Chrzest jako oświecenie

Tematyka IV niedzieli Wielkiego Postu nawiązuje do drugiego skrutinium. Centralnym tekstem jest Janowy opis cudu uzdrowienia człowieka niewidomego od urodzenia (por. J 9, 1-38), który na wyraźne polecenie Jezusa obmył się w Sadzawce Siloe i przejrzał. Wątki znaku wody oraz światła tworzą harmonijną całość. Perykopa ta objawia prawdę o światłości, która zmaga się i walczy z ciemnością błędu, niewiary i grzechu. Jezus Chrystus jest Światłością świata (por. J 1, 5-9) i poprzez chrzcielne obmycie oświeca człowieka wierzącego. Udziela mu nowego wzroku i otwiera człowiekowi oczy w nowym spojrzeniu na całą rzeczywistość. Sadzawka Siloe, która skutecznie obmywa niewidomego, kojarzy się z chrzcielną kąpielą zanurzającą w Chrystusa, posłanego przez Ojca i wypełniającego z miłością Jego wolę. Chrzest nazywany jest – nie tylko w tradycji Kościoła wschodniego – oświeceniem, gdyż sprawia w człowieku przyjmującym chrzest, duchowe oświecenie.

Prawda o chrzcie jako sakramencie duchowego oświecenia została podkreślona w symbolu wyjaśniającym teologię tego sakramentu. Zapalenie świecy od płonącego paschału wpisuje się w obszar bardzo przystępnego języka materialnych znaków. Symbolika światła, ognia, płonącej świecy należy bowiem do najbardziej znanych i przemawiających. W liturgii występuje ona w postaci czystej, prostej, bez jakiejkolwiek obrzędowej przesady. Wyraża w ten służebny sposób rzeczywistość niewidzialnego świata wiary i życia Bożego w człowieku ochrzczonym. Jest to symbol wybitnie paschalny. Stąd zalecenie, aby świecę zapalać właśnie od płomienia paschału, który poza okresem wielkanocnym zawsze powinien być umieszczony obok chrzcielnicy. Ten fakt nawiązuje do symboliki światła liturgii Wigilii Paschalnej, kiedy to ciemności otaczającego świata zostają skutecznie rozproszone światłem Chrystusa Zmartwychwstałego. W ten sposób wyraża się także prawda o tym, że chrzest jest udziałem człowieka w paschalnym misterium, a po raz pierwszy urzeczywistnia się to właśnie podczas chrzcielnego zanurzenia.

Symbolika światła stanowi jednocześnie znak zobowiązania. Szafarz podczas wręczania zapalonej świecy wyraźnie stwierdza: „Podtrzymywanie tego światła powierza się wam, rodzice i chrzestni, aby wasze dzieci, oświecone przez Chrystusa, postępowały zawsze jak dzieci światłości(...)”. Zatem dalsze życie ma być egzystencją dziecka światłości, które nieustannie wychodzi i jest przygotowane na ostateczne spotkanie z Panem. Obdarowując ludzi podczas chrzcielnego oświecenia swoją światłością, Chrystus Pan zobowiązuje ich też do kontynuowania jego misji na ziemi: „Tak niech wasze światło jaśnieje przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego, który jest w niebie” (Mt 5, 16).