Liturgia - piękno i zakorzenienie

OBRZĘDY KOMUNIJNE (7)

Uzupełnienie

Dla pierwszych chrześcijan nie do pomyślenia była uczta ofiarna z darów pochodzących z wcześniej dokonanego aktu ofiarnego. Było to dla nich sprzeczne z istotą i sensem ofiary. Dlatego też nie przechowywano Świętych Postaci poza niewielkimi cząstkami przeznaczonymi do udzielania Wiatyku. Z biegiem jednak czasu, kiedy zaczęto praktykować udzielanie Komunii po Mszy św. oraz kiedy gwałtownie zaczęła spadać liczba komunikujących (wzrastająca natomiast nieprzewidywalnie w poszczególne święta oraz w miejscach pielgrzymkowych) pojawił się zwyczaj przechowywania większej ilości konsekrowanych hostii w kościołach. W związku z tym stopniowo czymś naturalnym stało się przyjmowanie Świętych Postaci konsekrowanych wcześniej, na innej Mszy.

POST EUCHARYSTYCZNY

Dosyć szybko powszechną praktyką obowiązującą wszystkich chrześcijan stał się post eucharystyczny. Synod Kartagiński (397 r.) nakazywał post przed Komunią z wyjątkiem Wielkiego Czwartku, kiedy to, (aby przypomnieć ucztę paschalną) organizowano agapę. Liczne inne świadectwa potwierdzają i opowiadają się za tym orzeczeniem synodalnym.

Według św. Tomasza z Akwinu post eucharystyczny wyklucza jakikolwiek pokarm i napój.

Aż do 1953 roku nie można było od północy, aż do chwili przyjęcia Komunii spożyć jakiegokolwiek pokarmu ani wypić żadnego napoju. Pius XII postanowił, że woda nie łamie postu. Od 1959 roku post został złagodzony jeszcze bardziej – obowiązywał tylko 3 godziny i dotyczył jedynie pokarmów stałych oraz napojów alkoholowych. Paweł VI w 1964 roku skrócił czas postu do jednej godziny, a w 1973 do 15 minut dla osób chorych (zarówno w szpitalach jak i w domach) oraz starszych wiekiem nie mogących wychodzić z domu.

Obecnie Kodeks Prawa Kanonicznego zezwala takim osobom przyjmować Komunię, nie wyznaczając określonego czasu postu eucharystycznego, a więc nawet bezpośrednio po posiłku.

PURYFIKACJA NACZYŃ LITURGICZNYCH

Kiedy Komunia została rozdzielona, odmawiane były modlitwy, z których jedna:

„Daj nam Panie czystym sercem przyjąć to, co spożyliśmy ustami, a dar otrzymany w doczesności niech będzie dla nas lekarstwem na życie wieczne.”

odmawiana w ciszy przez kapłana podczas puryfikacji pateny i kielicha, zachowała się w liturgii do dnia dzisiejszego.

Dawniej, oprócz tego miało miejsce (zwłaszcza na Wschodzie, lecz na Zachodzie również) tzw. „ablutio oris” (obmycie ust) – w trosce o to, aby żadna z konsekrowanych cząstek nie pozostała w ustach podawano do spożycia kawałek chleba albo wodę, czy wino do picia.
Dużą wagę przywiązywano do ablucji palców, którymi dotykano Świętych Postaci – tutaj obmycia dokonywano wodą. Wodą także puryfikowało kiedyś patenę.

Obrzędy te zaczęły stawać się tak rozbudowane, że zaprotestował przeciwko temu już Sobór Trydencki.

DZIĘKCZYNIENIE

Od wczesnych lat chrześcijaństwa do dziękczynienia po przyjęciu Komunii przywiązywano dużą wagę.

Teodor z Mopswestii - zwraca uwagę na wspólnotowo sprawowane dziękczynienie
Jan Chryzostom – gani tych, którzy na dziękczynienie nie mają czasu
Augustyn – rozumie ostatnią część Mszy jako dziękczynienie po Komunii

Modlitwy dziękczynne rozwinęły się szczególnie na Wschodzie. W liturgii zachodniej przybrały one formę modlitwy w ciszy lub wspólnego śpiewu, a następnie modlitwy celebransa, w której prosi on, aby odprawione misterium przyniosło obfite owoce.