Boże, nasz Ojcze

Jaki obraz Ojca wyłania się z kolekty mszalnej i na jakie Jego działania w historii zbawienia ona wskazuje? Przyjrzyjmy się kilku kolektom pierwszych dni Wielkiego Postu i Oktawy Wielkanocy.

Ks. Sebastian Kreczmański /Foto Gość

„Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom”  (Łk 10,21).

Zacznijmy od tezy na pozór kontrowersyjnej. Małe dzieci, idąc na Mszę świętą, słyszą: pomódl się do Pana Jezusa. Z czasem, dorastając i wchodząc coraz głębiej w teksty liturgiczne, zaczynają odczuwać pewien dyskomfort. Bo nawet pobieżna ich analiza zaskakuje. Okazuje się bowiem, że poza bezpośrednim, zaczynającym się od Ojcze nasz, przygotowaniem do Komunii świętej, wszystkie modlitwy skierowane są do Ojca. Stąd już tylko krok do pytania kto jest w centrum, dokąd prowadzi nas Eucharystia i jakimi drogami.

Z pomocą przychodzi Katechizm Kościoła Katolickiego. W sekcji poświęconej sakramentowi Eucharystii czytamy między innymi:

• Eucharystię powinniśmy więc pojmować jako dziękczynienie i uwielbienie Ojca (1358);
• W Ofierze eucharystycznej całe stworzenie umiłowane przez Boga zostaje przedstawione Ojcu przez śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa (1359);
• Eucharystia jest ofiarą dziękczynienia składaną Ojcu, uwielbieniem przez które Kościół wyraża Bogu swoją wdzięczność za wszystkie Jego dobrodziejstwa, za wszystko, czego On dokonał przez stworzenie, odkupienie i uświęcenie (1360);
• Eucharystia jest także ofiarą uwielbienia, przez którą Kościół głosi chwałę Boga w imieniu całego stworzenia. Ofiara uwielbienia jest możliwa jedynie przez Chrystusa, który jednoczy wiernych ze swą osobą oraz ze swoim uwielbieniem i wstawiennictwem. W ten sposób ofiara uwielbienia jest składana Ojcu przez Chrystusa i z Chrystusem, by mogła być w Nim przyjęta (1361).

Zatem, jak śpiewamy w jednej z pieśni eucharystycznych: „On do Ojca nas prowadzi…” Konsekwentnie. Od kolekty mszalnej zaczynając kieruje nasz wzrok i uwagę na Ojcu. Zwracając się ku Niemu i w liturgicznych tekstach objawiając kim Ojciec jest i co dla nas czyni.

Kolekta. Czyli modlitwa kończąca tak zwane obrzędy otwarcia. Podsumowująca i zbierająca modlitwy zgromadzonych. Składa się z pięciu części: anaklezy, czyli inwokacji; anamnezy – przypomnienia dzieła zbawczego; prośby wewnętrznie związanej z wydarzeniem zbawczym; konkluzji i afirmacji i potwierdzeniem ze strony zgromadzenia wyrażonego słowem Amen.

Jaki obraz Ojca wyłania się z kolekty mszalnej i na jakie Jego działania w historii zbawienia ona wskazuje? Przyjrzyjmy się kilku kolektom pierwszych dni Wielkiego Postu i Oktawy Wielkanocy ograniczając się do anaklezy i anamnezy.

Anakleza:

• Panie, nasz Boże (Popielec). Greckie Kyrios, odpowiednik hebrajskiego Adonai, ma znaczenie podwójne: oznacza panowanie Boga nad całym stworzeniem i nieprzekazywalne nikomu imię Boga prawdziwego. Co ważne, słowo Pan, znajduje się także w konkluzji. Ojciec jest Panem, ale jest nim także Jezus – wywyższony przez Ojca, otrzymał od Niego „imię ponad wszelkie imię” (Flp 2,9).
• Miłosierny Boże (Popielec. Modlitwa nad darami). Wskazuje na przymiot Boga, objawiony już w Starym Testamencie. Psalm 145 wysławia Pana, który „jest łagodny i miłosierny, nieskory do gniewu i bardzo łaskawy” Ps 145,8). Zaś Psalm 136, streszczając historię zbawienia, powtarza „bo jego łaska trwa na wieki”. Miłosierdzie Boga objawiło się w pełni w Męce, Śmierci i Zmartwychwstaniu Jezusa.
• Wszechmogący Boże… (czwartek po Popielcu). Wszechmoc objawia się nie tylko w dziel stworzenia. Takim objawił się „Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi” (Wj 6,2). Hiob mówi do przyjaciół: „Bóg jest daleki od grzechu, Wszechmocny – od nieprawości (…) nie działa zdradliwie, ni wszechmocny praw niczyich nie łamie” (Hi 34, 10.12). Syrach zauważa: „Nie jest dane świętym Pana, by mogli opowiedzieć wszystkie godne podziwu dzieła Jego, które Pan Wszechmocny utwierdził” (Syr 42,17). Izajasz o powracających z Babilonu: „Ssać będziesz mleko narodów i piersi królewskie ssać będziesz. I uznasz, że ja jestem Pan, twój Zbawca, i wszechmocny Jakuba, twój Odkupiciel” (Iz 60, 16). Wreszcie Maryja. W domu Elżbiety śpiewa: „Wielkie rzeczy czynił mi Wszechmocny, Święte jest Jego imię” (Łk 1,49).

Anamneza

Pierwsze kolekty Wielkiego Postu, co warto zauważyć, nie zawierają przypomnienia dzieła zbawczego. Jakby zakładały, że w samej inwokacji już znajduje się ich wspomnienie. Dlatego idziemy dalej, do Wielkiego Tygodnia i Oktawy Wielkanocy.

• Niedziela Palmowa: „aby dać ludziom przykład pokory do naśladowania sprawiłeś, że nasz Zbawiciel przyjął ciało i poniósł śmierć na krzyżu”.
• Wielka Środa: „Ty chciałeś, aby Twój Syn przez śmierć na drzewie krzyża uwolnił nas spod władzy szatana”.
• Wielki czwartek: „Obchodzimy pamiątkę najświętszej Wieczerzy, podczas której Twój Jednorodzony Syn, mając się wydać na śmierć, pozostawił Kościołowi nowa wiekuistą Ofiarę i Ucztę swojej miłości”.
• Wigilia Paschalna: „Ty sprawiasz, że ta najświętsza noc jaśnieje blaskiem zmartwychwstania Pańskiego”.
• Msza w dzień Zmartwychwstania: „Ty w dniu dzisiejszym pokonałeś śmierć i otworzyłeś nam bramy życia wiecznego”.
• Poniedziałek w oktawie Zmartwychwstania: „Ty przez chrzest pomnażasz liczbę dzieci swojego Kościoła”.

Duchowość eucharystyczna

Benedykt XVI, we wstępie do Ducha liturgii, zwraca uwagę na konieczność przejścia od rubryk (tego, co w mszale opisano kolorem czerwonym), do nigryk (tego, co wydrukowano w kolorze czarnym). Duchowość liturgiczna, czy jak kto woli eucharystyczna, jest kontemplacją tego, co Ojciec czyni przez swojego Syna dla zbawienia człowieka. Teksty liturgiczne nie odsyłają nas do przeszłości, ale wspominając zbawcze wydarzenia aktualizują je tu i teraz, nadając nowe znaczenie słowu „pamiątka”. W dzisiejszym rozważaniu przytoczyliśmy zaledwie kilka przykładów. Codzienna (nie tylko w Wielkim Poście) medytacja nad kolektą mszalną pozwoli ogarnąć duchem „czym jest Szerokość, Długość, Wysokość i Głębokość, i poznać miłość Chrystusa, przewyższającą wszelką wiedzę, abyśmy „zostali napełnieni całą Pełnią Bożą” (Ef 3,18-19).

No koniec można jedynie wyrazić radość, że nasi Czytelnicy, w Adwencie i okresie Narodzenia Pańskiego, najczęściej sięgali do krótkich rozważań do publikowanego każdego dnia krótkiego rozważania kolekty mszalnej.