Posługę nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. ustanowioną instrukcją Immensae caritatis (29.01.1973) Konferencja Episkopatu Polski wprowadziła w dniu 2 maja 1990 roku i "określiła warunki, według których biskupi diecezjalni w Polsce mogą zastosować kan. 910 i 230 KPK, czyli powołać nadzwyczajnych szafarzy Komunii świętej".
W dniu 9 marca 2006 r. zostały przyjęte Wskazania Konferencji Episkopatu Polski odnośnie do nadzwyczajnego szafarza Komunii świętej, które dokonały kilku zmian w sprawie pełnienia posługi przez nadzwyczajnych szafarzy.
W związku z nowymi dokumentami Stolicy Apostolskiej wydanymi w ostatnim okresie Konferencja Episkopatu wprowadza modyfikacje w sprawie formacji i posługi nadzwyczajnych szafarzy Komunii świętej.
I. FORMACJA NADZWYCZAJNYCH SZAFARZY KOMUNII ŚWIĘTEJ
Zgodnie z zaleceniem soborowej Konstytucji o liturgii świętej wszystkie osoby pełniące funkcje liturgiczne należy starannie wychować "w duchu liturgii oraz przygotować je do odpowiedniego i zgodnego z przepisami wykonywania przysługujących im czynności" (KL nr 29).
W poszczególnych diecezjach - zależnie od miejscowych warunków - program formacyjny nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. może być w różny sposób realizowany. Różnorodność form kształcenia powinna jednak uwzględniać niżej podana problematykę.
Kurs przygotowawczy Czas trwania kursu i inne szczegóły organizacyjne określa każda diecezja w zależności od miejscowych warunków. Kurs przygotowawczy winien jednak uwzględniać niżej podany program szkoleniowy, obejmujący wykłady i ćwiczenia praktyczne.
Nadzwyczajny szafarz Komunii św. powinien znać podstawowe prawdy katechizmowe oraz najważniejsze zagadnienia teologiczno - liturgiczne. Prawdy te należy podać z uwzględnieniem kontekstu egzystencjalnego, ich związku z życiem codziennym i wpływem na rozwój duchowości chrześcijańskiej.
Podczas kursu przygotowawczego należy omówić następujące zagadnienia:
a) Właściwe rozumienie liturgii; znaczenie liturgii w życiu Kościoła, miejscowej wspólnoty parafialnej i w życiu osobistym.
b) Różne sposoby obecności Chrystusa w liturgii: w zgromadzeniu liturgicznym, w osobie odprawiającego kapłana, w słowie Bożym, Eucharystii i innych znakach sakramentalnych.
c) Teologia zgromadzenia liturgicznego i podział funkcji; udział świeckich w liturgii.
d) Posługa nadzwyczajnych szafarzy Komunii św.: znaczenie, przygotowanie, upoważnienie biskupa, prawa i obowiązki.
e) Chrześcijański wymiar niedzielnego świętowania, uzasadnienie niedzielnego uczestnictwa we Mszy św.: współczesne możliwości i zagrożenia.
f) Podstawowe zagadnienia z teologii Eucharystii: Pamiątka, Ofiara, Uczta: czynne, świadome i owocne uczestnictwo; struktura Mszy św. i jej ważniejsze elementy (śpiewy, czytania, modlitwy, obrzędy).
g) Warunki owocnego przyjmowania i godnego udzielania Komunii św.
h) Pobożność eucharystyczna i kult Chrystusa Pana w Najświętszym Sakramencie poza Mszą świętą.
i) Czynności nadzwyczajnych szafarzy podczas Mszy św. i zanoszenie Komunii św. chorym; duszpasterstwo chorych w parafii i szpitalach.
j) Świadomość chrzcielna i znaczenie pokuty w życiu chrześcijanina.
k) Świeccy w życiu Kościoła.
l) Znaczenie modlitwy i różne jej formy; elementy Liturgii Godzin.
Każdemu spotkaniu formacyjnemu winny towarzyszyć ćwiczenia praktyczne. Wskazane byłoby, aby każdy dzień szkolenia rozpoczynał się lub kończył Mszą św., z możliwie pełnym udziałem służby liturgicznej, w tym również pomocników udzielania Komunii św. Ponadto w programie dnia byłoby dobrze wspólnie odmówić część Liturgii Godzin.