Boże Narodzenie w prawosławiu

Bądźmy świadkami tego cudownego pojednania między niebem i ziemia,, między Bogiem i ludźmi!
Nigdy nie wyczerpiemy przesłania Bożego Narodzenia, jego piękna i jego tajemnicy. Wspomnieliśmy o pokoju i o ubóstwie, bo to w osobie Jezusa zrozumieć potrafimy te dwie rzeczywistości: jest On pokojem i jest najuboższym z ubogich. Teraz możemy jeszcze głębiej wniknąć w Boże Narodzenie, skupiając się na istocie tego święta, na jego fundamentalnym znaczeniu, które łączy się z tajemnicą Wcielenia: Bóg stał się człowiekiem.
Spróbujemy zrozumieć Wcielenie przez ikonę i lekturę Ewangelii. Spójrzmy na ikonę - od razu pojedna nas ona ze świętem Bożego Narodzenia i pozwoli zapomnieć o towarzyszącym mu podnieceniu. Panuje na niej taki pokój, taka harmonia; wszystko świętuje, czyli trwa w radości. Gwiazdy rzucają promienie na niebie, skały otwierają się, aby przyjąć swego Stwórcę, zwierzęta są spokojne, pasterze dzielą radość z aniołami, królowie radośnie pędzą ku odkryciu Prawdy objawionej przez gwiazdę. Wszystko jest skąpane w świetle, jaśnieje tym szczególnym blaskiem, o którym mówi św. Łukasz: „Naraz stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła” (Łk 2, 9).
Dzisiaj Dziewica powiła Pana istnienia
i ziemia grotę ofiaruje Niedostępnemu.
Aniołowie głoszą chwałę z pasterzami,
a w ślad za gwiazdą kroczą magowie,
dla nas bowiem urodziło się
Dziecię Małe, Przedwieczny Bóg!
(Kontakion Romana Melodosa)
Poeta, Roman Melodos, i anonimowy malarz znajdują to samo natchnienie, czerpią z tego samego źródła, z Ewangelii.
Powróćmy do komentowania ikony: poza kąpielą dziecka, bardzo ludzkim szczegółem związanym z porodem, i nieuchronną krzątaniną wokół noworodka, ikonografia jest bardzo wierna duchowi Ewangelii. Jeśli odczytamy dwa opowiadania o Bożym Narodzeniu, u św. Mateusza i u św. Łukasza, odnajdziemy wszystkie elementy zebrane razem na obrazie. Porównajmy Ewangelię (Mt l, 18-25) z ikoną.
Zaraz na początku jest powątpiewanie Józefa co do dziewictwa Marii i Boskiego pochodzenia Jezusa. U dołu obrazu Józef siedzi przygnębiony, z pochyloną głową, kusi go szatan zwątpienia, który przyjął postać starego pasterza. (Św. Józef nie będzie jedynym w dziejach ludzkości, który powątpiewa w tę tajemnicę, przerastającą ludzkie rozumienie). Po epizodzie z Józefem, któremu anioł objawia prawdę o naturach ludzkiej i Boskiej, połączonych w Jezusie, Mateusz od razu przechodzi do samych narodzin w Betlejem i szczegółowo opisuje odwiedziny mędrców (Mt 2, 1-12).
Na ikonie widzimy te wysoko postawione osobistości poszukujące Króla żydowskiego. Troparion święta rozwija właśnie motyw mędrców:
Narodzenie Twoje, Chryste, Boże nasz,
zajaśniało światu światłością poznania,
w niej bowiem służący gwiazdom
przez gwiazdę zostali nauczeni
kłaniać się Tobie, Słońcu Sprawiedliwości,
i Ciebie poznawać, Wschód z wysoka,
Panie, chwała Tobie.
(Troparion Święta Bożego Narodzenia)
Mędrcy przedstawiają mistrzów starożytnej nauki. (W czasach Mojżesza zostało ogłoszone proroctwo wrogom Izraela, aby objawić Mesjasza narodom. Balak, król Moabu, przestraszył się liczebności i siły ludu żydowskiego. Sprowadził wieszcza Balaama; Balaam, choć był obcy dla Izraela, uznawał prawdziwego Boga i Mu służył. Balak zażądał od Balaama, by przeklął Izraela, aby spowodować jego klęskę w walce. Balaam wbrew Balakowi, zamiast przekląć, wypowiedział trzy błogosławieństwa nad Izraelem, a potem prorokował i złożył hołd potomkowi Jakuba: „Widzę go... wschodzi Gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi się berło" (Lb 24, 17). W Balaamie możemy rozpoznać przodka mędrców. Pozwala nam to dojrzeć oczekiwanie na Mesjasza poza Izraelem Jak to wyraźnie powie Symeon w świątyni, przed dzieckiem Jezusem: „Bo moje oczy ujrzały Twoje zbawienie, któreś przygotował wobec wszystkich narodów: światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela" (Łk 2, 30-32). Ważne, byśmy w naszych czasach pamiętali, że Bóg nie zmienił postawy wobec ludzi nie wyznających wiary.