Jeśli nie staniecie się jak dzieci...

Posoborowy kryzys powołań w Kościele wiąże się, bezpośrednio lub pośrednio, z rozmontowaniem i banalizacją liturgii – z każdą chwilą jest to coraz bardziej oczywiste. Jak to się dzieje, że tradycyjne zakony i stowarzyszenia życia apostolskiego wciąż kwitną? Tęsknota serca za transcendentnym sensem i celem życia, przedsmak doskonałości i świętości, nie zostały w zasadzie uwzględnione przez formę zwyczajną rytu rzymskiego. Problem nowej formy Mszy może być sformułowany zupełnie prosto: nie posiada ona ani mistycznej ciszy Mszy cichych, ani politycznego, dramatycznego piękna Mszy uroczystej. Pozbawiona jest więc chwalebnego wymiaru zarówno w aspekcie zewnętrznego wyrazu triumfalnej celebracji, jak wewnętrznego wymiaru modlitwy kontemplacyjnej. Nie ma więc zewnętrznego splendoru, ani wewnętrznej głębi starego rytu. Projekt, aby była wszystkim dla wszystkich, skończył się tym, że nowa forma Mszy nie jest użyteczna dla nikogo. Próbując dotrzeć do anonimowego „człowieka współczesnego”, stworzyła w efekcie próżnię; a łaska, tak samo jak natura, nie znosi próżni.

Przez dekady liturgiści głosili konieczność wprowadzenia specjalnych „Mszy dla dzieci”, a ponieważ ludzie zazwyczaj słuchają ekspertów niezależnie od poziomu zdrowego rozsądku zawartego w ich wypowiedziach, wiele parafii wprowadziło takie okrojone celebracje mszalne. Ironia polega jednak na tym, że zwyczajne Novus Ordo już jest czymś w rodzaju Mszy dla dzieci, ze swoimi uproszczonymi modlitwami, podręcznikową strukturą i jałową przejrzystością. Niestety – i tu znów trzeba dostrzec smutną prawdę – nowy ryt nie jest w stanie formować dziecięcych dusz tak skutecznie, jak mógł to robić stary. Proszę sobie wyobrazić różnicę między dzieckiem uczestniczącym w Mszy uroczystej w starym rycie a dzieckiem uczestniczącym w typowej niedzielnej Mszy parafialnej. Każdy kto posiada rzetelną wiedzę na temat psychologii dziecka będzie w stanie dostrzec, która z tych dwóch form liturgicznych połączona z katechezą, będzie miała większy i głębszy wpływ jeśli chodzi o długofalowe efekty.

Mój syn, aktualnie już młodzieniec, uczestniczył w Mszach trydenckich jako małe dziecko, później jednak nastąpił okres, w którym nie byliśmy w stanie uczestniczyć w śpiewanych Mszach uroczystych. Kiedy zbliżały się jego siódme urodziny mieliśmy szczęście pójść na Missa Cantata po rocznej przerwie. Gdy wróciliśmy do domu, wziął kartkę papieru i nienamawiany przez nikogo narysował to, co działo się przy ołtarzu.

Uchwycił kluczowy moment całej celebracji – złożenie ofiary Pańskiej – nie pomijając wpisanej w to wydarzenie sakralności (ministrant skłania się, by uderzyć w gong, wielki kielich i wyolbrzymione lichtarze). Mój syn nigdy nie narysował Novus Ordo Missae, nawet jeśli miał okazję uczestniczyć w celebracjach bardzo uroczystych; być może nigdy nie poruszyła go do tego stopnia, co tamta Msza trydencka. Słyszę już komentarze ekspertów od liturgii, że przecież i tak „nie rozumiał tej Mszy, skoro nie mógł przetłumaczyć sobie (a nawet usłyszeć) wszystkich łacińskich słów”. Odpowiadam wam, liturgiści, którym tak bardzo brakuje zdrowego rozsądku: widział i bez słów uchwycił samą istotę Mszy świętej – pełen bojaźni, tajemniczy, milczący i święty akt kultu skupiony wokół Ciała i Krwi Chrystusa. Powiedzcie mi, proszę, co wychwyci siedmiolatek i co wyniesie dla siebie z typowej parafialnej liturgii odprawianej po angielsku? Albo lepiej nie mówcie! Zamiast tego opowiem wam jeszcze, co moja córka, wówczas czteroletnia, powiedziała po tym, jak byliśmy na liturgii parafialnej, w której dojrzała kobieta służyła jako ceremoniarz: „Mamo, mamo, to była pani-ksiądz!”. Cóż, kolejna dobra okazja do cierpliwej katechezy i powściągnięcia oburzenia. Taka liturgia to klęska i to zanim jeszcze się rozpocznie; zanim zrobi się o niej głośno, będziemy już świadkami parodii tradycji katolickiej. Jedynie cudowna obecność Chrystusa chroni ją przed byciem całkowicie czczą parodią.