Święta naiwność, czyli o przebaczeniu w Biblii

Swoją łaskawość Bóg okazuje nie tylko Izraelitom, ale także poganom. Pięknym wyrazem wiary w tę prawdę jest księga Jonasza, w której Bóg posyła proroka do pogańskiej Niniwy i przebacza jej mieszkańcom, gdy podejmują pokutę. Księga Mądrości natomiast opiewa Boga, który kocha całe swoje stworzenie i nad wszystkimi ma miłosierdzie, a kary, które zsyła, mają posłużyć, by ludzie się opamiętali i uwierzyli swojemu Bogu (Mdr 11,23-12,32). Trzeba jednak jasno powiedzieć: szansa dawana człowiekowi nie jest nigdy zgodą na zło. Bóg Starego Testamentu jest cierpliwy i łaskawy, ale jednocześnie domaga się od człowieka porzucenia zła (Iz 1, 16-20).

Obmyjcie się, czyści bądźcie! Usuńcie zło uczynków waszych sprzed moich oczu! Przestańcie czynić zło! Zaprawiajcie się w dobrem! Troszczcie się o sprawiedliwość, wspomagajcie uciśnionego, oddajcie słuszność sierocie, w obronie wdowy stawajcie! Chodźcie i spór ze Mną wiedźcie! - mówi Pan. Choćby wasze grzechy były jak szkarłat, jak śnieg wybieleją; choćby czerwone jak purpura, staną się jak wełna. Jeżeli będziecie ulegli i posłuszni, dóbr ziemskich będziecie zażywać. Ale jeśli się zatniecie w oporze, miecz was wytępi. Albowiem usta Pańskie [to] wyrzekły. (Iz 1,16-20)

Łotr w raju

Jezus rozpoczynając swoją misję proklamuje rychłe nadejście Królestwa Bożego. Wzywa do nawrócenia i wiary w Ewangelię. Ta Dobra Nowina to wieść o nadchodzącym zbawieniu (J 3,17). Ściśle wiąże się ono z przebaczeniem. Bo właśnie w skutek tkwienia w grzechu ludzkość pogrążona jest „w mroku i cieniu śmierci”. Jezus chętnie odpuszcza ludziom ich grzechy: paralitykowi (Mk, 2, 1-12), jawnogrzesznicy (Łk 7, 36-50), a współukrzyżowanemu z łotrowi obiecuje raj (Łk 23, 27-43). Uczy także, że Bóg nie tyle szuka sprawiedliwości rozumianej jako konieczność wyrównania krzywd, ale prawdziwego dobra grzesznika. Najwyraźniej widać to w przypowieściach: o zagubionej owcy, zgubionym pieniążku i marnotrawnym synu (Łk 15)

Jezus nie tylko o przebaczeniu uczy. W końcu bierze na siebie ludzkie grzechy, gdy umiera dla zbawienia człowieka na krzyżu. Dzięki temu człowiek może uzyskać przebaczenie, a przez to osiągnąć wieczne szczęście. Ojciec Jezus Chrystusa nie czyha na ludzkie potknięcia. Jego wolą jest, aby każdy kto wierzy w Syna, otrzymał życie wieczne (J 3, 16-17)

Mając wszelką władzę na niebie i na ziemi Zmartwychwstały Chrystus przekazuje posługę jednania ludzi z Bogiem swoim uczniom. Odtąd przebaczenie grzechów będzie związane z posługą Kościoła.

Odpuść winowajcom

Będąc dla człowieka łaskawy i miłosierny Bóg żąda podobnej podstawy od ludzi. W Starym Testamencie, oprócz wielu wezwań do sprawiedliwości, znajdujemy także zakaz zemsty wobec swoich bliskich i pamiętania o urazach (Kpł 19, 17-18). Syrach zwraca uwagę, że człowiek, któremu Bóg odpuścił grzechy, powinien sam darować winę swoim bliźnim. (Syr 27, 1-4).

Tego, który się mści, spotka zemsta Pana: On grzechy jego dokładnie zachowa w pamięci. Odpuść przewinę bliźniemu, a wówczas, gdy błagać będziesz, zostaną ci odpuszczone grzechy. Gdy człowiek żywi złość przeciw drugiemu, jakże u Pana szukać będzie uzdrowienia? Nie ma on miłosierdzia nad człowiekiem do siebie podobnym, jakże błagać będzie o odpuszczenie swoich własnych grzechów? (Syr 27, 1-4).

Podobną myśl wyraża także autor Księgi Mądrości przypominając sprawiedliwemu, by naśladował miłosiernego Boga.

W Nowym Testamencie przebaczenie bliźnim win staje się jednym z istotnych tematów nauczania Jezusa. Staje się ono ważną koniecznością. Każdemu chrześcijaninowi przypominają o tym słowa Modlitwy Pańskiej: „Odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”. Piotrowi obawiającemu się o zamienienie łaskawości w przebaczaniu w łatwowierność Jezus przypomina, że trzeba wykraczającym przeciwko chrześcijaninowi braciom wybaczać nawet 77 razy (Mt 18,22). Co więcej, Jezus nakazuje także modlić się za swoich nieprzyjaciół. Tak czyniąc chrześcijanin staje się synem Ojca, który jest dobry dla sprawiedliwych i niesprawiedliwych (Mt 5, 43-48). Zaleca także, by chrześcijanin był gotów raczej stracić, niż okazać się zbyt surowym wobec krzywdzicieli (Mt 38-42). W tym duchu utrzymane jest pouczenie, którego św. Paweł udziela w liście do Rzymian. Nakazuje on zawsze odpłacać dobrem za zło, a pomstę zostawić Bogu.

Nikomu złem za złe nie odpłacajcie. Starajcie się dobrze czynić wobec wszystkich ludzi. Jeżeli to jest możliwe, o ile to od was zależy, żyjcie w zgodzie ze wszystkimi ludźmi. Umiłowani, nie wymierzajcie sami sobie sprawiedliwości, lecz pozostawcie to pomście [Bożej]. Napisano bowiem: Do Mnie należy pomsta. Ja wymierzę zapłatę - mówi Pan - ale: Jeżeli nieprzyjaciel twój cierpi głód - nakarm go. Jeżeli pragnie - napój go. Tak bowiem czyniąc, węgle żarzące zgromadzisz na jego głowę. Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj (Rz 12:17-21)