Liturgia - piękno i zakorzenienie

POZDROWIENIE OŁTARZA (2)

Okadzenie

W czasach starożytnych

Kadzidło uzyskiwane było z żywicy dwóch rodzajów drzewa bosweliowego. Głównym obszarem produkcji kadzidła była podobno Saba w Arabii, w dalszej kolejności zaś Abisynia i Indie. Były również imitacje kadzidła z żywicy drzew iglastych, jednakże nie posiadały już one tak wyjątkowej i pięknej woni. Szczególną zdolność do sporządzania pachnącego kadzidła, którego skład dobierano zależnie od czasu i okoliczności, posiadali Egipcjanie. Za wyjątkową sztukę uważano sporządzenie takiej mieszanki, z której dym unosił się pionowo w górę. Zapewne od Egipcjan Izraelici przejęli umiejętność przygotowywania kadzidła.

Wysoka wartość kadzidła wynikała z roli, jaką miłe zapachy odgrywały w życiu prywatnym i religijnym zarówno ludów Wschodu jak i później Greków i Rzymian. Tak więc palenie kadzidła:

- uprzyjemniało pobyt w pomieszczeniach mieszkalny i usuwało niemiłe zapachy
- podczas pogrzebów dostojników, usuwało woń rozkładu
- okadzanie było wyrazem hołdu, okazywanego władcom
- stanowiło wyraz uwielbienia dla bóstw w świątyniach
- miało oczyszczać, ożywiać, podnosić na duchu i wprawiać w świąteczny nastrój

Wierzono, że dzięki tajemnej sile kadzidła można nawiązać kontakt z wyższymi mocami. W ulatywaniu w górę i rozprzestrzenianiu się kłębów kadzidła widziano przejaw bóstwa, a ono samo miało być nie tylko darem jak inne ofiary, lecz również pomnażać siłę, która właściwa jest bóstwu i którą ono przekazuje ludziom. Także zmarłym miało ono, poprzez udzielanie boskiej woni, użyczać życia i siły oraz podnosić ich do wspólnoty bogów.

W Starym Testamencie

Prawo Mojżeszowe nakazywało, aby bezkrwawe ofiary (poza wymienionymi w Kpł 5,11 i Lb 5,15) należy posypywać kadzidłem (Kpł 2,2.15.16). Poza tym postanawiało, aby kadzidło było dodawane do stosów chlebów pokładnych, układanych przez kapłanów na stole i zmienianych co szabat. Miało to podnosić sakralny charakter ofiary, jej przynależność do Boga oraz symbolizować uwielbienie, jakim powinni charakteryzować się składający ofiarę.
Przed zasłoną Świętego Świętych w świątyni stał ołtarz kadzenia – każdego ranka i każdego wieczoru kapłan pełniący służbę składał Bogu ofiarę uwielbienia spalając specjalną mieszankę wonnych korzeni. Jej składniki i sposób sporządzenia był ściśle określony, a użycie jej poza kultem powodował wykluczenie z Narodu Wybranego.

Inne znaczenie miało okadzanie Arki Przymierza przez arcykapłana, który raz do roku wstępował do Świętego Świętych – miało wyjednać przebłaganie dla ludzi, a jego samego uchronić od śmierci z powodu stanięcia przed tronem Najwyższego. (Kpł 16,12n)

Również obrzęd okadzenia dokonany przez Aarona w obozie Izraelitów (Lb 17,6-15) miał na celu przebłaganie i oddalenie kary Bożej od szemrającego ludu.

Księgi mądrościowe także wielokrotnie mówią o kadzidle jako symbolu uwielbienia Boga, duchowej woni wydzielanej przez dobre uczynki i święty sposób życia itp. (m.in. Syr 24,15; 39,18n; 50,9; Pnp 4,11)

Ojcowie Kościoła

Od najwcześniejszych czasów byli oni zgodni, że kadzidło jest symbolem uwielbienia Boga. Opierali się oni przede wszystkim na trzech fragmentach Pisma Św.:

Niech moja modlitwa będzie stale przed Tobą jak kadzidło (Ps 141,2)

Każdy mając harfę i złote czasze pełne kadzideł, którymi są modlitwy świętych (Ap 5,8)

Stanął przy ołtarzu, mając złote naczynie na żar, i dano mu wiele kadzideł, aby dał je w ofierze jako modlitwy wszystkich świętych na złoty ołtarz, który jest przed tronem. I wzniósł się dym kadzideł, jako modlitwy świętych, z ręki anioła przed Bogiem (Ap 8,3n)

Dlatego też św. Jan Chryzostom pisał: „Jak zatem kadzidło samo w sobie jest dobre i ma miły zapach i wtedy najintensywniejszą wydziela swą woń, kiedy wrzuci się je na ogień, tak też i modlitwa jest dobra sama w sobie. Lepsza zaś jest i wonniejsza gdy wypływa z gorliwej i żarliwej duszy; kiedy dusza stanie się kadzielnicą i rozpali w sobie wielki płomień.” (Expositio in Psalmom 140,3)