Niepozorny obrzęd wyrażający samą istotę Kościoła

Skąd u Cypriana ta spokojna pewność, z jaką – w tak dramatycznej wówczas sytuacji – mówi o obowiązku przyjęcia męczeństwa przez każdego bez wyjątku chrześcijanina, gdyby alternatywą miało być zaparcie się wiary? Rąbek odpowiedzi na to pytanie otrzymamy poprzez zwyczajne przypatrzenie się, z jaką dosłownością Cyprian wierzy w potęgę sprawowanej przez Kościół Ofiary eucharystycznej. Dość przypomnieć, że mniej więcej w tym samym czasie ten święty biskup doprowadził do słynnej uchwały synodu kartagińskiego, mocą której – ze względu na trwające prześladowania – dopuszczono do komunii świętej pokutników, którym jeszcze przez całe lata nie wolno byłoby jej przyjmować. W razie bowiem aresztowania – uzasadniał synod to złagodzenie dotychczasowej dyscypliny kościelnej – skąd mieliby wziąć moc do oddania ciał swoich na ofiarę dla Chrystusa, gdybyśmy nie dopuścili ich do spożywania Ciała Pańskiego?

Jednak Eucharystia była dla ówczesnych chrześcijan czymś więcej niż darem prawdziwej, bezpośredniej i życiodajnej obecności Zbawiciela i czymś więcej jeszcze niż źródłem mocy uzdalniającej nas do naśladowania Jego Ofiary krzyżowej. Ówcześni chrześcijanie mieli zdecydowanie większą od nas świadomość tego, że dzięki Eucharystii Kościół – i poszczególni wierzący, i jako jeden lud Boży – jednoczy się z Chrystusem i poniekąd w Chrystusa przemienia.

Właśnie obrzęd dolania wody do kielicha eucharystycznego – tłumaczy święty Cyprian – najlepiej to działanie Eucharystii obrazuje. Kiedy ktoś próbuje konsekrować wodę zamiast wina, nie ma konsekracji, jest tylko świętokradztwo. Kiedy jednak do wina dodać wody, wówczas podczas konsekracji cała zawartość kielicha przemienia się w Krew Chrystusa. Zatem również symbolizująca lud Boży woda, jeżeli została zmieszana z winem, zostanie przemieniona w Krew Chrystusa.

Zresztą wsłuchajmy się bezpośrednio w słowa samego Cypriana: „Woda oznacza lud, wino zaś Krew Chrystusa. Gdy więc w kielichu wino z wodą jest zmieszane, to lud staje się jedno z Chrystusem i rzesza wiernych jednoczy się i łączy z Tym, w którego uwierzyła. To zjednoczenie i złączenie wody i wina w kielichu Pana przez zmieszanie tak się dokonuje, że owej mieszaniny już nie można od siebie oddzielić. Dlatego też nic nie zdoła Kościoła, to znaczy będącego w Kościele ludu, jeśli wiernie i mocno trzyma się tego, w co uwierzył, odłączyć od Chrystusa: będzie się Go stale trzymać i jego miłość będzie nierozerwalna. Nie wolno więc przy święceniu kielicha Pana ofiarowywać tylko samą wodę, ani też samo wino”.

Najgłębsza tajemnica Kościoła na tym właśnie polega: Mocą ofiary i komunii eucharystycznej – jeżeli tylko z prawdziwą czcią ten sakrament sprawujemy – nie tylko stajemy się coraz bardziej jedno z Chrystusem, ale poniekąd się w Niego przemieniamy. Sto lat później, w połowie IV wieku, św. Cyryl z Jerozolimy mówił z całą dosadnością, że dzięki Eucharystii stajemy się „współcieleśni i współkrwiści z Chrystusem”.

__________________
¹ Św. Justyn ok. roku 150 tak oto pisze na temat samej istoty liturgii niedzielnej: „gdy modlitwa się skończy, przynoszą chleb oraz wino i wodę, a przełożony zanosi modlitwy tudzież dziękczynienia, ile tylko może, lud zaś z radością odpowiada: Amen. Wreszcie następuje rozdawanie i rozdzielanie wszystkiego tego, co się stało Eucharystią” (Apologia 1,67,5; na tekst ten powołuje się m.in. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1345). Dwa pozostałe, niewiele późniejsze świadectwa: św. Ireneusz, Zdemaskowanie i zbicie fałszywej wiedzy, 5,2,3; Klemens z Aleksandrii, Wychowawca, 2,2,20,1. 
² Objaśnienie znajduje się w jego obszernym Liście 63: Św. Cyprian, Listy, przeł. Władysław Szołdrski, Warszawa 1969, s. 202–214. Wszystkie cytaty, jakie odtąd pojawią się w niniejszym tekście, pochodzą z tego listu.


Tekst pochodzi z: W drodze 11/2007