Czekając na Pięćdziesiątnicę

W trwającym roku kalendarzowym różnica w dacie świętowania Paschy między Wschodem a Zachodem wynosi aż 5 tygodni. W dużym uproszczeniu wspomniana sytuacja wynika głównie z tego iż w tradycji wschodniej Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego nie może wypaść przed Paschą Żydowską, która w tym roku trwała od 22 do 30 kwietnia.

W tradycji bizantyjskiej każda niedziela jest bezpośrednim wspomnieniem zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Radość paschalna wyrażana jest w słowach 8 tonów( hłasów woskresnych). Ich treść dotyczy bezpośrednio wydarzeń związanych z tajemnicą zmartwychwstania, a ponadto wyraża w sposób dogłębny tą główną prawdę chrześcijaństwa. W czasie niedzielnej jutrzni, zaraz po proklamacji ewangelii śpiewany jest hymn „ Zmartwychwstanie Twoje Chryste Zbawco”, przynaglający wiernych do złożenia hołdu ukrzyżowanemu i zmartwychwstałemu Panu.

W sposób szczególny radość paschalna uwydatniana jest w okresie od Zmartwychwstania do Wniebowstąpienia Pańskiego. Każdego dnia Boska Liturgia św. Jana Chryzostoma rozpoczyna się od troparionu¹ „ Chrystus Zmartwychwstał”, który jest ponawiany przed i po rozdaniu postaci eucharystycznych. Wspomniany troparion wieńczy ponadto ofiarę eucharystyczną. Esencję paschalnej teologii stanowi jednak przesłanie niedzielnych nabożeństw. Poświęcone są one postaciom, które dostąpiły łaski osobistego spotkania ze zmartwychwstałym Panem. Ewangelia wskazuje, że przyczyniły się do zmiany życia niekiedy nawet do metanoi.

W tradycji bizantyjskiej pierwsza niedziela po Passze ukazuje spotkanie Jezusa z uczniami w wieczerniku, a w sposób szczególny akcentuje postawę apostoła Tomasza dlatego też zwana jest niedzielą Tomasza lub niedzielą tzw. „Antypaschy”. Po zakończeniu Boskiej Liturgii następuje obrzęd podzielenia i rozdania paschalnego chleba zwanego Artosem² oraz namaszczenia głów wiernych olejem.