Czas żałoby czy oczekiwania?

Po czasie  radości związanej z obchodzeniem 40 dniowego okresu bożonarodzeniowego Kościół Wschodni stopniowo kieruje wiernych na drogę pokuty, niezbędnej cnoty w życiu każdego chrześcijanina. Czyni to poprzez  cztery  niedziele przed początkiem Wielkiego Postu, które stanowią okres przygotowawczy. Pierwsza w kolejności poświęcona jest celnikowi i faryzeuszowi, druga synowi marnotrawnemu, trzecia Sądowi Ostatecznemu , a czwarta wypędzeniu Adama z raju. Taka kolejność z pewnością nie jest przypadkowa. Uczestniczący w liturgii najpierw musi przyjąć prawdę o swojej grzeszności, aby przyjąć dobrą nowinę mówiącą o miłosierdziu Boga. Główne przesłanie  przypowieści o synu marnotrawnym zawarte jest już w stichirach z Weczirni: 

Niemniej jednak następna niedziela przypomina wiernym, że istnieje także Boża sprawiedliwość, a nadmierna ufność w miłosierdzie Boga jest dla człowieka zgubna. Motyw Sądu Ostatecznego, rozpowszechniony w średniowiecznej sztuce europejskiej np. przez obraz Hansa Memlinga miał przypominać  o sądzie Bożym, jednocześnie przynaglając człowieka do szczerej pokuty za grzechy co najdobitniej oddaje przekaz  stychiry z Weczirni tej niedzieli:

Sąd, który odbędzie się na końcu dziejów stanie się wraz z Paruzją wtedy zaś wszystko będzie już przesądzone. W następną niedzielę czytamy jednak Ewangelię, której motyw jest oparty na wygnaniu wskutek grzechu pierwszych ludzi  z raju.  Człowiek pozbawiony swojego „naturalnego środowiska”, którego częścią jest kontakt z żywym Bogiem zaczyna żyć w świecie pełnym niesprawiedliwości, kłamstwa i obłudy, czego pierwszym znakiem jest zabójstwo Abla przez Kaina. Ewangelia  zawiera jednak ukryty przekaz: Człowiek nie utracił na zawsze raju, gdyż Bóg będący miłością nie może zaprzeczyć samemu sobie. Kiedy widzi doszczętny upadek ludzkości zsyła swojego Syna. Aby człowiek przyjął tajemnicę  ofiary Chrystusa potrzebna jest mu droga nawrócenia, którą podejmuje stawiając się w sytuacji wygnanego Adama.

Dlatego właśnie ta niedziela wprowadza wiernych w bezpośredni czas Wielkiego Postu, trwającego 40 dni, co ma znaczenie symboliczne. Katechizm Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego  „Chrystus - nasza Pascha”  tłumaczy wiernym genezę  Wielkiego Postu  w  następujący sposób:

Chrześcijanie przygotowują się do corocznego świętowania Paschy w czasie Wielkiego Postu, trwającego 40 dni  na pamiątkę czasu przebywania Jezusa na pustyni, jak i trwania wędrówki Izraela z Egiptu do ziemi Kanaan.  Post wychowuje chrześcijanina we wstrzemięźliwości od grzechu i prowadzi do wewnętrznej  swobody i prawdziwej radości. Cerkiew prowadzi człowieka przez ten okres śpiewami  z tzw. „Postnego Triodionu ”( fragmentu brewiarza zawierająca części zmienne na okres Wielkiego Postu), które ukazują głęboki sens postu-pojednanie z Bogiem i bliźnimi oraz służenie im.