Liturgia - piękno i zakorzenienie

MODLITWA EUCHARYSTYCZNA

Epikleza

Przed nią znajdują się jeszcze:

1. Postsanctus

Jest to nazwa używana przez niektórych liturgistów na określenie modlitwy stanowiącej przejście od aklamacji „Święty” do wpomnienia tajemnicy dnia lub epiklezy (gdy nie wspomina się tajemnicy dnia). W drugiej Modlitwie Eucharystycznej brzmi ono:

Zaprawdę, święty jesteś, Boże, źródło wszelkiej świętości.

2. Wspomnienie tajemnicy dnia

Ma miejsce w niedziele i uroczyste dni, wymienione już w jednym z wcześniejszych artykułów. W niedziele brzmi ono następująco:

Dlatego stajemy przed Tobą i zjednoczeni z całym Kościołem uroczyście obchodzimy pierwszy dzień tygodnia, w którym Jezus Chrystus zmartwychwstał i zesłał na Apostołów Ducha Świętego. Przez Chrystusa prosimy Ciebie, wszechmogący Boże.

EPIKLEZA

Są to specjalne wezwania upraszające Boga, aby dary złożone przez ludzi zostały konsekrowane, żeby stały się Ciałem i Krwią Jezusa Chrystusa i przyczyniły się do zbawienia tych, którzy będą je przyjmować w Komunii.

Słowo „epikleza” wywodzi się z greckiego „kaleo” lub „epikaleo” – wołać, przyzywać, przywoływać, zapraszać oraz „epiklesis” – wołanie, przywołanie, prośba, zaproszenie.

Źródeł epiklezy dopatruje się w biblijnej modlitwie nad ofiarą (zob. 2 Mch 1,26) i embolizmie modlitwy 18 błogosławieństw zwanym „birkat avodah”. Według talmudycznej tradycji był on w epoce drugiej świątyni recytowany przez kapłanów podczas składania ofiary. Był on zwany również „błogosławieństwem posługi kultycznej” i zawierał prośbę skierowaną do Boga o odnowienie ofiar przez ogień.

Niektórzy dokonują podziału epiklez eucharystycznych na:

1. zstępującą – zawierającą prośbę o zstąpienie Ducha Świętego na złożone dary lub zgromadzenie wiernych
2. wstępującą – w której przemiana darów jest zaniesieniem ofiary na ołtarz niebieski, jest przyjęciem darów przez Boga
3. w szerszym znaczeniu – jako przyzywanie imienia Bożego nie tylko w Eucharystii (np. epikleza u Tertuliana w związku z poświęceniem wody chrzcielnej)
4. w ścisłym znaczeniu – jako prośbę o zstąpienie Ducha Świętego na ofiarę zgromadzonych i na dary

Mimo różnorodności sformułowań na epiklezę składały się takie elementy jak:

- prośba skierowana do Boga Ojca o posłanie Ducha Świętego:
- na „nas” czyli składających dary
- na składane dary by stały się Ciałem i Krwią Chrystusa

W epiklezach występują następujące wyrażenia:

1. „abyś posłał”, „poślij”, „niech zstąpi”, „niech spocznie”, „niech przyjdzie”, „niechaj zamieszka”; w Kanonie rzymskim: „w całej pełni pobłogosławić”, „przyjąć”, „zatwierdzić”, „uduchowić”, „miłym sobie uczynić, aby się stały Ciałem i Krwią Syna Twojego”, „Rozkaż, niech ręce Twojego Anioła świętego zaniosą tę ofiarę na niebieski Twój ołtarz przed oblicze Boskiego majestatu Twego”
2. dary, na które ma zstąpić Duch Święty, nazywane są: „darami Kościoła”, „pożywieniem i napojem”, „przedłożonymi darami”, „chlebem i kielichem”, „ofiarą”
3. działanie Ducha Świętego nad darami określane jest: „uświęcić”, „pobłogosławić i uświęcić”, uświęcić i okazać”, „okazać”
4. prosi się również o inne łaski: napełnienie Duchem Świętym, umocnienie w wierze, moc Ducha Świętego, napełnienie łaską i błogosławieństwem, wzrost nadziei, obrona przeciw szatanowi, zdrowie ducha, niepotępienie na sądzie, moce dla Kościoła, oczyszczenie myśli i ciała, inne pojedyncze cnoty.

W drugiej Modlitwie Eucharystycznej epikleza brzmi:

Uświęć te dary mocą Twojego Ducha, aby stały się dla nas Ciałem i Krwią naszego Pana Jezusa Chrystusa.

Podczas odmawiania epiklezy kapłan wyciąga ręce nad darami, a przy słowach „Ciałem i Krwią” czyni nad nimi znak krzyża.