Słowo Boże w życiu i misji Kościoła

a - W liturgii i w modlitwie

22. W liturgii obrzędy i słowa są ze sobą wewnętrznie powiązane. Kościół nauczył się odkrywać i przyjmować Boga, który mówi w szczególności w modlitwie liturgicznej, a także w modlitwie osobistej i wspólnotowej. Pismo Święte jest, w istocie, rzeczywistością liturgiczną i profetyczną: bardziej niż spisaną księgą jest ono głoszeniem i świadectwem Ducha Świętego o wydarzeniu Chrystusa. Umożliwiło to rozszerzanie się znajomości Pisma i zamiłowania do niego. Proces realizacji litery i ducha Soboru Watykańskiego II odnośnie do używania Słowa w liturgii trwa nadal. Potrzeba w tym względzie jakościowej i wymiernej odnowy, trzeba przypomnieć wiernym niektóre wskazania Soboru i wraz z nimi je rozważać.
W związku z tym należy pamiętać o jednej podstawowej rzeczy, a mianowicie, że Chrystus “jest obecny w swoim słowie, bo gdy w Kościele czyta się Pismo Święte, On sam przemawia”. Stąd też wynika “doniosłe znaczenie [Pisma Świętego] w sprawowaniu liturgii” i zwracanie szczególnej uwagi na wszelkie formy spotkania ze Słowem podczas liturgii: w Eucharystii (niedzielnej), w sakramentach, w głoszeniu homilii, w roku liturgicznym, w Liturgii Godzin, w sakramentaliach, w różnych formach pobożności ludowej, w katechezie mistagogicznej.

Najważniejsza jest Eucharystia, jako “stół Bożego słowa i Ciała Chrystusowego”, wewnętrznie zjednoczonych, zwłaszcza w Dzień Pański: “Jest [ona] miejscem uprzywilejowanym, w którym nieustannie głosi się i kultywuje komunię”. Trzeba sobie uświadomić, że dla bardzo wielu chrześcijan niedzielna Msza św., która jest podstawowym czasem spotkania ze Słowem Bożym, pozostaje również dziś jedynym kontaktem ze Słowem. Świadomość tego powinna pobudzać do gorliwej troski duszpasterskiej o to, by spotkanie ze Słowem w niedzielnej Eucharystii było sprawowane i przeżywane w sposób autentyczny i radosny.

Konkretnie, należy jak najbardziej dbać o liturgię Słowa, przede wszystkim w Eucharystii oraz w innych sakramentach; o wyraźne i zrozumiałe czytanie tekstów; o homilię, by była jasnym i pokrzepiającym odzwierciedleniem Słowa i pomagała interpretować wydarzenia własnego życia i historii w świetle wiary; o modlitwę wiernych, by była odpowiedzią uwielbienia, dziękczynienia i prośby daną Bogu, który do nas przemówił. Trzeba zwrócić szczególną uwagę na Ogólne Wprowadzenie do Lekcjonarza Mszalnego, jak również na Liturgię Godzin. Refleksja nad tym, w jaki sposób jak najlepiej dostosować pod względem duszpasterskim te najstosowniejsze chwile spotkania ze Słowem Bożym, i sprawić, by były one jak najbardziej dostępne dla wiernych, stała się dzisiaj koniecznością.

b - W ewangelizacji i w katechezie

23. “Słowem pisma skutecznie żywi się oraz święcie umacnia także posługa słowa, to jest kaznodziejstwo, nadto katecheza i wszelkie nauczanie chrześcijańskie, w którym homilia liturgiczna powinna zajmować naczelne miejsce”. Jan Paweł II stwierdził, że “dzieło ewangelizacji i katechezy czerpie żywotne soki właśnie z tej więzi ze słowem Bożym”. Jest to jeden z najbardziej oczywistych owoców Soboru Watykańskiego II. Proces ten trzeba kontynuować, rozwijać go i udoskonalać, umacniając jego osiągnięcia i odpowiednio go wspierając. Kościół bowiem wie, że otrzymując w darze Słowo Boże jako swój największy skarb, przyjął również swe największe zadanie: dawać je wszystkim. Warto tu przypomnieć, tytułem przykładu, niektóre aspekty posługi Słowa, w postaci pierwszego głoszenia i katechezy, czy też w ciągu roku liturgicznego, czy w drodze inicjacji chrześcijańskiej, czy w formacji stałej.

W tym celu trzeba mieć na uwadze różne formy przekazu Słowa, a zarazem wciąż nowe wymagania ze strony wiernych w różnym wieku i różnej sytuacji duchowej, kulturowej i społecznej, jak na to wskazuje Dyrektorium ogólne o katechizacji oraz dyrektoria katechetyczne różnych Kościołów lokalnych. W tym kontekście trzeba zwrócić uwagę na oświecanie, oczyszczanie i nadawanie właściwej wartości pobożności ludowej za pomocą Słowa Bożego, z którego sama często czerpie. Trzeba zwłaszcza docenić wszelkie formy przekazu Słowa, które istnieją w Kościele, a o których już po części wspomnieliśmy: lekcjonarze, Liturgia Godzin, katechizm, Liturgia Słowa itp.

W ewangelizacji ważną rolę odgrywa spotkanie z Pismem Świętym. Ono jest jej podstawowym celem: “Katecheza musi być prawdziwym wprowadzeniem do Lectio Divina, czyli do czytania Pisma Świętego, ‘według Ducha’, który żyje w Kościele”; a zarazem jej podstawową treścią: katecheza “powinna wpajać myśl, ducha i postawy biblijne i ewangeliczne poprzez regularny kontakt z tymi tekstami”.
Ze względu na szczególne znaczenie Biblii w kulturze należy przykładać należytą wagę do nauczania o niej w szkole, a zwłaszcza na lekcjach religii.

Szczególną rolę odgrywa Katechizm Kościoła Katolickiego jako “pewna norma nauczania wiary, jak również (...) pożyteczne i właściwe narzędzie służące komunii eklezjalnej”. Nie ma on zastąpić katechezy biblijnej, lecz włączyć ją w jak najpełniejsze nauczanie Kościoła. Słowo Boże trzeba przekazywać wszystkim, również tym, którzy nie potrafią czytać; w szczególności trzeba umieć korzystać z tak wielu środków, jakimi dysponuje współczesna komunikacja. Dlatego skuteczna posługa Słowa Bożego wymaga, aby w sposób kompetentny, nowoczesny i twórczy korzystano z różnych środków społecznego przekazu.

Ze względu na wielkie przemiany kulturowe i społeczne, niezbędna jest katecheza pomagająca wyjaśnić “trudne karty” Biblii, w porządku historycznym, naukowym i moralnym, i wskazująca, jak rozumieć pewne sposoby przedstawiania Boga, mężczyzny i kobiety, moralności, zwłaszcza w Starym Testamencie.