WIDZĄCY

czyli prorocy byli znani już u ludów Starożytnego Wschodu, gdzie mieli do spełnienia misję uznaną przez ludzi lub powierzoną im przez bóstwa. Rada sługi Saula poszukującego zagubionych owiec dotyczyła funkcji odpowiadających pierwszemu określeniu: „Chłopiec odpowiedział Saulowi: „Znalazłem u siebie czwartą część sykla srebrnego, oddam ją mężowi Bożemu, może wskaże nam drogę”. Ktokolwiek dawniej w Izraelu szedł o coś pytać Boga, mówił: „Chodźmy do Widzącego”. Proroka bowiem dzisiejszego w owym czasie nazywano „Widzącym” (1 Sm 9,8-9). Określenie to jednak mogło mieć charakter negatywny w odniesieniu do zawodowych proroków, żyjących w grupach albo indywidualnie, często ciągnących zyski z przepowiedni.

W Starym Testamencie występuje szczególna kategoria osób posłanych przez Boga i działających w Jego imieniu. Najczęściej określana jako nabi, czyli powołany przez Boga oraz wołający z Jego polecenia. W pierwszym okresie historii Izraela pojawili się prorocy, którzy nie pozostawili po sobie żadnych pism, chociaż niektóre z ksiąg biblijnych poświęcone są w znacznej części ich działalności: Samuel (Pierwsza Księga Samuela), Natan i Gad (Druga Księga Samuela), Eliasz i Elizeusz (Pierwsza i Druga Księga Królewska). Przekazy o tych prorokach zachowały się w trzeciej osobie, tzn. w formie narracyjnej, a ich słowa relacjonuje się w kontekście pewnej akcji.

Znaczenie ich wypowiedzi odnosiło się do konkretnych okoliczności historycznych. Bardziej znani są prorocy piszący: Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel i Dwunastu Proroków Mniejszych. Ich słowa były przekazywane z reguły samodzielnie, bez bliższego opisu sytuacji i dlatego o wiele łatwiej zachowały znaczenie na przyszłość. Następne pokolenia mogły bowiem ze względu na brakujące ramy narracyjne przenieść bezpośrednio na siebie to, co pierwotnie było pomyślane dla innych adresatów i dotyczyło innych sytuacji. Wyjątkiem wśród tych pism jest Księga Amosa. Jest ona świadectwem mocnego zaangażowania proroka w życie publiczne. Przyczyną tej aktywności nie są jednak jego przekonania polityczne, ale misja powierzona mu przez Boga.
(za: Gość Niedzielny Nr 28/2003)