraz inne przepisy godne nawet specjalnej wzmianki lub odwołania.

Dan w Rzymie u św. Piotra dnia 18 czerwca 1968 roku, piątego Naszego Pontyfikatu.

PAULUS PP. VI

Przypisy:

1. Conc. Vat. II, Const. de Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 21: A. A. S. 56 (1984) 107.

2. Ibid., n. 76: A. A. S. 56 (1964) p. 119.

3. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28: A. A. S. 57 (1965) pp. 33 - 34.

4. Conc. Vat. II, Const. de Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 21: A. A. S. 56 (1964) p. 106.

5. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 21: A. A. S. 57 (1965) p. 25.

6. Ibid., nr 38: A. A. S. 57 (1965) p. 34.

7. Conc. Vat. II. Decr. de Presbyterorum ministerio et vita, Presbyterorum Ordinis, n. 1: A. A. S. 58 (1966) p. 991.

8. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 29: A. A. S. 57 (1965) p. 36.
9. A. A. S. 40 (1948) p, 8.

10. Cf. Conc. Vat. II, Const. de Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 23: A. A. S. 56 (1964) p. 107.

Źródło: AAS 60 (1968) 369 - 373; Wiadomości Diecezjalne, Katowice 37 (1969) 129 - 132.