W Katechizmie Kościoła katolickiego sakrament spowiedzi otrzymuje kilka innych ważnych nazw, które oddają jego istotę i korzyści, jakie czerpie osoba korzystająca z tego sakramentu. Jest to zatem: sakrament nawrócenia, sakrament pokuty, sakrament spowiedzi, sakrament przebaczenia, sakrament pojednania (KKK 1423-1424). Spowiedź pomaga nam zrozumieć proces pokonywania zła, a więc rzeczywistość grzechu i przemieniającą moc Bożego miłosierdzia. Dlatego w złamanym i zranionym świecie warto odnowić praktykę regularnej – powiedzmy raz w miesiącu – spowiedzi.

W swojej przełomowej encyklice Mystici corporis, o Mistycznym Ciele Jezusa Chrystusa i o naszym w nim zjednoczeniu z Chrystusem (29.06.1943) papież Pius XII broni praktyki częstej spowiedzi – nawet jeśli wyznaje się jedynie grzechy powszednie Mówi, że dzięki regularnemu przystępowaniu do sakramentu spowiedzi „pogłębia się poznanie siebie, wzrasta pokora chrześcijańska, koryguje się złe nawyki, przeciwstawia się duchowym zaniedbaniom i obojętności, oczyszcza się sumienie, wzmacnia się wola, zbawienna samokontrola, a wreszcie mocą tego sakramentu pomnaża się łaska” (nr 75).

Warto zatem spojrzeć na: I. Sakrament pokuty, jak i na II. Różne formy pokuty w życiu chrześcijańskim.

I. Sakrament pokuty i pojednania

1. Poznanie siebie

Wielu świętych w swoich pismach i nauczaniu wyraźnie stwierdza, że poznanie samego siebie jest potrzebne, aby wzrastać w świętości. Oznacza to poznanie i przyznanie się do swoich cnót, aby móc je rozwijać w swoim życiu, oraz poznanie i przyznanie się do swoich wad, aby móc je wykorzenić ze swojego życia.

2. Wzrost chrześcijańskiej pokory

Jezuita o. John Hardon pisze w swoim Modern Catholic Dictionary (ed. Image, 2013), że pokora jest „cnotą moralną, która powstrzymuje człowieka od sięgania poza siebie. Jest to cnota, która powstrzymuje beztroskie pragnienie osobistej wielkości i prowadzi ludzi do uporządkowanej miłości do siebie, opartej o prawdziwe docenienie swojej pozycji w stosunku do Boga i bliźnich”. Praktyka częstej spowiedzi pomaga nam wzrastać w pokorze, ale też dobry rachunek sumienia (wymagany także przed przystąpieniem do spowiedzi) jest aktem pokory i pomaga nam wzrastać w poznaniu samych siebie.

3. Korekta złych nawyków

Stopniowo, poprzez częstą spowiedź i szczerość wobec spowiednika, który udziela odpowiednich rad, można przezwyciężyć złe nawyki. Częste, godne przystępowanie do sakramentu spowiedzi oznacza częste łaski otrzymywane z tego sakramentu jako lekarstwo na złe nawyki.

4. Przeciwstawianie się duchowym zaniedbaniom

Regularna spowiedź może pomóc „wrócić na właściwe tory”, zwłaszcza jeśli spowiednik zleci jako pokutę jakąś praktykę modlitewną, wcześniej zaniedbaną (np. praktykę codziennego odmawiania Różańca lub Koronki do Bożego Miłosierdzia).

5. Przeciwstawianie się obojętności

Łaski wynikające z częstej spowiedzi mogą pomóc rozpalić odnowiony zapał duchowy, który sprawi, że codzienne życie duchowe – dotychczas letnie – będzie z każdym dniem silniejsze i bardziej zaangażowane.

6. Oczyszczenie sumienia

Wyznanie grzechów niesie ze sobą oczyszczenie i, co ważne, spokój sumienia. Wiąże się to z uzdrawiającą łaską spowiedzi.

7. Wzmocnienie woli

Podczas gdy nasz intelekt pomaga nam „wiedzieć”, nasza wola pomaga nam „wybierać” (w oparciu o właściwie uporządkowaną miłość). Dzięki praktyce częstej spowiedzi nasza wola zostaje wzmocniona, co pomoże nam częściej wybierać dobro zamiast zła, cnotę w miejsce występku i dobroć zamiast złośliwości.

8. Osiągnięcie samokontroli

Częsta spowiedź sprawia, że po prostu chcemy „robić lepiej” we wszystkich aspektach codziennego życia. To łaska sakramentu pobudza nas do lepszej kontroli naszego życia poprzez praktykowanie uporządkowanej miłości do osób, miejsc i rzeczy.

9. Wzrost łaski uświęcającej

Każdy sakrament, jeśli jest godnie przyjęty, pomnaża łaskę uświęcającą w duszy. Sakrament spowiedzi może pomóc w udoskonaleniu łaski naszego chrztu. Dzieje się tak dlatego, że chrzest, wymazując grzech pierworodny, który jest dziedziczony od pierwszych rodziców, wymazuje także każdy grzech osobisty (powszedni lub śmiertelny). Natomiast spowiedź pomaga nam uwolnić się od grzechu osobistego popełnionego po chrzcie. Praktyka ta „jest ciągłym wysiłkiem zmierzającym do doskonalenia łaski naszego chrztu” (św. Paweł VI, 2.12.1973).

Warto zauważyć, iż zbyt częste przystępowanie do spowiedzi z powodu skrupułów nie służy penitentowi ani nie jest intencją sakramentu. Skrupulatyzm to choroba sumienia. Polega na nadmiernej wrażliwości na zło, życie w stałym lęku przed grzechem. Skrupulant dostrzega grzechu tam, gdzie go obiektywnie nie ma lub widzi grzech śmiertelny, gdy w rzeczywistości jest to grzech powszedni. Dlatego drobiazgowo analizuje swoje życie, ciągle wraca przy tym do grzechów z przeszłości. Mimo iż skrupulant spowiada się drobiazgowo, to jednak rzadko stosuje się do rad dawanych przez spowiedników.

II. Różne formy pokuty w życiu chrześcijańskim

Katechizm Kościoła katolickiego (1434-1438) wskazuje także na praktykę codziennej drogi nawrócenia i pokuty.

• Pismo Święte i ojcowie Kościoła kładą nacisk szczególnie na trzy formy: post, modlitwę i jałmużnę. Wyrażają one nawrócenie w odniesieniu do samego siebie, do Boga i do innych ludzi. Obok radykalnego oczyszczenia, jakiego dokonuje chrzest lub męczeństwo, wymienia się jako środek otrzymania przebaczenia grzechów: wysiłki podejmowane w celu pojednania się z bliźnim, łzy pokuty, troskę o zbawienie bliźniego wstawiennictwo świętych i praktykowanie miłości, która "zakrywa wiele grzechów" (1 P 4, 8).
• Nawrócenie dokonuje się w życiu codziennym przez czyny pojednania, troskę o ubogich, praktykowanie i obronę sprawiedliwości i prawa, wyznanie win braciom, upomnienie braterskie, rewizję życia, rachunek sumienia, kierownictwo duchowe, przyjmowanie cierpień, znoszenie prześladowania dla sprawiedliwości. Najpewniejszą drogą pokuty jest wzięcie każdego dnia swojego krzyża i pójście za Jezusem.
• Eucharystia i pokuta. Źródłem i pokarmem codziennego nawrócenia i pokuty jest Eucharystia, ponieważ w niej uobecnia się ofiara Chrystusa, która pojednała nas z Bogiem. Karmi ona i umacnia tych, którzy żyją życiem Chrystusa; jest "środkiem zaradczym uwalniającym nas od grzechów powszednich i zachowującym od grzechów śmiertelnych".
• Czytanie Pisma Świętego, Liturgia godzin, modlitwa "Ojcze nasz", każdy szczery akt kultu lub pobożności ożywia w nas ducha nawrócenia i pokuty oraz przyczynia się do przebaczenia grzechów.
• Okresy i dni pokuty w ciągu roku liturgicznego (Okres Wielkiego Postu, każdy piątek jako wspomnienie śmierci Pana) są w Kościele specjalnym czasem praktyki pokutnej. Okresy te są szczególnie odpowiednie dla ćwiczeń duchowych, liturgii pokutnej, pielgrzymek o charakterze pokutnym, dobrowolnych wyrzeczeń, jak post i jałmużna, braterskiego dzielenia się z innymi (dzieła charytatywne i misyjne).

Oprac. na podstawie: www.ncregister.com/blog/nine-chief-benefits-of-confession (dostęp: 16.02.2024) oraz Katechizmu Kościoła katolickiego.