Międzynarodowe Kongresy Eucharystyczne

Tematyka i organizacja Kongresów

W latach 1881-1902, to znaczy za pontyfikatu Leona XIII, przeprowadzono łącznie 14 kongresów, czyli średnio odbywały się one co roku, później co dwa-trzy lata. Z czasem częstotliwość tych spotkań zmniejszyła się, a jednocześnie wyszły one poza Europę. W 1893 r. kongres odbył się w Jerozolimie, a w 1910 r. w Montrealu.

Chociaż spotkania coraz bardziej umacniały się w życiu i świadomości katolików, a pośrednio też miejscowych społeczeństw w ogóle, to jednak napotykały nieraz szereg trudności na etapie organizacji i w wykonaniu. Na przykład podczas 18. Kongresu w Londynie (8-13 IX 1908) władze brytyjskie nie zezwoliły na procesję eucharystyczną z monstrancją, toteż przeszła ona ulicami miasta bez Najświętszego Sakramentu, za to w imponującym składzie: ponad 25 tys. dorosłych i prawie 20 tys. dzieci, a wśród duchownych było 7 kardynałów, ponad 90 biskupów i prawie tysiąc kapłanów.

Pierwszy Kongres z udziałem katolików obrządków wschodnich odbył się w Jerozolimie 14-21 maja 1908 r. Obecni byli wówczas m.in. katolicy obrządku ormiańskiego i kilku innych wschodnich; po raz pierwszy też przybył wtedy oficjalny legat papieski.

Pierwszym papieżem, który przewodniczył kongresowi i czynnie w nim uczestniczył, był św. Pius X – było to podczas szesnastego spotkania z kolei, które odbywało się 1-4 czerwca 1905 w Rzymie. W czasie 21. Kongresu w Montrealu (7-11 września 1910) do wczesnej I Komunii św. przystąpiło prawie 30 tys. dzieci. A 23. Kongresowi, obradującemu w Wiedniu w dniach 12-15 września 1912 r., patronował cesarz Franciszek Józef I. Kongres ten upamiętniał ponadto kolejną rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Dla podkreślenia wkładu Polaków w tamto zwycięstwo, stanowili oni odrębną i liczną sekcję, obradującą w kościele św. Michała.

Poszczególne kongresy łączono często z ważnymi rocznicami czy wydarzeniami o dużym znaczeniu dla chrześcijan, a zwłaszcza katolików kraju, w którym się odbywały. Na przykład 30. Kongres, przeprowadzony 7-11 maja 1930 r. w Kartaginie (dziś Tunezja), upamiętniał 1500. rocznicę śmierci św. Augustyna. Podobnie następne spotkanie, 21-26 czerwca 1932 w Dublinie, wspominało 1500. rocznicę przybycia do Irlandii apostoła i patrona tego kraju św. Patryka. Z kolei kongres w Sydney w dniach 6-9 września 1928 po raz pierwszy miał wymiar mariologiczny i przebiegał pod hasłem "Maryja a Eucharystia".

Od pontyfikatu Piusa XI (1922-39) kongresy mają charakter w pełni międzynarodowy, a nawet międzykontynentalny, gdyż odbywają się na przemian w różnych częściach świata. Ponadto zyskały wówczas wymiar misyjny a od spotkania w Manili (1937) zaczęto mówić także o towarzyszącej im „reewangelizacji”.

Bardzo istotne i trwałe zmiany organizacyjne wprowadził kongres w Monachium (1960). Na wniosek teologa i liturgisty niemieckiego Josefa A. Jungmanna SI (1889-1975), późniejszego współtwórcy soborowej reformy liturgii, poszczególne etapy (dni) kongresów lub całe te spotkania noszą nazwę statio orbis, a ich ośrodkiem i uwieńczeniem jest codzienna msza św., niezależnie od innych punktów programu danego dnia.

Ważnymi dokumentami dotyczącymi kongresów były dokumenty soborowe i papieskie: konstytucja o liturgii „Sacrosanctum Concilium” (4 XII 1963), instrukcja Kongregacji Obrzędów „Eucharisticum mysterium” z 25 V 1967 (która o MKE wspomina w punkcie 67), a zwłaszcza Rytuał Rzymski „De sacra communione et de cultu mysterii eucaristici extra Missam” z 21 VI 1973. To one, każdy na swój sposób i w różnym stopniu wpłynęły i do dzisiaj kształtują oblicze tych międzynarodowych spotkań eucharystycznych, wyznaczają ich miejsce w życiu Kościoła, ich otwarcie na ekumenizm, a w pewnym stopniu także na dialog międzyreligijny, choć ten jest, jak na razie, sprawą dalszej przyszłości.

Najwięcej kongresów odbyło się za Leona XIII – 14, następnie za św. Piusa X, zwanego "papieżem eucharystii" – 11, Piusa XI – 9. W okresie pontyfikatu Jana XXIII (1958-63) zorganizowano tylko jeden Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny, 37. z kolei – w Monachium (31 lipca-7 sierpnia 1960), ale były to już czasy, gdy utrwaliła się praktyka urządzania tego rodzaju spotkań co 4-5 lat.