Pouczeni przez Ducha

Dzisiejsze czytania koncentrują się wokół prawdy, że… Świadkowie Jehowy nie mają racji. To znaczy nie mają racji ci, którzy chcieliby dostosować Kościół do wymogów stawianych przez Stary Testament. Umocnieni Duchem Świętym i pouczeni Jego mądrością uczniowie Jezusa mają tworzyć nowe.

• Pełny tekst czytań mszalnych
• Komentarze biblijne do czytań

1. Kontekst pierwszego czytania Dz 15,1-2.22-29

Po początkowym rozwoju wśród Żydów wiara w Jezusa Chrystusa, który dla zbawienia człowieka umarł i zmartwychwstał, zaczęła się także rozwijać wśród pogan. Wyrazem tego była choćby pierwsza wyprawa misyjna Pawła i Barnaby i wydarzenia w Antiochii Pizydyjskiej (o których mowa była dwie niedziele wcześniej), które pokazały, że poganie bywają bardziej otwarci na Słowo Boże niż wyznawcy judaizmu. Nawróconych z pogaństwa przybywało. Wśród tych, którzy pochodzili z Judei – a więc pewnie znali także pierwszą wspólnotę w Jerozolimie – rodziło to pytanie o wierność Ewangelii. A dokładniej: o wierność stylowi, który przyjęła pierwsza wspólnota chrześcijan w Jerozolimie.

Pierwsi uczniowie byli żydami i Żydami. Czyli wyznawali wiarę Mojżesza (tak jak ją rozumiano w czasach Jezusa) i należeli do Narodu Wybranego. Dopiero na tę ich wiarę nakładała się ich wiara w Jezusa Chrystusa. Był On dla nich tym, który wypełnił obietnice dane ojcom.

Poganie – wiadomo – w sensie etnicznym Żydami stać się nie mogli. Ale czy chcąc przyjąć wiarę w Chrystusa nie powinni najpierw przyłączyć się do wiary Żydów? Czy ich mężczyźni – jak to praktykowano w Narodzie Wybranym od Abrahama – nie powinni zostać obrzezani? Więcej, czy pamiętając o słowach Jezusa, że nawet jedna jota nie zmieni się w prawie i że sprawiedliwość Jego uczniów musi być większa niż uczonych w Piśmie i faryzeuszy, nie powinni skrupulatnie przestrzegać wszystkich reguł wiary Mojżeszowej?

To pytanie leży u podstaw wydarzeń, o których wspomina pierwsze czytanie tej niedzieli. Kościół postanowił rozstrzygnąć spór pytając starszych w Jerozolimie.  Czyli głównie Apostołów.  

Niektórzy przybysze z Judei nauczali braci: «Jeżeli się nie poddacie obrzezaniu według zwyczaju Mojżeszowego, nie możecie być zbawieni».

Kiedy doszło do niemałych sporów i roztrząsań między nimi a Pawłem i Barnabą, postanowiono, że Paweł i Barnaba, i jeszcze kilku spośród nich udadzą się w sprawie tego sporu do Jeruzalem, do apostołów i starszych.

Wtedy apostołowie i starsi wraz z całym Kościołem postanowili wybrać ludzi przodujących wśród braci: Judę, zwanego Barsabą, i Sylasa i wysłać do Antiochii razem z Barnabą i Pawłem. Posłali przez nich pismo tej treści:

«Apostołowie i starsi bracia przesyłają pozdrowienie braciom pogańskiego pochodzenia w Antiochii, w Syrii i w Cylicji. Ponieważ dowiedzieliśmy się, że niektórzy bez naszego upoważnienia wyszli od nas i zaniepokoili was naukami, siejąc zamęt w waszych duszach, postanowiliśmy jednomyślnie wybrać mężów i wysłać razem z naszymi drogimi: Barnabą i Pawłem, którzy dla imienia Pana naszego, Jezusa Chrystusa, poświęcili swe życie. Wysyłamy więc Judę i Sylasa, którzy oznajmią wam ustnie to samo.

Postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my, nie nakładać na was żadnego ciężaru oprócz tego, co konieczne. Powstrzymajcie się od ofiar składanych bożkom, od krwi, od tego, co uduszone, i od nierządu. Dobrze uczynicie, jeżeli powstrzymacie się od tego. Bywajcie zdrowi!»

Autor Dziejów Apostolskich zanotował dwie wypowiedzi starszych: Piotra i Jakuba (brata Pańskiego). Piotr odwołując się do własnych doświadczeń zwraca uwagę, że poganie, podobnie jak Żydzi, otrzymali Ducha Świętego. I to bez zachowywania przepisów prawa Mojżeszowego (Dz 15, 7-11). Jakub jednak żąda, by poganie zachowali część przepisów. Odwołuje się tu do 17. i 18. rozdziału Księgi Kapłańskiej. Przepisy tam zawarte dotyczyły cudzoziemców mieszkających wśród Izraela. Stąd ich przypomnienie.

Ostatecznie przyjęto stanowisko Piotra i uwzględniono uwagi Jakuba (tzw. klauzule Jakubowe). List wyrażający ten pogląd przesłano wiernym w Antiochii Syryjskiej przez zaufanych ludzi – Judę i Sylasa. „Powstrzymajcie się od ofiar składanych bożkom, od krwi, od tego, co uduszone, i od nierządu”.

Na pierwszym miejscu zakazano więc udziału w jakimkolwiek kulcie pogańskim. Dla nas oczywistym jest, że chrześcijanin nie może czcić bożków. Problem w tym, że w świecie rzymskim mięso z rytualnego uboju można było kupić w zwyczajnym – nazwijmy to – sklepie. Było kupowane jak zwyczajny towar. Teraz chrześcijanie mieli takiego mięsa unikać.