Rok liturgiczny czy kościelny?

Jak liczono czas?

Do wieku VI po Chrystusie nie było właściwie ustalonej, wspólnej formy liczenia czasu. Najdawniej znano rok księżycowy, ale już starożytni Egipcjanie i Babilończycy znali również dokładniejszy rok słoneczny i posługiwali się nim. Tych dwóch sposobów liczenia lat używano na różnych obszarach ziemi i przez różne narody: od Ameryki Południowej poprzez Europę, Afrykę, po daleki wschód Azji.

Większa jeszcze rozbieżność panowała w datowaniu wydarzeń historycznych. Najczęściej posługiwano się liczbą lat panowania poszczególnych dynastii czy też władców. Izraelici prowadzili chronologię od biblijnego opisu stworzenia świata (pierwszy rok naszej ery przypadał w 5199 roku), Grecy starożytni od pierwszej olimpiady (776 przed Chr.), Rzymianie od założenia Rzymu (753 przed Chr.).

Dionizy Exiguus, mnich (w. VI), wpadł na pomysł, aby lata nowej ery obliczać od narodzenia Pana Jezusa. Wyliczył on, że przypada ono 25 grudnia 753 roku od założenia Rzymu. Od czasu panowania cesarza Teodozjusza Wielkiego (379-395) religia chrześcijańska została uznana za panującą w imperium rzymskim. Nie było więc trudno w wieku VI wprowadzić datę przyjścia Chrystusa Pana na ziemię jako pierwszy rok i początek liczenia nowej ery, tym bardziej, że cesarstwo zachodniorzymskie przestało istnieć, a faktycznymi władcami i przywódcami duchowymi zachodniej Europy byli papieże. Za cesarza Karola Wielkiego (+ 814) sposób liczenia lat ustalił się ostatecznie i tak pozostało dotąd.

Tak więc rok obecny, który mamy, jest w założeniu obliczany od narodzenia Jezusa Chrystusa. Rok kalendarzowy, słoneczny przechodził jeszcze dalsze reformy. I tak Juliusz Cezar w roku 46 przed Chrystusem, czyli przed naszą erą, wprowadził pierwszą korektę. Stąd nazwa "kalendarz juliański". W 1582 roku papież Grzegorz XIII wprowadził nową konieczną korektę, stąd nazwa "kalendarz gregoriański". Kościół prawosławny trzyma się dotąd kalendarza juliańskiego, który jest o 12 dni późniejszy od kalendarza Kościoła katolickiego. Te same więc święta i uroczystości w Kościele Prawosławnym przypadają o 12 dni później niż w Kościele Katolickim.

Wyraz kalendarz wywodzi się ze słowa łacińskiego. Najstarszy kalendarz chrześcijański, jaki przetrwał do naszych czasów jako dokument, pochodzi z wieku VI (mozarabski). Ma on już także świętych Pańskich.

Zwykle kalendarz podaje nam: rok, miesiąc, tygodnie i dni. Potem zaczęto dodawać czasy wschodu i zachodu słońca, faz księżyca, patronów przypadających na poszczególne dni, rocznice wielkich wydarzeń, przysłowia ludowe związane z pogodą, tak ważne dla rolników, itp.

Kościół Katolicki traktuje każdy rok, dany mu od Boga jako pamiątkę pobytu Chrystusa Pana na naszej ziemi i dokonanego przez Niego dzieła zbawienia rodzaju ludzkiego (memoria Domini). Kościół też stara się każdym dniem, a zwłaszcza przez niedzielę i dni święte przypomnieć swoim wiernym ważniejsze wydarzenia z dziejów Jezusa Chrystusa i przez to utrzymać wśród nich żywą wiarę w Niego (pronuntiatio Domini). Wreszcie pragnie przygotować swoich wiernych na powtórne przyjście Chrystusa Pana na ziemię; które On w sposób tak uroczysty zapowiedział, aby na wieki połączyć się z Nim w chwale wiecznej (adventus Domini).