1. Ponieważ ofiara paschalna była nieskazitelna, symbolizowała ona świętość Chrystusa; ponieważ ocalenie pierworodnych dokonało się dzięki ofierze paschalnej, oznacza to, że zbawienie ludzi dokonuje się w męce Chrystusa; posiłek oznacza uświęcenie: o tych sprawach mówiliśmy poprzednio. Teraz, na podstawie pozostałych przepisów Prawa musimy rozważyć, jak winien się przygotować każdy, kto ma zostać uświęcony, w jaki sposób powinien przystępować do świętej wspólnoty oraz jak powinien żyć, skoro się stał uczestnikiem tego, co święte, i został dopuszczony do wspólnoty.

2. Prawodawca zatem wyrażając się w sposób symboliczny w obrazie obrzezania ukazał nam, jak się powinien przygotować człowiek, który będzie miał udział w Chrystusie. Takie jest prawo dotyczące Paschy: Żaden cudzoziemiec nie może jej spożywać, ale każdego niewolnika urodzonego w domu i nabytego za pieniądze poddasz obrzezaniu, i wówczas może ją spożywać.

3. Ówczesne obrzezanie było częściowe i samo przez się nie wskazywało na pożytek z niego wynikający, gdyż człowiek obrzezany wcale nie okazywał się lepszy od nieobrzezanego, co więcej, Bóg wysuwał zarzut przeciwko Izraelitom, iż wszystkie narody są nieobrzezane na ciele, a dom Izraela jest nieobrzezany w sercach swoich. Prawdziwe zaś obrzezanie obejmuje całe ciało, ono czyni przyjacielem i domownikiem Boga tego, kto jest obrzezany w sercu i usunął od siebie cielesną zasłonę. Zasłonę tę dziedziczymy po przodkach i potrzebujemy ją usunąć: Prawo już dawno na to wskazało obrzezując płciowe części ciała: w ten sposób zbudowało symbol urodzenia oraz zasłony, która idzie za nami od narodzin.

4. Nikt zatem, kto nie obrzezał sobie cielesnego sposobu życia, nie osiągnie bliskiej wspólnoty z Chrystusem; powiedziano: Obrzezaniem jesteśmy my, uczestnicy Chrystusa, którzy sprawujemy kult w Duchu Bożym, a nie pokładamy ufności w ciele. Albowiem serce wolne od wszelkiej cielesności może prawdziwie służyć Bogu i duchem zjednoczyć się z Chrystusem.

5. Podstawą tego obrzezania jest męka Pana, który za nas wyzbył się ciała i ze względu na nas przyjął owo obrzezanie; tajemnica ta odwzorowuje się w nas przez chrzest i dopełnia przez życie zgodne z nauką Chrystusa. Powiedziano bowiem: Otrzymaliście obrzezanie nie z ręki ludzkiej, lecz polegające na wyzuciu się z materialnego ciała w obrzezaniu Chrystusa, jako razem z Nim pogrzebani w chrzcie.

6. Dopóki zatem nie pozbędziesz się cielesnych zwyczajów, jesteś cudzoziemcem i obcym, i nie ma dla ciebie udziału i wspólnoty ze Świętym - Chrystusem, który przyszedł z nieba. Kto bowiem zbliża się do bytu niebieskiego, sam musi się stać niebieski, nikt zaś nie może się stać niebieski, jeśli nie odrzuci tego, co ziemskie.

7. Tak więc w łasce chrztu wyzbywszy się uprzednio dawnego człowieka zbliżysz się do Chrystusa i będziesz miał w Nim udział. Z kolei winniśmy się przypatrzeć, w jaki sposób przygotowani zostają przez Prawo ci wszyscy, którzy biorą udział w obrzędzie Paschy, abyśmy zrozumieli, jakimi muszą być ci, którzy uczestniczą w Chrystusie. Powiedziano: Tak spożywać ją będziecie: biodra wasze będą przepasane, sandały na nogach waszych i laski w waszych dłoniach.

8. Obraz gotowości do drogi ukazuje nam człowieka wyposażonego i przygotowanego, gotowego biec ku obietnicom Bożym, tak jak ówczesny Izrael przygotowywał się jak wędrowiec dążący ku obietnicy dobrej ziemi. Zwróć jednak uwagę na wyższość wędrowca duchowego nad tamtym wędrowcem: on nie zdąża ku obietnicy ziemi leżącej na dole, nie pędzi za doczesnymi dobrami, nie zamienia jednej ziemi na inną - Egiptu na Judeę, lecz - co taki wędrowiec mówi o swojej wędrówce? Zapominając o tym, co za mną, a wytężając siły ku temu, co przede mną, pędzę ku wyznaczonej mecie, ku nagrodzie wezwania w górę.

9. Wedle słów Apostoła zatem biodra są przepasane prawdą: wówczas bowiem będziesz dobrze przygotowany do dobrego biegu, jeśli, jak mówi Dawid, uznając wszystkie sprawy doczesne za marność i kłamstwo, szukasz przyszłej prawdy i jej pragniesz.

10. Powiada - nogi obute w gotowość głoszenia Dobrej Nowiny pokoju, gotowe do dobrego biegu, w którym utrwalamy sobie pokój z Bogiem, jak mówi Apostoł: Zachowujemy pokój z Bogiem przez Pana naszego, Jezusa Chrystusa, oraz: Wytrwale biegniemy w wyznaczonych zawodach, a także: Tak biegnę, abym otrzymał nagrodę.

11. W rękach mają laski: laskami są wiara i ufność w Bogu, podpory duszy, które nie pozwalają jej popaść w uciski, jak stwierdził Paweł, lecz mocno ją podpierają, żeby się nie zachwiała.

12. Spożywać ją będziecie w pośpiechu, gdyż jest to Pascha Pana. Nie jest to lekki pokarm ani przynoszący rozkosz, jest to pokarm ludzi, których umysł nie jest osłabiony i ospały, lecz czujny i napięty, ponieważ sprawia on, że zabójcza karta przechodzi obok nas, albowiem Pan nam udziela tego pokarmu. Dlatego powiedziano: Jest to Pascha Pana; inny tłumacz oddał to po prostu: Jest to przejście dla Pana.

13. Po rozważeniu uczestnictwa w boskim posiłku przypatrzmy się trzeciemu zagadnieniu: jakie powinno być życie tego, kto uczestniczy w świętym pokarmie. Wskazują na to przaśne chleby oraz dni, w których je jedzono.

14. Żydzi więc mogą zabiegać o przaśne chleby i może im się wydawać, że siedem dni niesie im coś nadzwyczajnego, ponieważ nie jedzą kwasu i nie trzymają w domu niczego zakwaszonego -chociaż nie potrafią wskazać żadnego pożytku płynącego z takiego postępowania, służą bowiem obrazowi, a nie prawdzie. Ty zaś patrz na przaśny chleb tak, jak powiedział o nim wyżej Apostoł i jak myśmy to wyjaśnili — że jest to dusza czysta i wolna od wszelkiego złego uczynku, nowy sposób życia, który nie zachowuje nic z dawnego zła; w tym sensie słuszne okazuje się stwierdzenie: Pozbądźcie się kwasu z domów waszych. Każdy, kto by spożył coś zakwaszonego, zostanie zgładzony z Izraela. Powrót do dawnego zła jest zagładą dla tego, kto został już wprowadzony w nowy sposób życia. Powiedziano: Jeżeli żyjecie wedle dala, czeka was śmierć.

15. A co oznacza symbol siedmiu dni? Powiedziano: Dlatego przez siedem dni będziecie jeść przaśne chleby. Zwykle siedem dni oznacza pełen czas: po siódmym dniu bowiem, czyli po szabacie, następuje ponownie dzień pierwszy, i w ten sposób koło czasu posuwa się do przodu w ciągu siedmiu dni powracając do punktu wyjścia.

16. A zatem przez cały czas należy żyć w prostocie i szczerości, i jest to naprawdę zbawienne. Powiedziano bowiem: Jeśli przy pomocy ducha uśmiercacie uczynki cielesne, żyć będziecie.

17. Prosty więc jest sposób życia tego, kto nie szuka spraw cielesnych, wolny jest od złych obyczajów i uczynków, nie zważając na nic złego i przykrego. Dlaczego jednak pierwszy i siódmy dzień Pismo nazywa szczególnie świętymi? Mówi: Pierwszy dzień zwać się będzie świętym; również dzień siódmy nazywać się będzie dla was święty: Dlatego, że pierwszy dzień oznacza początek, kiedy to zostajemy uświęceni przez przyjęcie Ducha Świętego, siódmy dzień natomiast symbolizuje koniec, gdy oddzieliwszy się od ciała jesteśmy z Chrystusem i przebywamy u Pana, porzuciwszy ziemskie wygnanie i wszyscy przechodzimy do świętości; powiedziano bowiem: Jak długo przebywamy w ciele, pielgrzymujemy z dala od Pana.

18. Prawo wymaga, aby te święte dni były wolne od pracy. Powiada bowiem: Nie będziecie wtedy wykonywać żadnej pracy; wskazuje to, że dusza nie powinna trudzić się przy sprawach ziemskich i nie powinna pełnić służby niezgodnej ze służbą Bożą; powinna natomiast pośpiesznie robić tylko to i tylko przy tym się wysilać, co jej przynosi pożytek - i o tym właśnie symbolicznie mówi zdanie: To, co będzie przeznaczone dla każdej duszy, to tylko czynić będziecie. Dlatego też Pan wyjaśniając prawny przepis odpoczynku - iż nakazał on bezczynność od uczynków wiodących ku próżności, a nie od tych, które są pożyteczne dla duszy - zapytał faryzeuszy: Czy wolno w szabat dobrze czynić czy źle, życie ocalić czy zniszczyć?

19. Jeśli zaś chcesz zachowywać szabat i odpoczynek świąteczny właściwie i zgodnie z nauką Chrystusa, odrzuć od siebie pragnienia i uczynki tego świata, a myśl o tym i czyń to, co jest sprawą Bożą i co przynosi pożytek duszy: w ten sposób zachowasz naprawdę święty szabat i będziesz świętował świętą uroczystość, obraz tej, która jest w Chrystusie; Jemu chwała na wieki wieków. Amen.


Tekst pochodzi z:Pisma paschalne, Biblioteka Ojców Kościoła 3, Kraków 1994, s. 98-102, Wydawnictwo M. Tłumaczył z greckiego Stanisław Kalinkowski.