Stacja u świętej Zuzanny

Opis stacji

Tysiąc sześćset lat temu bazylikę św. Zuzanny (Basilica di Santa Susanna alle Terme di Diocleziano) przytłaczałby swym ogromem stojący nieopodal kompleks budowli, jakim były termy Dioklecjana. Wybudowane w 303 roku i będące największym kompleksem łaźni w Rzymie, mogły pomieścić równocześnie trzy tysiące osób. Tradycja mówi, że wznieśli je chrześcijanie, których do niewolniczej pracy zaprzągł najokrutniejszy z prześladowców pierwotnego Kościoła. To, co pozostało z zasadniczej części dawnych term, Michał Anioł przeobraził w bazylikę Matki Bożej Anielskiej i Męczenników; z innej części powstał kościółek św. Bernarda po drugiej stronie ulicy, przy której mieści się bazylika św. Zuzanny.

W 1603 roku Carlo Maderno wzbogacił bazylikę św. Zuzanny o monumentalną fasadę, będącą prototypem fasady Bazyliki św. Piotra, którą ukończył dziesięć lat później. W miarę zbliżania się do głównego portalu rytm wystających kolumn i pilastrów staje się coraz szybszy, co sprawia, że cała nasza uwaga skupia się na głównym wejściu do świątyni. Wspaniałość fasady przywodzi na myśl elegancki domus, który stał niegdyś w tym miejscu, nieopodal ogromnego kompleksu łaźni, i był siedzibą rodziny sprzeciwiającej się narastającej fali prześladowań.

Święta Zuzanna urodziła się w rodzinie należącej do najwyższych kręgów rzymskiej arystokracji. Była kuzynką Dioklecjana i córką rzymskiego prezbitera Gabinusa, a także siostrzenicą papieża Kajusa. Nawrócona we wczesnym wieku na chrześcijaństwo, złożyła ślub dozgonnego dziewictwa. Jednak cesarz chciał, aby wyszła za mąż i weszła do cesarskiej rodziny, i wybrał na jej przyszłego małżonka Maksymina. Zuzanna odmówiła, co podzieliło rodzinę. Jej kuzyni Klaudiusz i Maksimus nie chcieli wypaść z łask cesarza, natomiast jej wuj i ojciec pragnęli pozostać wierni Chrystusowi. Zuzanna nawróciła swoich kuzynów, ale ostatecznie Dioklecjan kazał ją ściąć w jej własnym domu.

Przypuszcza się, że pierwszy kościół pojawił się w tym miejscu w piątym wieku. Z czasem okolica podupadła i przeobraziła się w wyludnione peryferie o wiejskim charakterze i dlatego papież Sykstus V (1585–1590) podjął starania, by ją na nowo zasiedlić, budując drogę prowadzącą z Porta Pia i dodając po drugiej stronie ulicy fontannę Mojżesza. Siostra papieża, Camilla Peretti, ufundowała kaplicę na lewo od ołtarza poświęconą św. Wawrzyńcowi. Obraz przedstawiający męczeństwo rzymskiego diakona wykonał Cesare Nebbia, ulubiony malarz Sykstusa. W kaplicy oddaje się także cześć św. Genezjuszowi, męczennikowi i patronowi aktorów, oraz św. Eleuteriuszowi, papieżowi.

Maderno skrócił nawę pierwotnego kościoła i zlikwidował dwie nawy boczne, tworząc w ich miejsce pojedynczą halę z apsydą i zyskując dzięki temu ogromną przestrzeń ścian, które można było ozdobić. Baldassare Croce opasał nawę malowidłami przedstawiającymi sceny z opowiadania o starotestamentowej Zuzannie, która podobnie jak jej chrześcijańska imienniczka, gotowa była poświęcić wszystko, by zachować cnotę, i której prawdomówność potwierdził prorok Daniel (Dn 13). Sceny obfitują w pejzaże i eleganckie dziedzińce, a ich tchnące spokojem piękno kontrastuje zdecydowanie z niecnymi zamiarami i morderczymi kalumniami, których ofiarą padła Zuzanna. Ponad scenami mamy przedstawionych w sztukaterii starotestamentowych proroków, którzy spoglądają w dół, obiecując przyszłego wybawiciela. Spiralne kolumny stanowiące obramowanie dla imitujących gobeliny malowideł są dowodem lojalności wobec św. Piotra, którego grób wyróżnia podobne zdobnictwo.

Szeroka apsyda znajduje się ponad kryptą, w której przechowuje się relikwie Zuzanny i Gabinusa, a także św. Felicyty i jej synów. Apsydę zdobi sztukateria w formie girland i cherubinów stanowiąca obramowanie dla malowideł przedstawiających epizody z życia św. Zuzanny. Świetlista tęcza świętych i aniołów wita ją, gdy wstępuje do nieba, gdzie Chrystus wręcza jej koronę męczeństwa, czyniąc z niej księżniczkę swego królestwa.

Ogromna liczba aniołów wszechobecnych w bazylice i wychylających się ze złoconej sztukaterii nadaje ścianom bazyliki dynamizm i poczucie ruchu. Ma się wrażenie, że unoszące się w powietrzu lub grające na różnych instrumentach cheruby niosą orędzie pociechy z nieba na ziemię.

Łyk wody żywej

  wydawnictwom.pl George Weigel: Rzymskie pielgrzymowanie Wyznanie i przebaczenie grzechów powinny doprowadzić nas do przemiany życia – do tego, by żyć na podobieństwo męczenników: Zuzanny, Gabinusa, Felicyty i Witalisa, których relikwie czczone są w konfesji pod ołtarzem głównym dzisiejszej stacji. W czytaniu zaczerpniętym z pism Ojców Kościoła w dzisiejszej Godzinie Czytań wielki wschodni Ojciec Kościoła, Grzegorz z Nazjanzu, przedstawia refleksję nad odznaczającym się mniejszym dramatyzmem, aczkolwiek równie ważnym, wyrazem autentycznego nawrócenia. Ci, którzy otrzymują miłosierdzie przez nawrócenie lub sakramentalne rozgrzeszenie, muszą zacząć służyć Panu, obecnemu w najmniejszych spośród braci:

"Odwiedzajmy Pana póki czas, pielęgnujmy Go i nakarmijmy, odziejmy Go i przygarnijmy do siebie, uczcijmy Go nie tylko stołem, jak niektórzy, czy olejkami, jak Maria, nie grobem, jak Józef z Arymatei, ani tym, co związane jest z pogrzebem, jak Nikodem, który tylko połowicznie kochał Chrystusa, nie złotem wreszcie, kadzidłem i mirrą, jak to uczynili Magowie przed tymi wszystkimi, których wymieniliśmy. Pan bowiem wszechrzeczy pragnie miłosierdzia, a nie ofiary [...]. Takie właśnie miłosierdzie okażmy Chrystusowi w ubogich, którzy leżą dziś rozciągnięci na ziemi, aby nas przyjęli, gdy stąd odejdziemy, do wiecznych przybytków, w samym Chrystusie, Panu naszym, któremu chwała na wieki. Amen."