Hebraica na Adwent

ZWIASTOWANY – PRZEZ ANIOŁA (cz. 1)

„W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja.” (Łk 1,26-27)

W Starym Testamencie byty niebieskie określano różnymi terminami. Pojęciem podstawowym był hebrajski „mal`ak” (gr. aggelos, łac. angelos). Nie jest to określenie oznaczające imię czy mówiące cokolwiek o naturze, lecz dotyczy jedynie zadania i funkcji, która ma być spełniona wobec ludzi. Termin „mal`ak” oznacza zwykle posłańca, zwiastuna, wysłannika, gońca, który od swego przełożonego lub nawet od samego Boga otrzymał zlecenie zakomunikowania komuś jakiejś wiadomości czy też polecenie wykonania pewnej czynności. Chociaż w Starym Testamencie określenie to odnosi się przede wszystkim do aniołów, to jednak nie jest zarezerwowane wyłącznie dla nich. Wielokrotnie bowiem „mal`ak” oznacza również człowieka. Jest nim posłaniec stały lub nadzwyczajny króla, czy też osoby mającej wyższą godność, np. Jakub wysyła posłów do Ezawa (Rdz 32,4); Izebel wysyła do Eliasza posłańca z poleceniem ( 1Krl 19,2) itp. Prorocy z racji wykonywanej misji nazywani są Bożymi posłańcami (Ag 1,13; Iz 44,26; Ml 3,1; 2Krn 36,15n). U proroka Malachiasza wysłannikiem (aniołem) Pana nazywany jest kapłan (2,6); tak samo u Koheleta (5,5) posłańcem Bożym nazywany jest kapłan lub sługa świątyni. Również o narodzie izraelskim w księdze proroka Izajasza (42,19) jest mowa jako o Bożym posłańcu, wysłanniku. Ml 3,1 wskazuje na jeszcze jedno utożsamienie – ów Anioł Przymierza (mal`ak berit) kojarzony jest z Mesjaszem. Wskazują na to wyraźnie względy gramatyczne tego wiersza. Pojawienie się tego tajemniczego wysłannika – Anioła Przymierza, będzie początkiem ostatecznego zbawienia.

Jednakże wysłannikami głównie, jak to już zostało wspomniane, są aniołowie. Wyraz „mal`ak” już w bardzo dawnych czasach stał się terminem „technicznym” określającym istoty wyższego rzędu, niebieskie duchy będące sługami Boga. Początkowo oznaczał on tylko aniołów posyłanych z jakąś wyznaczoną przez Boga misją, jednakże w epoce Nowego Testamentu stał się ogólną nazwą indywidualnej istoty stworzonej i duchowej, będącej w hierarchii między Bogiem a człowiekiem. Ludziom aniołowie w Starym Testamencie ukazują się zazwyczaj w postaci mężczyzn lub urodziwych młodzieńców, zasadniczo bez skrzydeł, chociaż niektóre opisy suponują unoszenie się w powietrzu (1 Krn 21,16, Dn 9,21). Uskrzydleni są natomiast cherubini i serafini. Są zazwyczaj odziani w białe, piękne szaty symbolizujące czystość (Ez 9,2). W liście do Hebrajczyków podana jest jak gdyby „definicja” zawierająca rozumienie pojęcia „anioł”:

„są oni wszyscy duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie.” (1,14)
Mimo wszystko jednak istoty anielskie stanowią swoisty tajemniczy świat, wymykający się spod zwykłego ludzkiego poznania.

Anioł w Starym testamencie spełnia jako wysłannik Boga różne funkcje:

- Stróża i opiekuna (np. Rdz 24,40; Wj 23,21; Tb; Dn 6,23 Ps 91,11)
- Pomocnika w walce (np. Wj 33,2; Sdz 24,40; 2Krl 19,35)
- Niszczyciela karzącego za występki (np. Wj 12,23; 2Sm 24,16n; 1Krl 19,35)
- Wyjaśniającego wizje (np. Ez, Dn, Za)

W opowiadaniach biblijnych występuje jeszcze jeden szczególny anioł. Jest nim „mal`ak jhwh” (Anioł Jahwe) lub „mal`ak elohim” (Anioł Pana) Termin ten spotykany jest najczęściej w księgach protokanonicznych Starego Testamentu. Anioł Jahwe różni się od „zwykłego” anioła – to sam Jahwe pod postacią ludzką. (z tym terminem związanych jest wiele koncepcji próbujących go wyjaśnić: teoria utożsamienia, teoria reprezentacji, teoria interpolacji – każda z nich ma zarówno swoje zalety jak i wady).

Wszystkie te określenia terminu „mal`ak” wskazują na posłańca, wysłannika – czy to czysto ludzkiego, czy to istoty niebieskiej, czy też samego Boga.