W październiku 2004 roku Konferencja Biskupów Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec (VELKD) przyjęła tekst pt. Powszechne kapłaństwo, ordynacja i powołanie do misji według ewangelickiego rozumienia (Allgemeines Priestertum, Ordination und Beauftragung nach evangelischem Verständnis). Tekst dokumentu został opracowany przez Izbę Teologiczną VELKD w 2002 roku. Konferencja Biskupów przyjęła tekst zaaprobowany przez większość Izby. Votum separatum zgłosiła prof. Dorothea Wendebourg, przewodnicząca Izby, której stanowisko zostało dodane do oficjalnego wydania tekstu VELKD. Dokument przypomina ewangelickie rozumienie ordynacji i powszechnego kapłaństwa w świetle zmieniających się uwarunkowań, w jakich działa Kościół, oraz dyskusji ekumenicznych, w jakie zaangażowane są Kościoły luterańskie na całym świecie. Ponieważ dokument jest ważnym przyczynkiem do dyskusji ekumenicznej i wzbudzającym ponadto liczne kontrowersje przedstawiamy krótkie omówienie tekstu.

W drugim rozdziale autorzy dokumentu przypominają niezmienną prawdę o początku Kościoła: z woli Ojca i poprzez działanie Ducha Świętego Ukrzyżowany Chrystus zostaje objawiony grzesznikowi jako Zmartwychwstały. Wydarzenie to jest Ewangelią, która swoją mocą ogarnia ludzi i wzbudza w nich wiarę, która łączy ludzi w jeden Kościół. Poprzez Ewangelię o Jezusie Chrystusie Bóg stwarza wspólnotę wiary, dlatego też można powiedzieć, że Kościół jest stworzeniem Słowa, creatura verbi.

Poprzez chrzest św. Wszyscy wierzący powołani są do głoszenia Ewangelii (CA V – Konfesja Augsburska), jednakże dla zachowania porządku w Kościele powołuje się poprzez ordynację kobiety i mężczyzn (CA XIV), którzy w imieniu Kościoła i z nakazu samego Chrystusa publicznie zwiastują Słowo i udzielają sakramentów świętych. Wszyscy ludzie poprzez chrzest św. wszczepieni są w dzieło głoszenia Ewangelii i zdolni do jej głoszenia. Zdolność odnosi się w tym kontekście do Bożego uprawomocnienia, które nie wymaga w tradycji ewangelickiej dodatkowych czynności liturgicznych lub „święceń kapłańskich“, sugerujących różnicę między onotlogią wiernych i kapłanów.

W CA V (O służbie Kościoła) czytamy: „Abyśmy tej wiary dostąpili, ustanowiona jest służba nauczania Ewangelii i udzielania sakramentów. Albowiem przez Słowa i sakramenty, jak gdyby przez środki, udzielany jest Duch Święty, wzniecający wiarę, gdzie i kiedy Bóg zechce, w tych, co słuchają Ewangelii. Tak więc nie dla naszych zasług, lecz dla Chrystusa Bóg usprawiedliwia tych, którzy wierzą, iż dla Chrystusa są przyjęci do łaski. Kościoły nasze potępiają anabaptystów i innych, którzy sądzą, że Duch Święty zstępuje na ludzi bez zewnętrznego słowa, przez własne ich przygotowania i uczynki.“ Służba nauczania Ewangelii (Verkündigungsamt) wyraźnie podkreśla, że chodzi tutaj o misję powierzoną wszystkim ochrzczonym bez wyjątku, natomiast w CA XIV mamy do czynienia ze służbą powiązaną z ordynacja.

Kościoły ewangelickie pielęgnują w świetle powyższego biblijną zasadę powszechnego kapłaństwa, której zręby widoczne są już w Starym Testamencie. W Księdze Wyjścia 19,6 czytamy: „A wy będziecie mi królestwem kapłańskim i narodem świętym. Takie są słowa, które powiesz synom izraelskim.“ Nowy Testament (NT) nie używa pojęcia kapłaństwa, aby opisać osobę odpowiedzialną za głoszenie Ewangelii w Kościele chrześcijańskim. Badania teologiczne pokazały, że pojęcie kapłaństwa pojawia się w Kościele starożytnym dopiero na przełomie III i IV wieku w związku z interpretowanie Wieczerzy Świętej jako składanej Bogu ofierze. W NT pojęcie kapłana pojawia się tylko w odniesieniu do kapłanów żydowskich (Mk 1,44; 2,26) i do kapłanów pogańskich (Dz Ap 4,1; 6,7; 14,13; Hbr 5,1) jako odniesienie do tekstów Pierwszego Testamentu, oraz w odniesieniu do wszystkich chrześcijan, którzy nazywani są kapłanami – np. Obj 20,6: „Błogosławiony i święty ten, który ma udział w pierwszym zmartwychwstaniu; nad nimi druga śmierć nie ma mocy, lecz będą kapłanami Boga i Chrystusa i panować z nim będą przez tysiąc lat.“

Bóg działa w swoim Kościele poprzez Ducha Świętego w zwiastowanym Słowie i sprawowanych sakramentach. Poprzez śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa wszyscy jesteśmy kapłanami (por. Hebr 10,19).

W sporze z pneumatykami apostoł św. Paweł rozwija swoją naukę o charyzmatach (1 Kor 12,4-11.28-31), pokazując, że wszystkie te dary przyczyniają się do zbudowania Kościoła. Porządek urzędów w Kościołach, do których pisze lub które odwiedza św. Paweł jest znany, jednakże apostoł nie dokonuje różnicowania poszczególnych posług. Trzy klasyczne prerogatywy kapłańskie (ofiara, wstawiennictwo i nauczanie) przeniesione są w NT na Chrystusa, a przez niego na cały Kościół.

W luterańskiej nauce o usprawiedliwieniu śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa otwiera grzesznikom możliwość udziału w dziele Zbawiciela, czyni ze wszystkich ludzi kapłanów. Zatem nie wyświęcone kapłaństwo, lecz jedynie prawdziwa „godność kapłańska“ wszystkich wiernych upoważnia do służby Ewangelii. Kapłaństwo Nowego Przymierza nie opiera się na instancjach pośredniczących między Bogiem a człowiekiem, lecz służy jedynie zwiastowaniu wyzwalającej Prawdy. Adresaci Ewangelii sami poprzez Chrystusa wciągani są w społeczność z Bogiem, do której każdy ma dostęp. Powszechne kapłaństwo może być sprawowane w dwojakim wymiarze: prywatnym oraz publicznym. Prywatny obszar obejmuje codzienność chrześcijańskiego życia i wyrażać się może poprzez modlitwę, domowe nabożeństwa, wzajemne wyznawanie grzechów itp. Publiczny wymiar to głoszenie Słowa i udzielanie sakramentów w Kościele powierzone osobom ordynowanym. Nie zmienia to jednak faktu, że poprzez to kapłańska zdolność wszystkich wierzących pozostaje nienaruszona, co w praktyce oznaczać może, że każdy ochrzczony w uzasadnionych przypadkach (sytuacjach wyjątkowych) może chrzcić i udzielać zgodnie z ustanowieniem Chrystusa Wieczerzy Świętej.

Ordynacja jest decyzją Kościoła wpatrzonego w Chrystusa i prowadzonego przez Ducha Świętego, dlatego nikt nie może dla siebie zawłaszczać prawa do ordynacji lub się go dla siebie domagać. Apostolskim zwyczajem nałożenia rąk nie jest przekazywane sakramentalnego uzdolnienia (Befähigung) do służby (takowe istnieje od momentu Chrztu św.), ale powołanie (Berufung) do niej. Powszechne kapłaństwo i ordynowana służba nie mogą być sobie przeciwstawiane, lecz są organicznie ze sobą powiązane. W ordynacji przejawia się to, co ponadindywidualnie i publicznie przekazane jest przez Chrystusa całemu Kościołowi. Urząd ordynowanego i zbór (Gemeinde) nie są wielkościami stojącymi naprzeciwko siebie. To nie urząd (posługa) stoi wobec wiernych, a Słowo Boże jest wielkością stojącą wobec całego Kościoła.

Dokument VELKD przypomina, że także Kościół rzymskokatolicki naucza o powszechnym kapłaństwie, choćby w soborowej konstytucji dogmatycznej Lumen Gentium 10: „Chrystus Pan, Kapłan wzięty spośród ludzi (por. Hbr 5,1-5), nowy lud "uczynił królestwem i kapłanami Bogu i Ojcu swemu" (Ap 1,6, por 5,9-10). Ochrzczeni bowiem poświęcani są przez odrodzenie i namaszczenie Duchem Świętym, jako dom duchowy i święte kapłaństwo, aby przez wszystkie właściwe chrześcijaninowi uczynki składać ofiary duchowe i głosić moc Tego, który wezwał ich z ciemności do swego prawdziwego świata (por. 1 P 2,4-10). Toteż wszyscy uczniowie Chrystusowi, trwając w modlitwie i chwaląc wspólnie Boga (por. Dz 2,42-47), samych siebie składać mają na ofiarę żywą., świętą, miłą Bogu (por. Rz 12,1), wszędzie mają głosić świadectwo o Chrystusie, a tym którzy się tego domagają, zdawać sprawę z nadziei życia wiecznego, która jest w nich (por. 1 P 3,15). Kapłaństwo zaś powszechne wiernych i kapłaństwo urzędowe, czyli hierarchiczne, choć różnią się istotą a nie stopniem tylko, są sobie jednak wzajemnie przyporządkowane, jedno i drugie bowiem we właściwy sobie sposób uczestniczy w jednym kapłaństwie Chrystusowym. Kapłan urzędowy mianowicie, dzięki władzy świętej, jaką się cieszy, kształci lud kapłański i kieruje nim, sprawuje w zastępstwie Chrystusa (in persona Christi) Ofiarę eucharystyczną i składa ją Bogu w imieniu całego ludu, wierni zaś na mocy swego królewskiego kapłaństwa współdziałają w ofiarowaniu Eucharystii, pełnią też to kapłaństwo przez przyjmowanie sakramentów, modlitwę i dziękczynienie, świadectwo życia świątobliwego, zaparcie się siebie i czynną miłość.“

Soborowe rozumienie powszechnego kapłaństwa nie jest jednak zgodne z ewangelickim nauczaniem. Kościół Rzymski naucza, że ochrzczeni mają udział (mitwirken) w tym, co czyni kapłaństwo hierarchiczne, które istotowo odróżnia się od powszechnego. Teologia ewangelicka podkreśla natomiast, że każdy ochrzczony ma udział w kapłańskiej godności Chrystusa i to w sposób nieograniczony. Ponadto należy podkreślić, że ordynacja jest jednakowa dla wszystkich. Biskup nie posiada „wyższego stopnia święceń“ i tak samo jak wikary i proboszcz jest ordynowany. Posługa biskupia nie różni się istotowo od posługi proboszcza, a posiada jedynie inne prerogatywy. Dlatego też nie dokonuje się w Kościołach ewangelickich ordynacji biskupiej, a jedynie wprowadzenie w urząd biskupa.

Kościoły ewangelickie odpowiadając na uwarunkowania współczesnego świata przeznaczają do publicznej służby w Kościele na dwa sposoby: akt ordynacji i powołania do służby (Beauftragung) zwiastowania Słowa jako predykanci/-tki czy lektorzy/-rki. Każda służba ma swoje prerogatywy (przewodniczenie Eucharystii przysługuje osobom ordynowanym lub w wyjątkowych sytuacjach odpowiednio do tego powołanym) i nie wyróżnia się szczególnym uzdolnieniem poza tym danym wszystkim chrześcijanom w sakramencie Chrztu Św.


Artykuł pochodzi ze strony www.ekumenizm.pl