Liturgia - piękno i zakorzenienie

OBRZĘDY WSTĘPNE

Obrzędy wstępne (Ritus initiales) mające charakter wstępu, wprowadzenia, przygotowania, zwane są inaczej obrzędami otwarcia lub liturgią zgromadzenia.

Obrzędy otwarcia – ponieważ rozpoczynają, otwierają całość misterium Mszy Świętej. Niektórzy nazwą tą obejmują również liturgię słowa, określając całość jako „przed-Msza”. Nie oznacza to jednak, że obrzędy wstępne czy też owa „przed-Msza” posiadają mniejszą wagę w porównaniu z innymi częściami Mszy, następującymi później. Msza Święta bowiem stanowi jedną całość i jedno misterium.

Liturgia zgromadzenia – nazwa ta ukazuje cel tych obrzędów, którym jest wzbudzenie poczucia wspólnoty wśród zgromadzonych, poczucia bycia Kościołem-Ludem Bożym, oraz przygotowanie wiernych do przyjęcia Słowa Bożego i sprawowania Eucharystii.

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa obrzędy takie nie istniały, a Eucharystię rozpoczynano od czytań biblijnych. Wynika to m.in. z „Apologii” Justyna (I, 67,3). W roku 426 natomiast Augustyn w „De civitate Dei” (22,3) podaje, że po wyjściu z zakrystii pozdrowił zgromadzonych, a następnie zaczęto czytać Pismo Święte. To pozdrowienie wiernych przed czytaniami weszło do liturgii już w III wieku.

Następne wieki przynoszą kolejne elementy liturgiczne poprzedzające odczytywanie fragmentów biblijnych. W poszczególnych okresach obrzędy wstępne wyglądały następująco:

I – III wiek
Nie było obrzędów wstępnych

IV wiek
Pozdrowienie przez celebransa

V – VI wiek
Śpiew na wejście, modlitwy litanijne (Kyrie)
„Gloria”
Kolekta: zamknięcie śpiewu na wejście

VII – VIII wiek
Śpiew
Przybycie celebransa, ukłon, pocałunek ołtarza
Kolekta

IX – XI wiek
Świece, krzyż procesyjny – ustawiane na ołtarzu
Śpiew
Modlitwy u stopni ołtarza: PS 42; od XI w. Confiteor
Okadzanie ołtarza. 9-krotne Kyrie elejson
Gloria
Kolekta

XII – XIV wiek
Umiejscowienie świec na stałe na ołtarzu
Śpiew
PS 42; Confiteor
2 modlitwy
Okadzanie
Kyrie elejson
Gloria
Kolekta