Jest rzeczą szczególnie wymowną, że w ciągu trzech dni liturgia Kościoła skupia i uobecnia misterium zbawienia, dokonane przez Chrystusa umęczonego, ukrzyżowanego i zmartwychwstałego. To centrum liturgicznych obchodów nosi nazwę Triduum Paschalnego. Jego punktem kulminacyjnym jest Wigilia Paschalna, matka wszystkich wigilii i najważniejsza liturgia z możliwych. Ale zanim Kościół zacznie ją celebrować, trwa w milczeniu Wielkiej Soboty, kiedy wierni trwają na adoracji przy Grobie Pańskim w cichej, ufnej i pokornej modlitwie. To dzień absolutnej ciszy, kiedy wszechświat trwa w zadziwieniu, smutku i żałobie, ponieważ nie ma Pana – On nie żyje, Jego Ciało spoczywa w Grobie. Tę pustkę i swego rodzaju oczekiwanie na rozwój wydarzeń symbolizuje post jako wyraz uniżenia i samotności. Możemy jednak adorować Najświętszy Sakrament złożony w Grobie. Jest również tradycja błogosławieństwa pokarmów na stół wielkanocny, kiedy możemy wyrazić dziękczynienie Bogu – Stwórcy za dary, które służą naszemu umacnianiu i dzieleniu się z potrzebującymi.

Właściwa liturgia Wigilii Paschalnej rozpoczyna świętowanie uroczystości zmartwychwstania Pańskiego i jest sprawowana z soboty na niedzielę. W ciągu roku liturgicznego chrześcijanie przeżywają dwie szczególne noce, w czasie których celebrują najważniejsze wydarzenia historii zbawienia: Noc Narodzenia Pańskiego i Noc Zmartwychwstania. Te dwie noce nie są dla chrześcijan czasem odpoczynku, ale czuwania i modlitwy, przez którą włączają się w zbawcze dzieło Chrystusa. Ten sam Chrystus, który narodził się w Noc Betlejemską, w Noc Paschy dokonał największego cudu – przeszedł ze śmierci do życia i nas chce teraz przeprowadzić tą samą drogą. Jeśli kroczyliśmy z Jezusem wiernie od Wieczernika poprzez Mękę i Krzyż, to razem z Nim możemy doświadczyć cudu Zmartwychwstania podczas Wigilii Paschalnej. Dlatego zgodnie ze starożytnym zwyczajem tej nocy wierni gromadzą się w świątyniach, by czuwać na modlitwie i sprawować radosną liturgię Zmartwychwstania Pańskiego.

Oto przed nami najważniejsze wydarzenie zbawcze roku liturgicznego! Oto matka wszystkich świętych wigilii i wszelkiej liturgii Kościoła! Tej nocy właśnie Kościół najpełniej przeżywa swoją tożsamość i misję jako wspólnota zrodzona z tajemnicy Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Czyni to poprzez symbolikę światła, moc słowa, wymowę sakramentalnych znaków oraz jednoczącą i tworzącą komunię moc Eucharystii.

Na Wigilię Paschalną składa się: Liturgia światła, w czasie której Chrystus objawi się nam jako Światło rozświetlające mroki naszych grzechów; Liturgia słowa przedstawiająca biblijne zapowiedzi i wypełnienie Chrystusowego posłannictwa; Liturgia chrzcielna uświadamiająca nam, że przez chrzest zostaliśmy włączeni w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa i wreszcie Liturgia Eucharystyczna, podczas której przyjmując Ciało Chrystusa dostępujemy pełnego udziału w owocach Jego odkupienia. Procesja rezurekcyjna stanowić będzie publiczne uzewnętrznienie się Kościoła, który żyje z Tajemnicy Zmartwychwstania sprawowanej w sakramentach.

Na początku celebracji Wigilii Paschalnej wierni udają się na zewnątrz świątyni, gdzie będzie miała miejsce Liturgia światła. Poświęcona tam świeca paschalna, znak Chrystusa Zmartwychwstałego, zostanie uroczyście wniesiona do świątyni z trzykrotnym śpiewem: „Światło Chrystusa”. Po drugim takim wezwaniu wierni zapalają od paschału swoje świece, które przynieśli do świątyni, a co symbolizuje rozproszenie ciemności i pragnienie rozgraniczania w naszych sercach dobra i zła. Po trzecim wezwaniu natomiast zapala się wszystkie światła w kościele. Po trzeciej aklamacji diakon lub prezbiter wyśpiewuje radosne Orędzie Paschalne wysławiające paschał jako symbol triumfu Chrystusa, który jest Światłością naszego życia.
 

Kiedy już światło paschału ogłosi światu dokonanie zbawienia, teraz urzeczywistni się ono w jakże obficie przepowiadanym słowie. To prawdziwie uczta słowa Bożego, kiedy możemy usłyszeć fragmenty dziewięciu czytań (siedem ze Starego Testamentu oraz dwa z Nowego: fragment Listu apostolskiego i Ewangelię). Liturgia słowa wprowadza stopniowo w dynamikę historii zbawienia. Ukazuje najpierw rolę nocy Stworzenia, nocy Abrahama i nocy Wyjścia, by zapowiedzieć i ukazać wymowę nocy Nowego Stworzenia, czyli Zmartwychwstania. Wskazuje to na nowy styl Życia w nowości zrodzonej przez Śmierć i Zmartwychwstanie. Jest to styl paschalny, który objawia się w nieustannym powstawaniu z małości, zwyciężaniu wszelkiej płycizny i obojętności, dystansowaniu się od ciemności grzechu.
Warto też zwrócić uwagę na słowa sekwencji, którą w uroczystość Zmartwychwstania się wykonuje. To jakże wymowne świadectwo o powstaniu z martwych Jezusa oraz wyznanie wiary w Mesjasza, który choć poległ – dziś króluje żywy.

Kolejnym etapem Wigilii Paschalnej jest Liturgia chrzcielna. To ona obrazuje najpełniej sens Paschy jako przejścia przez wody śmierci, aby już na wieki korzystać z wody Życia. To przejście dokonało się dla chrześcijan w sakramencie chrztu, w którym zostali pogrzebani wespół z Chrystusem w Jego męce i śmierci, aby razem ze Zmartwychwstałym wkroczyć w nowe życie.

Zanurzenie w Jezusie, który jest Zmartwychwstaniem i Życiem, daje człowiekowi nowego ducha i ustawia go w nowej rzeczywistości – Dziecka wobec kochającego Ojca. Dlatego odnawiając nasze przyrzeczenia chrztu świętego, w których niegdyś wyrzekliśmy się złego ducha, tej nocy na nowo przyrzekamy służyć Bogu wiernie w świętym Kościele. Z kolei pokropienie wodą święconą przypomina nam wydarzenie chrztu, podczas którego zwlekliśmy z siebie szatę starego człowieka wraz z jego uczynkami, a przyoblekliśmy się w świętość stając się umiłowanymi dziećmi Bożymi. Ta uroczysta liturgia jest zarazem najlepszym momentem na przyjęcie chrztu przez dzieci i dorosłych, których nazywamy katechumenami.
Oczywiście liturgia Nocy Paschalnej osiąga swoją pełnię w Eucharystii, która jest sakramentalnym uobecnieniem osoby Chrystusa Zmartwychwstałego, upamiętnieniem Ofiary krzyża i obecności naszego Pana, który daje siebie na pokarm. Jest to Uczta Paschalna, która stanowi przedsmak wieczystej Paschy. To właśnie wtedy cały kosmos spotyka się w jednej liturgii. Wówczas wraz z zastępami odkupionych i zbawionych, świętych i błogosławionych, z Kościołem pielgrzymującym i zgromadzonym na ziemi oraz z całym wszechświatem wierni chrześcijanie wznoszą swoje serca w Duchu Świętym ku Ojcu w niebie, który przez zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa pojednał świat ze sobą, obdarzył pokojem i otworzył wszystkim ludziom bramy królestwa. To apogeum radości, szczęścia i pokoju z zyskanego zbawienia i odkupienia.

Ostatnim obrzędem liturgii Wigilii Paschalnej jest procesja rezurekcyjna. Skoro Pan zmartwychwstał, zwyciężył śmierć i już dłużej grób Go nie kryje, dlatego należy tę wspaniałą nowinę obwieścić innym. To cudowny moment, kiedy o północy czy o świcie wierni głoszą światu, że z radości tańczą niebo i ziemia, bo Pan prawdziwie zmartwychwstał. Dlatego właśnie wierni wychodzą na zewnątrz Domu Bożego, aby wieść o zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa dotarła do serc wszystkich ludzi. Alleluja – niech wszystkim zajaśnieje Pan w swej miłości, nadziei i radości!