Chwała dla pokornych

A którędy? To właśnie tłumaczy Jezus w dzisiejszym czytaniu i w kolejnej przypowieści: o zaproszonych na ucztę, którzy się wymawiają. A potem i dalej, gdy będzie tłumaczył, że dla królestwa Bożego trzeba się wyrzec wszystkiego co człowiekowi bliskie.

Co z tego wynika? Wskazówka którą dziś daje Jezus nie jest tylko jakąś niewiele znaczącą radą dotyczącą duchowości człowieka. To jeden z elementów postawy, którą uczeń Chrystusa powinien się odróżniać od faryzeuszów. Ale i szerzej – od swojego otoczenia. Droga ucznia Chrystusa musi być inna od drogi którą proponuje świat. A konkretnie?

Gdy Jezus przyszedł do domu pewnego przywódcy faryzeuszów, aby w szabat spożyć posiłek, oni Go śledzili. Potem opowiedział zaproszonym przypowieść, gdy zauważył, jak sobie pierwsze miejsca wybierali. Tak mówił do nich:

«Jeśli cię ktoś zaprosi na ucztę, nie zajmuj pierwszego miejsca, by przypadkiem ktoś znamienitszy od ciebie nie był zaproszony przez niego. Wówczas przyjdzie ten, kto was obu zaprosił, i powie ci: „Ustąp temu miejsca”, a wtedy musiałbyś ze wstydem zająć ostatnie miejsce. Lecz gdy będziesz zaproszony, idź i usiądź na ostatnim miejscu. A gdy przyjdzie ten, który cię zaprosił, powie ci: „Przyjacielu, przesiądź się wyżej”. I spotka cię zaszczyt wobec wszystkich współbiesiadników. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony».

Do tego zaś, który Go zaprosił, mówił także: «Gdy wydajesz obiad albo wieczerzę, nie zapraszaj swoich przyjaciół ani braci, ani krewnych, ani zamożnych sąsiadów, aby cię i oni nawzajem nie zaprosili, i miałbyś odpłatę. Lecz kiedy urządzasz przyjęcie, zaproś ubogich, ułomnych, chromych i niewidomych. A będziesz szczęśliwy, ponieważ nie mają czym tobie się odwdzięczyć; odpłatę bowiem otrzymasz przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych».

4. Warto zauważyć

Pierwsza część Ewangelii tej niedzieli – wskazówka Jezusa, żeby za stołem zajmować mniej zaszczytne miejsce – jest jasna i aż wstyd ją jakoś dodatkowo komentować. Może tylko trzeba wyjaśnić, bo dziś raczej już tego nie rozumiemy (choć uczestnicy Bardzo Ważnych Narad w firmie pewnie to jeszcze czują), że w czasach Jezusa miejsce za stołem świadczyło o statusie gościa. Im wyżej przy stole siedzę, ty jestem ważniejszy.

Nie sposób jednak nie zauważyć jej łączności z pierwszym czytaniem. To jest to samo wskazanie: mądrość wyraża się w pokorze; w tym by się nie wywyższać. Bezpieczniej zająć gorsza pozycję, bo to żaden wstyd, a przy odrobinie szczęścia człowieka może spotkać zaszczyt. Kto uważa się za nie wiadomo jak ważnego może zostać upokorzony.

Więcej uwagi warto poświęcić wskazaniu Jezusa, że na ucztę nie powinno się zapraszać ważniaków, ale „ubogich, ułomnych, chromych i niewidomych”. Nie wolno mi na urodziny czy imieniny zaprosić bliskich?

Nie o to chodzi. Chodzi o przyjęcia organizowane dla dodania sobie splendoru, dla wzmocnienia swojej pozycji towarzyskiej. Tak, takie przyjęcia są organizowane i dziś. Podobnie jak w czasach Jezusa ich organizatorzy mają nadzieję, że przypodobają się towarzystwu, wzbudzą wdzięczność szefa itd. itp. W nauczaniu Jezusa nie chodzi o samo organizowanie przyjęć. Radę Jezusa trzeba widzieć szerzej. Wskazuje on, że nie powinniśmy się troszczyć o pozycję towarzyską, o miejsce w drabinie społecznej. Jezus mówi: nie dbaj o to, ale raczej zauważ tych, którzy są na samym dole tej społecznej drabiny. Za to nagrodzi cię sam Bóg. Przy zmartwychwstaniu.

Te dwa wskazania Jezusa – żeby strzec się pychy i by nie dbać o swoją pozycję na drabinie społecznej to główne przesłanie Ewangelii tej niedzieli. Umieszczone w kontekście nauki płynącej z drugiego czytania nabierają dodatkowego sensu. Unoszenie się pychą, wielka troska o pozycję społeczną są niegodne zaszczytu, jakim jest powołanie do wspólnoty z Bogiem, aniołami i świętymi w niebie. Może się okazać – przed tym ostrzega Jezus – że w kolejce do nieba pierwsi na tym świecie zostaną przesunięci na sam jej koniec. Zaś pierwsze miejsce w niej zajmą ci, którymi nasz świat pogardzał.

5. W praktyce

• Nie ma wątpliwości. Teoretycznie każdy z wierzących doskonale zna wartość pokory i zło płynące z pychy czy zarozumiałości. Teoretycznie. W praktyce często, gdy tylko wespnie się trochę wyżej niż inni, traci rozum i zaczyna się puszyć. Czasem próbując zachować pozory pokory. Gdy w porę się nie zreflektuje, zaczyna zachowywać się jak udzielny książę, lekceważąc stojących w drabinie społecznej niżej czy pomiatając tymi, którzy zrządzeniem losu zostali jego podwładnymi. To samo grozi rodzicom. Z mało racjonalnych powodów nie zauważają czasem, że ich dzieci są już całkiem dorosłe i swój rozum (choć nie doświadczenie) mają. Zawsze chcą występować jako ci lepsi, od których ich dzieci mogą się uczyć samych dobrych rzeczy. Pokora, która cechuje prawdziwie mądrych powinna im podpowiedzieć, że dzieci wyrastające ponad nich to nie powód do zazdrości, a dumy.
   
• Warto zastanowić się jak sami patrzymy na ludzi. Czy potrafimy ich oceniać w prawdzie, zauważając czy są pokorni czy pyszałkowaci. To np. problem rekrutacji do pracy. Przez ostatnie lata wmawiano szukającym zatrudnia, że trzeba się chwalić. Bo takich pewnych siebie lubią pracodawcy. Czy jednak nie lepiej wypróbować człowieka, który realistycznie ocenia swoje możliwości i nie jest pewien, że z wielkimi wyzwaniami sobie poradzi? Promowanie pewnych siebie zarozumialców oddala czas gdy „kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się poniża, będzie wywyższony”.
   
• Wrażliwość na punkcie swojej godności nie jest zła. Nie jest, gdy chodzi o godność wypływającą z człowieczeństwa czy z faktu bycia dzieckiem Bożym. Jest jednak czymś fatalnym, gdy prowadzi do pogardzania takimi jak my ludźmi i dziećmi Bożymi. Bo za naszą życzliwość mogą odpłacić tylko uśmiechem czy słowem „dziękuję”, ale nie poprawią naszej sytuacji towarzyskiej, nie wprowadzą nas do tego czy innego ekskluzywnego grona znajomków.