Czy Jezus naprawdę zmartwychwstał?

Jezus „został pogrzebany”

Drugim punktem pierwotnego „Credo” chrześcijańskiego jest stwierdzenie: Jezus „został pogrzebany”. Wyrażenie to wskazuje na nieodwołalność śmierci Jezusa. Jego śmierć nie była pozorna, tak że mógłby z niej powrócić. Nie tylko wisiał umarły na krzyżu i otrzymał od żołnierza pchnięcie włócznią, która przebiła Mu serce, lecz został zdjęty z krzyża i po skrępowaniu opaskami i owinięciu w całun złożony w grobie. Grób musiał być nowy, gdyż ciało zmarłego, straconego na mocy wyroku śmierci, zanieczyściłoby ciała innych zmarłych.

Pochowanie zmarłego wyraża ostateczność śmierci w tym sensie, że wraz z nim traci się ostatnie ogniwo - ciało - które łączy zmarłego ze światem żywych. Wraz ze złożeniem ciała w grobie nie ma już człowieka nawet w tym „przedmiocie” zimnym i bez ducha, który nie jest już jego „ciałem”, tylko go przypomina. Człowiek jest już definitywnie umarły. To stwierdzenie św. Pawła - Jezus został pogrzebany - jest historycznie pewne. Jest ono potwierdzone przez wszystkie cztery Ewangelie, z dużą liczbą bardzo dokładnych szczegółów, różniących się jedynie w nieistotnych punktach.

„Chrystus zmartwychwstał trzeciego dnia zgodnie z Pismem”

Słowa: „trzeciego dnia” z pierwotnego „Credo” chrześcijańskiego - „Chrystus zmartwychwstał trzeciego dnia zgodnie z Pismem" - wymagają dogłębnego zbadania. Stawiają one trzy problemy:

1) czy słowo egheghertai (czas przeszły, strona bierna od egheiro, zmartwychwstać) należy rozumieć w sposób bierny („został wskrzeszony”), czy też w sposób czynny („zmartwychwstał”)?
2) Czy słowa „trzeciego dnia” wskazują na datę zmartwychwstania, czy też mają znaczenie nie „historyczne”, a więc „teologiczne”?
3) Czy wtrącenie „zgodnie z Pismem” odnosi się do „trzeciego dnia", czy też do słowa „zmartwychwstał”?

Gdy chodzi o pierwsze pytanie, dwie tradycje słowa egheghertai są traktowane jednakowo z punktu widzenia gramatycznego, jednakże pod względem teologicznym mają różne znaczenie. Tłumaczenie „Chrystus został wskrzeszony” oznacza przypisanie zmartwychwstania Jezusa działaniu Bożemu, zaś w tłumaczeniu „Chrystus zmartwychwstał” dzieło zmartwychwstania zostaje przypisane mocy Jezusa. W Nowym Testamencie słowo egheghertai używane jest w podwójnym znaczeniu. Niemniej jednak w większości tekstów zmartwychwstanie przypisane jest działaniu Bożemu. Święty Piotr, zwracając się do przywódców narodu izraelskiego, po uzdrowieniu paralityka w Pięknej Bramie Świątyni, mówi: „...w imię Jezusa Chrystusa Nazarejczyka - którego ukrzyżowaliście, a którego Bóg wskrzesił z martwych (ho Theos egheiren) - [...] ten człowiek stanął przed wami zdrowy (Dz 4,10; por. l Tes 1,10; Rz 4,24; Dz 2,32; 13,37).