Liturgia - piękno i zakorzenienie

OBRZĘDY KOMUNIJNE (6)

Przyjęcie darów eucharystycznych (2)

Szacunek dla Świętych Postaci (chociaż nie wszyscy uznają to za powód), silne podkreślanie znaczenia namaszczenia dłoni przy święceniach kapłańskich (od czasów karolińskich), a także przejście na chleb niekwaszony i małe hostie spowodowały w IX wieku udzielanie Komunii bezpośrednio do ust. To z kolei doprowadziło do zmiany postawy ze stojącej na klęczącą.

Komunia Święta była, zarówno na Wschodzie jak i na Zachodzie, przyjmowana pod dwiema postaciami. Zwykle Krew Pańską pito bezpośrednio z kielicha, w którym dokonywała się konsekracja. W razie potrzeby, gdy liczba wiernych była zbyt duża, używano również inne kielichy. Przestrzegając zasady „jednego kielicha” przynoszono przed Komunią kielichy z niekonskerowanym winem i dokonywano jego konsekracji bądź poprzez dolanie wina konsekrowanego bądź też poprzez włączenie cząstki konsekrowanego chleba.

Innym sposobem spożywania Krwi Pańskiej było picie przez słomkę (tzw. „calamus”) lub rurkę (tzw. „fistula”). Poza Rzymem zanurzano również konsekrowany chleb w konsekrowanym winie, jednakże synod w Bradze (675 r.) odrzucił ten zwyczaj.

Przyjmowanie Komunii pod dwiema postaciami trwało w Kościele zachodnim do XII wieku. Jest to jednak w pewnym sensie data umowna, ponieważ gdzieniegdzie spotykane jest jeszcze w XIII i XIV wieku. Tak więc odchodzenie od udzielania Komunii pod dwiema postaciami dokonywało się na przestrzeni pewnego czasu. Z tego też względu trudno jest jednoznacznie stwierdzić co było powodem decydującym spośród wielu czynników, które miały na to wpływ. Należały zaś do nich między innymi:

- zmniejszające się coraz bardziej rozumienie tajemnicy Eucharystii przez wiernych
- praktykowanie przyjmowania Komunii przez zanurzenie („per initionem”) co w pewnym stopniu zaciemniało wymowę znaku
- pojawiająca się w wiekach średnich obawa przed możliwością rozlania konsekrowanego wina
- błędne nauki o Eucharystii, m.in. Berengariusza
- nauka wielkich teologów XIII wieku o tzw. konkomitancji, czyli współobecności Krwi Chrystusa w konsekrowanym chlebie i Ciała Chrystusa w konsekrowanym winie

Podczas Soboru Trydenckiego niektórzy, w tym legat papieski i cesarski, postulowali przywrócenie Komunii pod dwiema postaciami. Ostatecznie jednak ograniczono się tylko do podkreślenia, że:

- nie ma jakiejkolwiek różnicy między Komunią pod postacią chleba i Komunią pod postacią wina
- chrześcijanie nie są zobowiązani z prawa Bożego do przyjmowania Komunii pod dwiema postaciami
- do zbawienia wystarczy przyjęcie tylko jednej postaci

Poza tym decyzję o możliwości przyjmowania Komunii pod dwiema postaciami pozostawiono papieżowi (sesja 21, k. 11)

O współczesnych normach i możliwościach przyjmowania Komunii pod dwiema postaciami można dowiedzieć się tutaj :.

Przez pierwsze cztery wieki częściej przyjmowano Komunię niż uczestniczono we Mszy. Było to związane ze zwyczajem zabierania Eucharystii do domów i przyjmowania jej w nich. Jednocześnie uczestnictwo we Mszy było dla chrześcijan równoznaczne z przystępowaniem do Stołu Pańskiego. Niestety stronienie od Komunii w wiekach późniejszych doprowadziło do tego, że na Soborze Laterańskim IV w 1215 roku nakazano wręcz przyjmowanie jej przynajmniej raz w roku. Mimo to sytuację poprawiły dopiero działania Piusa X i odnowa liturgiczna po Soborze Watykańskim II.
Komunię można było przyjmować tylko raz w ciągu dnia. Dopiero w 1964 roku po raz pierwszy pozwolono na przyjęcie drugiej Komunii tego samego dnia tym, którzy uczestniczyli w Pasterce oraz Wigilii Paschalnej sprawowanej w nocy. Dwa lata później pozwolenie to rozszerzono na Wielki Czwartek, a w 1967 otrzymali je również uczestniczący we Mszy niedzielnej sprawowanej w sobotni wieczór. W roku 1973 ilość tych przypadków została jeszcze bardziej poszerzona. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku daje ogólne zezwolenie na dwukrotne przyjęcie Komunii w ciągu dnia pod warunkiem, że za drugim razem będzie to miało miejsce podczas Mszy, w której się uczestniczy.