Kościół głosi pokój Boży

1. Dwudzieste stulecie przyniosło dwie wojny światowe o długotrwałych skutkach. Stąd dążenie do zapewnienia pokoju jest dziś równie powszechne, jak i mało skuteczne. Usilne zabiegi organizacji międzynarodowych nie zdołają, jak widać, wygasić tylu ognisk zapalnych na ziemi, z których na nowo wybuchają wojny lokalne. Kościół nie zniechęcony tym faktem nie zaprzestaje całemu światu wciąż na nowo przypominać warunki prawdziwego pokoju przez nauczanie papieży i Soboru Watykańskiego II. Ten ostatni naucza o pokoju, że jest on „owocem porządku nadanego przez boskiego jego Założyciela, nad którego urzeczywistnianiem pracować mają ludzie pragnący coraz to doskonalszej sprawiedliwości (...). Pokoju nigdy na zawsze nie da się zdobyć, lecz ciągle go trzeba budować” (KDK 78). Dzisiejsze trzy czytania ukazują, jaką rolę otrzymał Kościół Boży jako nowy Izrael, w dawaniu pokoju, i to nie tyle na drodze interwencji dyplomatycznych, ile przez budowanie w ludziach wewnętrznego ładu serc.

2. Na zakończenie niewoli babilońskiej dzisiejszy urywek z „Księgi pocieszenia” (Trito-Izajasz) kreśli obraz szczęśliwości mesjańskiej Nowego Izraela, wieszcząc radość wszystkim smutnym z po­wodu klęski poniesionej przez Jeruzalem. Kontekst bezpośrednio poprzedzający (Iz 66,6.8) przypomniał, że proces odrodzenia narodu i jego stolicy wymaga pewnego czasu do pełnej realizacji, ale niezawodnie ono nastąpi, ponieważ sam Bóg będzie pocieszycielem swojego ludu. To On skieruje w stronę Miasta Świętego pokój jak rzekę. Słowo pokój ma tutaj swoje pełne znaczenie – sumy wszelkich dóbr ery mesjańskiej. Zatem całkowicie odwróci się sytuacja: chwała narodów, a więc pogan dotąd ciemiężących Izraela, stanie się jego udziałem. Gwarancją tej przyszłości jest ręka Pana. Izrael historyczny na swojej ziemi nie doczekał dosłownej realizacji tego proroctwa. Kościół je dzisiaj czyta jako urzeczywistnione w nim, Nowym Izraelu, ale na płaszczyźnie duchowej, nadprzyrodzonej.

Zarysowany przez Proroka temat Izraela i pokoju zostaje w myśli nauczającego dziś przez liturgię Kościoła podjęty przez cytat z listu Apostoła. Ukazuje on nam gruntowną transpozycję, jakiej dokonał nowy etap dziejów zbawienia przez pojawienie się rzeczywistości Kościoła Chrystusowego. Zakończenie Pawłowego Listu do Galatów, poświęconego nowej wolności w Chrystusie, przypomina zasadę: tylko krzyżowi Chrystusa zawdzięczamy to, że jesteśmy wszyscy i każdy z osobna nowym stworzeniem (por. 2 Kor 5,17), oczywiście w porządku nadprzyrodzonym. Jako całość Kościół jest Nowym Izraelem. Jedynie Odkupienie tłumaczy istotę darowanego nam pokoju, jaki na Izraela Bożego zstąpi, tzn. na Kościół Chrystusowy. Jest on po to „odkupującą wspólnotą odkupionych” (określenie w soborowych Relationes dane przez jednego z Ojców), aby kontynuować w sposób doskonalszy posłannictwo dawnego Izraela względem narodów – dawać im rzeczywistą i trwałą podstawę najgłębszego pokoju – ład serca.

Zwarty redakcyjnie urywek Ewangelii (por. Mt 10,7–16; 11,24) odnosi się do misji siedemdziesięciu (dwóch) uczniów Jezusa, ograniczonej tylko do Żydów w Ziemi Świętej. Miała ona przygotować osobiste głoszenie przez Niego Ewangelii. Warte omówienia są następujące momenty opowiadania, które nie są tylko zapisem minionej sytuacji, lecz mówią o stałym zadaniu Kościoła, a więc i nas wszystkich. Wobec zbyt małej ilości robotników na żniwie Pana trzeba prosić Go o nowe powołania: Bóg więc czeka na nasz udział w dziele misji jako wspólnej z Nim sprawie. „Cały Kościół jest misyjny” – to jedna z tez powtarzanych przez ostatni Sobór. Misjonarz ma być dawcą pokoju Bożego, wartości, którą w sobie nosi, a nie traci jej nawet wobec oporu słuchaczy, za co ich spotka zasłużona kara. Entuzjastyczne sprawozdanie uczniów po powrocie wywołuje refleksję Pana: o danej im przez Pana władzy nad całą potęgą przeciwnika i o prawdziwej przyczynie sukcesów. Jest nią uprzedzająca łaska wybrania.

3. Główna myśl dotyczy powtarzanego dziś wielokrotnie w czytaniach biblijnego pojęcia pokoju, różnego od – potocznego. Biblijny pokój, dawny hebrajski szalom, potem Chrystusowy (Pokój mój, nie tak jak daje świat – J 14,27), pochodzi od Boga jako Jego dar, jako owoc dokonanego Odkupienia. Dar ten jako łaska jest nam dany, ale zarazem zadany. Wymaga on czynnej z naszej strony współpracy. Do niej wszyscy jesteśmy wezwani, choć w różny sposób może ona wyglądać. U wszystkich jednak polega ona na modlitwie za siebie oraz na wstawienniczej o powoływanie innych współpracowników. Dalej polega ona na wysiłku, aby pokój wbrew niepokojom i zniechęceniom utrzymywać i udzielać go innym, zwłaszcza wprowadzać go między powaśnionych. Utrzymuje się go nie ufając sobie, lecz zbawczej woli Boga, Dobrej Nowinie o Królestwie. Ono realnie się zbliża wbrew wszelkim demonicznym przeszkodom, widocznym coraz wyraźniej w naszych „apokaliptycznych czasach” (św. Jan Paweł II).

4. Wychodząc ze spostrzeżeń podanych w punkcie 1 homilia może szerzej rozwinąć temat dwóch różnych pojęć pokoju – światowego i biblijnego (pkt 3) – ukazując, w jakim sensie „zadany” jest nam wszystkim ów biblijny – nieodłączna cecha Królestwa Bożego, omówiona w cytowanej wyżej Konstytucji soborowej Gaudium et spes (KDK). Program niesienia pokoju, oczywisty dla tego, kto czyta Pismo Święte, napotyka w nas na wiele przeszkód. Wypada więc wpierw zanalizować niektóre opory psychiczne szkodliwe w tej dziedzinie. Pojawiają się one z reguły u osób zbyt konserwatywnie pojmujących rolę katolików świeckich jako Kościoła tylko „słuchającego”. Przekonującego materiału na temat, jak dalece takie stanowisko jest przestarzałe, dostarcza Adhortacja Christifideles laici będąca wyrazem aktualnej i obowiązującej myśli o Kościele. Niezależnie od apriorycznych oporów wszystkim nam, przeważnie polskim sangwinikom, łatwo grozi zniechęcenie, gdy jednostronnie oceniamy fakty.

_________________________________________________

Augustyn Jankowski OSB

Przy stole Słowa, tom 3 (Okres zwykły: od 2 do 17 niedzieli)

Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC