Serce roku liturgicznego i naszej religijności

Po proklamacji zmartwychwstania następuje liturgia słowa. Czytania biblijne opisują dzieło zbawcze Boga. Po każdym czytaniu następuje psalm responsoryjny (responsorium znaczy odpowiedź), milczenie i modlitwa celebransa głównego (przewodniczącego liturgii). Liturgia przewiduje siedem czytań ze Starego Testamentu, czytanie fragmentu Listu do Rzymian i Ewangelii. Liczbę czytań można zmniejszyć, ale nie wolno znacznie ograniczać liturgii, np.. ze względu na czas. Zawsze czyta się fragment z Księgi Wyjścia o przejściu Izraelitów przez Morze Czerwone, które było zapowiedzią zmartwychwstania Chrystusa. Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu śpiewa się uroczyście hymn Chwała na wysokości Bogu; towarzyszy temu bicie w dzwony. Natomiast po czytaniu z Listu do Rzymian kapłan przewodniczący liturgii intonuje radosne Alleluja, po czym śpiewa się radosny psalm.

Po Ewangelii i homilii rozpoczyna się liturgia chrzcielna. Następuje śpiew litanii do wszystkich świętych, których prosimy o wstawiennictwo nad nami. Następnie kapłan błogosławi wodę chrzcielną, którą umieszcza się w źródle chrzcielnym (chrzcielnicy). Po pobłogosławieniu wody wszyscy odnawiają przyrzeczenia chrzcielne, a potem kapłan kropi lud wodą chrzcielną.

W tę noc paschalną powinno chrzcić się dorosłych katechumenów (kandydatów do chrztu) i w niejednym miejscu, także w Polsce, udziela się chrztu dorosłym. Jest to zgodne z najstarszą tradycją. W Kościele starożytnym właśnie w noc Paschy po czytaniach i homilii prowadzono katechumenów do kaplicy chrzcielnej. Tam biskup lub prezbiter (ksiądz) trzykrotnie zanurzał katechumena chcząc po cichu, a od wczesnego średniowiecza mówiąc słowa „Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Ego te baptismo in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti – dosłownie: Ja ciebie zanurzam w imię…). Po wyjściu z baptysterium (brodzik z wodą chrzcielną) chrześcijanie nakładali na neofitów (nowoochrzczonych) białe tuniki (alby). Udzielano im następnie sakramentu bierzmowania, umocnienia Duchem Świętym[19] , a potem procesjonalnie prowadzono do ołtarza, gdzie po raz pierwszy uczestniczyli w Eucharystii i przyjmowali Komunię Świętą[20] .

W obecnej liturgii po pokropieniu odmawia się modlitwę wiernych. Po niej następuje czwarta cześć Wigilii Paschalnej – liturgia eucharystyczna (ofiary i uczty), jak zwykle. Śpiewa się już pieśni wielkanocne, bo jako Kościół od rozpoczęcia Wigilii radujemy się zmartwychwstaniem Pana. Kościół zaleca podczas tej Eucharystii udzielać wiernym Komunię Świętą pod dwoma postaciami[21] .