Wczesnochrześcijańskie słownictwo eucharystyczne

[1] Por. Dz 2,42; 20,7, szerzej zob. ks. J. Kudasiewicz, Eucharystia w życiu pierwotnego Kościoła, w; Eucharystia – miłość i dziękczynienia, (red.) W. Słomka, A. J. Nowak, Lublin 1992, 23.

[2] Por. Łk 24,29-30.35.

[3] Por. Didaché 14,1; Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Efezie 20,2.

[4] Augustyn, Sermo 235,3, PL 38,1118, tłum. własne.

[5] Por. Augustyn, Kazanie do Ewangelii według św. Mateusza 89,7, ŹMT 88, Kraków 2022, 406.

[6] Por. Augustyn, Epistula 36,12.28; 149,3.32.

[7] Por. S. Longosz, Nazwa „eucharistia”. Okres przedchrześcijański, „Vox Patrum” 16(1996), z.30/31, 356.

[8] X. Leon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Warszawa 1973, 266.

[9] W Didaché został użyty kilkakrotnie. Por. Didaché 9,1; 14,1.

[10] Por. Do Kościoła w Efezie 13,1; Do Kościoła w Smyrnie 8,1.

[11] Por. Justyn, Apologia I,65,3; I,66,1-2; Dialog z Żydem Tryfonem 117,2 i 5

[12] Justyn, Apologia I,66,2, tłum. L. Misiarczyk, Warszawa 2012, 86.

[13] Por. F. Drączkowski, Termin „eucharistia” w pismach Klemensa Aleksandryjskiego, „Vox Patrum” 7(1987), z. 12/13, 78-79.

[14] Por. Synod w Kartaginie (397), k. 4, w: Dokumenty synodów od 381 do 431 roku, ŹMT 52, Kraków 2010, 74: Synod w Toledo (ok. 400), 14, w: Dokumenty synodów od 50 do 381 roku, ŹMT 37, Kraków 2006, 124.

[15] Szerzej zob. S. Longosz, art. cyt. 363.

[16] Łac. Mitto, mittere, misi, missum – posłać. Gramatyczną formę wyjaśnić łatwo. Trudniej wyjaśnić znaczenie.

[17] „Competentes” to byli katechumeni, którzy w najbliższą Wielką Sobotę mieli przyjąć chrzest. 

[18] Św. Ambroży, Listy, 76,4, tłum. P. Nowak, BOK 29, Kraków 2012,96.

[19] Por. św. Augustyn, Kazania z kolekcji nowej(Dolbeau 2) 2,6.

[20] Św. Augustyn, Sermones 49,8, PL 38,324, tłum. własne.

[21] Por. Pielgrzymka do miejsc świętych, 35,1-3; 38,2.  

[22] Jan Kasjan, De institutis coenobiorum, 3,11, CSEL 17,44, tłum własne. 

[23] Św. Cezary z Arles, Kazania, 73,1, tłum. J. Pochwat, ŹMT 57, Kraków 2011,385.

[24] Por. E. Ziemiann, Misterium, Encyklopedia Katolicka 12, Lublin 2008, 1265-1266.

[25] List synodu biskupów zachodnich w Sardyce do wszystkich kościołów 5(44), w: Dokumenty synodów od 50 do 381 roku, 64.

[26] Św. Hilary z Poitiers, O Trójcy Świętej 8,13.

[27] Por. Gaudencjusz z Bresci, Traktaty 5,4.

[28] Por. św. Hieronim, Przeciw Jowinianowi 1,20,

[29] Por. św. Hieronim, Do nowo ochrzczonych.

[30] Tertulian, O wieńcu, 3,3, tłum. T. Skibiński, PSP 65, Warszawa 2007,109.

[31] Św. Ambroży, De Helia et ieiunio 10,34, SAEMO 6,72, tłum. własne.

[32] Św. Ambroży, Hexaemeron 6,9.69, tłum. W. Szołdrski, PSP 4, Warszawa 1969, 222.

[33] Św. Ambroży, O sakramentach 5,1.1, tłum. L. Gładyszewski, ŹMT 31, Kraków 2004, 90.

[34] Św. Augustyn, Kazania do Ewangelii według św. Mateusza, 71,11,17, tłum. A. Żurek, ŹMT 88, Kraków 2022,237.

[35] Św. Augustyn, O państwie Bożym, 10,6, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1977,449.

[36] Św. Augustyn, Sermones 231,5, PL 38,1107.

[37] Św. Augustyn, Wiara i uczynki 6,9, tłum. W. Budzik. POK 10, Poznań 1929,231.

[38] Św. Augustyn, O państwie Bożym, 20,9.2,  dz. cyt., .

[39] Św. Augustyn, Confessiones 6,2.2, PL 32,720, tłum. własne.

[40] Por. 1 Kor 10,16. Szerzej R. Popowski, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu, Warszawa 1995, 243, nr 2123-2125.

[41] Szerzej zob. M. Pisarzak, Eulogia, Encyklopedia Kościelna 4, Lublin 1989, 1302-1303.

[42] Por. Augustyn, De peccatorum meritis et remisione 2,26.

[43] Por. Konstytucje Apostolskie VIII,31.2, ŹMT 42, Kraków 2007, 258.  

[44] Por. Konstytucje Apostolskie VIII,28, dz. cyt., 256-257.

[45] Por. Euzebiusz, Historia Kościelna V,24,15.

[46] Zob. „Kielich Błogosławieństwa”, św. Bazyli Wielki, O Duchu Świętym 27, 66, Warszawa 1999,175.

[47] S. Longosz, art. cyt., 361.