Dlaczego beatyfikacja i kanonizacja?

Wiesław Kiwior OCD

publikacja 13.09.2007 23:39

Poprzez beatyfikacje i kanonizacje Kościół ciągle proponuje wiernym nowe wzory świętości, które pomagają interpretować przesłanie Ewangelii Jezusa Chrystusa w różnorodnych okolicznościach życia.

Dlaczego beatyfikacja i kanonizacja?

W związku z procesami beatyfikacyjnymi i kanonizacyjnymi, które wymagają dużego nakładu pracy i znacznych środków finansowych oraz pochłaniają zazwyczaj sporo czasu, nierzadko pojawiają się wśród ludzi pytania o znaczenie beatyfikacji i kanonizacji dla Kościoła i dla świata, o sens wynoszenia do chwały ołtarzy kolejnych błogosławionych i świętych, o różnice pomiędzy beatyfikacją i kanonizacją. Pomimo tego rodzaju obiekcji, Kościół nie tylko odnawia, usprawnia i przeprowadza procedury prowadzące do beatyfikacji i kanonizacji, ale także zachęca wspólnoty lokalne do zachowania od zapomnienia i do ukazywania wspólnocie wierzących i światu wiernych, którzy za życia odznaczali się heroicznością cnót lub ponieśli dobrowolne męczeństwo za wiarę. Ojciec Święty Jan Paweł II pisał w tej sprawie w 1994 roku: „U kresu drugiego tysiąclecia Kościół znowu stał się Kościołem męczenników. Prześladowania ludzi wierzących - kapłanów, zakonników i świeckich – zaowocowały wielkim posiewem męczenników w różnych częściach świata. (…) To świadectwo nie może być zapomniane. (…) trzeba, ażeby Kościoły lokalne, zbierając konieczną dokumentację, uczyniły wszystko dla zachowania pamięci tych, którzy ponieśli męczeństwo. (…) zadaniem Stolicy Apostolskiej (…) będzie uzupełnienie martyrologiów Kościoła powszechnego, ze szczególnym uwzględnieniem świętości tych, którzy żyli Chrystusową prawdą także w naszych czasach. Należy popierać uznanie heroiczności cnót zwłaszcza świątobliwych wiernych świeckich, którzy realizowali swe powołanie chrześcijańskie w małżeństwie”. Siedem lat później ten sam Papież pisał: „Składam dzięki Bogu za to, że pozwolił mi beatyfikować i kanonizować w minionych latach tak wielu chrześcijan, a wśród nich licznych wiernych świeckich, którzy uświęcili się w najzwyklejszych okolicznościach życia”.

1. Eklezjalna funkcja beatyfikacji i kanonizacji

Osoby, które za życia osiągnęły wysoki stopień przyjaźni, komunii, zjednoczenia z Bogiem i odeszły do wieczności, nie potrzebują beatyfikacji i kanonizacji. One cieszą się już w pełni oglądaniem Boga twarzą w twarz i wyniesienie ich w Kościele do chwały ołtarzy nie pomnaża ich szczęścia. Zatem ich ewentualna beatyfikacja i kanonizacja nie służą im, lecz wspólnocie wierzących i światu pielgrzymującym jeszcze po drogach życia doczesnego. Obydwie te czynności pełnią więc funkcję społeczną, eklezjalną, i dlatego też przy wyborze kandydatów do chwały ołtarzy nie należy zapominać o tym ich zasadniczym celu. Z jednej strony, beatyfikacja i kanonizacja zakładają zawsze wysoki stopień świętości, ale z drugiej strony, ani męczeństwo ani heroiczność cnót nie domagają się ani nie zakładają beatyfikacji czy kanonizacji. Należy zatem zwrócić uwagę, że oprócz sławy świętości życia lub sławy męczeństwa, warunkiem rozpoczęcia postępowania beatyfikacyjnego jest aktualność sprawy, czyli pożytek duchowy, jaki wyniesienie do chwały ołtarzy przyniesie we wspólnocie eklezjalnej. Chodzi bowiem o oddziaływanie apostolskie beatyfikacji i kanonizacji oraz o wpływ przykładu życia Sługi Bożego na życie wiernych. Poprzez beatyfikacje i kanonizacje Kościół ciągle proponuje wiernym nowe wzory świętości, które pomagają interpretować przesłanie Ewangelii Jezusa Chrystusa w różnorodnych okolicznościach życia6 . Błogosławieni i święci swoim nowym stylem życia chrześcijańskiego wykazują, że określona forma życia i działania daje możliwości dążenia do wysokiej miary zwyczajnego życia chrześcijańskiego. Dlatego też im bardziej przesłanie Sługi Bożego oddziaływuje na współczesny świat, im bardziej pobudza wiernych do naśladowania swego przykładu, im większa jest jego sława świętości, tym bardziej jest kandydatem do beatyfikacji i kanonizacji.

Błogosławieni i święci nie tylko pobudzają wiernych do intensywnego życia chrześcijańskiego, ale także przyczyniają się do umocnienia i wzrostu komunii pomiędzy Kościołem tryumfującym a Kościołem pielgrzymującym. Są oni konkretnym przejawem żywotności Kościołów lokalnych, ukazują przemożną obecność Jezusa Chrystusa w owocach wiary, nadziei i miłości złożonych przez ludzi wielu ras i tylu języków, którzy poszli za Nim różnymi drogami chrześcijańskiego powołania, są znakiem uświęcającego działania Ducha Świętego, mają wielką moc wstawienniczą, o czym świadczą łaski i cuda uzyskane przez wiernych za ich pośrednictwem. Ojciec Święty Jan Paweł II podkreśla również ekumeniczną rolę świętych męczenników, ponieważ „communio sanctorum mówi głośniej aniżeli podziały”.

2. Różnice pomiędzy beatyfikacją a kanonizacją

Mówiąc o różnicach pomiędzy beatyfikacją i kanonizacją należy zauważyć, że obecne ustawodawstwo nie mówi nic o beatyfikacji. Kodeks Prawa Kanonicznego w kan. 1403 § 1 wspomina tylko o sprawach kanonizacyjnych, a przepisy specjalne wydane w tym zakresie przez Ojca Świętego Jana Pawła II i przez Kongregację Spraw Kanonizacyjnych stosują tę samą terminologię. Uważa się, że jednym z motywów pominięcia w aktualnych przepisach prawnych pojęcia beatyfikacji jest to, iż stanowi ona jeden z etapów postępowania kanonizacyjnego, w którym nie mamy do czynienia z dwoma różnymi sprawami, lecz raczej z dwiema fazami tej samej sprawy. Stąd też poszczególne sprawy od samego początku są określane jako „sprawy kanonizacyjne”, ponieważ beatyfikacja zmierza do kanonizacji.

Kanonizacja jest najstarszą formą oficjalnego uznania przez najwyższą władzę Kościoła świętości Sługi Bożego. W świetle aktualnej praktyki Stolicy Apostolskiej oznacza ona ostateczną decyzję Papieża, poprzez którą Sługa Boży, zaliczony wcześniej do grona błogosławionych, zostaje wpisany do katalogu świętych i któremu Biskup Rzymu poleca oddawać kult publiczny w całym Kościele należny osobom świętym. Do kanonizacji wymaga się obecnie jednego cudu uzyskanego za wstawiennictwem błogosławionego po jego beatyfikacji i zatwierdzonego zgodnie z przepisami prawa. Natomiast beatyfikacja, instytucja późniejsza od kanonizacji, została wprowadzona w celu rozwiązania potrzeb pastoralnych Kościołów lokalnych w zakresie kultu świętych. Oznacza ona decyzję Papieża zezwalającą na kult publiczny Sługi Bożego ograniczony do jakiegoś kraju, miasta, regionu, diecezji, instytutu życia konsekrowanego lub do określonych czynności liturgicznych (np. odprawianie Mszy św. albo recytowanie Liturgii godzin o błogosławionym). Istnieją bowiem Słudzy Boży, których kultu publicznego nie powinno się nakładać na cały Kościół, gdyż ich sława świętości nie ma charakteru powszechnego, ale mogą być oni z pożytkiem proponowani jako wzory życia i przykłady cnót dla niektórych wspólnot eklezjalnych czy niektórych grup wiernych. Taki właśnie cel spełnia beatyfikacja. Instytucja ta różni się od kanonizacji tym, że nie nakazuje, lecz zezwala na kult publiczny lokalny i nie jest aktem papieskim definitywnym, ponieważ jest otwarta na ewentualną kanonizację i jest jednocześnie obowiązkowym etapem w drodze do kanonizacji. Formalnymi wymogami do beatyfikacji jest stwierdzenie heroiczności cnót albo męczeństwa za wiarę oraz jednego cudu dokonanego za wstawiennictwem Sługi Bożego po jego śmierci. W przypadku męczeństwa można jednak prosić o dyspensę od cudu wymaganego do beatyfikacji.

Zakończenie

Instytucje beatyfikacji i kanonizacji spełniają w Kościele bardzo ważną rolę pastoralną, ponieważ ukazują one wierzącym i światu owoce łaski sakramentu chrztu rozwiniętej za sprawą Ducha Świętego w konkretnych osobach i w określonych warunkach życia, świadczą o żywotności Kościołów lokalnych, wskazują inspirujące wzory życia chrześcijańskiego. Święci i błogosławieni pomagają interpretować Ewangelię Jezusa Chrystusa w różnorodnych okolicznościach życia oraz wstawiają się do Boga za Kościołem pielgrzymującym. Kanonizacja realizuje to zadanie wobec Kościoła powszechnego, a beatyfikacja – wobec Kościołów lokalnych oraz innych wspólnot eklezjalnych. Głosząc i wielbiąc świętość wiernych wyniesionych do chwały ołtarzy, Kościół oddaje najwyższą cześć Bogu.