Serce roku liturgicznego i naszej religijności

W sam Wielki Piątek nie sprawuje się Eucharystii. Przez cały dzień trwa nawiedzanie Najświętszego Sakramentu w kaplicy przechowania. Jest to dzień pokuty. Nie wolno sprawować sakramentów, z wyjątkiem sakramentu pokuty i namaszczenia chorych. Także pogrzeb odprawia się bez Eucharystii, bez śpiewu, organów i dzwonków. W godzinach popołudniowo – wieczornych rozpoczyna się Liturgia na cześć Męki Pańskiej.

Liturgia na cześć Męki Pańskiej rozpoczyna się wejściem w milczeniu. Celebrans i usługujący oddają cześć ołtarzowi (przez pokłon) i padają na twarz – jest to wyraz uniżenia człowieka, jak również żalu i bólu Kościoła. Wszyscy wierni w tym czasie w milczeniu klęczą. Następuje potem liturgia słowa z odczytaniem Pasji zawartej w Ewangelii wg św. Jana. Po homilii i chwili milczenia rozpoczyna się modlitwa wiernych według starożytnych tekstów. Jest ona rozbudowana - po odśpiewanej intencji wszyscy zachowują milczenia, a potem celebrans odmawia modlitwę.

Po modlitwie następuje adoracja krzyża. Krzyż można stopniowo odsłaniać w prezbiterium śpiewając słowa: „Oto drzewo krzyża, na którym zawisło zbawienie świata. Pójdźmy z pokłonem”. Zamiast odsłaniania krzyża można też wnosić odsłonięty krzyż od tyłu kościoła zatrzymując się w trzech miejscach przy śpiewie powyższego wersetu. Po trzecim obwieszczeniu godności drzewa krzyża następuje adoracja. Wszyscy według ustalonego porządku podchodzą do krzyża, by oddać cześć Jezusowi ukrzyżowanemu. Adoruje się tylko i wyłącznie jeden krzyż (w niektórych kościołach podają kilka krzyży, np. w bocznych nawach, ale jest to błąd) – ten jeden krzyż jest znakiem zbawienia nas wszystkich i wszyscy pod ten jeden krzyż podchodzimy. W tym czasie śpiewa się odpowiednie pieśni[7] .

Kiedy większość uczestników liturgii ucałuje Krzyż, odmawia się Modlitwę Pańską i następuje Komunia Święta. Rozdziela się Eucharystię w wieczornej czwartkowej Mszy Świętej. To nam pokazuje bardzo ważną prawdę teologiczną. Otóż w Liturgii na cześć Męki Pańskiej zamiast konsekracji chleba i wina (przeistoczenia i ofiarowania Ciała i Krwi Jezusa) jest wniesienie i adoracja Krzyża. Ma to nam pokazać ścisły związek ofiary krzyżowej Chrystusa z ofiarą eucharystyczną. To podczas Mszy Świętej zostają uobecnione ofiara Jezusa na krzyżu i zmartwychwstanie. Co to znaczy? Stajemy się uczestnikami tego, co stało się na Golgocie. Mimo upływu czasu bierzemy udział w wydaniu się Jezusa Ojcu za nasze grzechy. Dlatego podczas każdej Mszy Świętej na ołtarzu lub obok niego znajduje się krzyż. Adoracja Krzyża w Wielki Piątek prowadzi nas do owoców śmierci i zmartwychwstania Pana, które są nam dostępne w Komunii Świętej. Brak przeistoczenia w Wielki Piątek wyraża też związek tego dnia z czwartkowym wieczorem – Msza Wieczerzy Pańskiej i Liturgia na cześć Męki Pańskiej stanowią jedno wydarzenie, tak jak jedną ofiarą jest akt z Wieczernika i z Krzyża. Można więc powiedzieć, że Wielki Piątek ma swoja Mszę Święta, którą jednak nie sprawuje się w sam dzień, lecz w przeddzień wieczorem (wedle naszej rachuby czasu).