Od Annasza do Kajfasza

W I w. p.n.e. Palestyna, zwana wówczas Judeą (nazwę tę, oznaczającą część kraju z Jerozolimą, rozszerzano wówczas na cały kraj), dostała się w sferę wpływów imperium rzymskiego. W roku 63 p.n.e. Pompejusz Wielki, rzymski wódz, zdobył Jerozolimę, stolicę Judei. Od tego czasu Rzymianie praktycznie kontrolowali wszystko co się działo w kraju, choć formalnie Judea nie była rzymską prowincją, panowali w niej miejscowi królowie. Państwo miało charakter teokratyczny. Ogromną rolę w nim pełniła Wysoka Rada, zwana inaczej Sanhedrynem (z greckiego synedrion) – instytucja, której przewodził arcykapłan, przełożony kapłanów, sprawujący nadzór nad całością kultu i spraw doktrynalnych religii. Wysoka Rada miała uprawnienia nie tylko religijne, ale także sądownicze. Kapłani aspirowali do zwiększenia swych uprawnień w sprawach świeckich i rywalizowali z królami.

Trzy prowincje
Panujący aż 33 lata król Herod Wielki w swym testamencie podzielił kraj pomiędzy trzech synów. Jeden z nich (Archelaus) miał dziedziczyć tytuł króla, ale pozostali uzyskiwali dużą samodzielność w swych prowincjach. Na ten podział zgodzili się chętnie Rzymianie, w myśl swej zasady "divide et impera" (dziel i rządź). Łatwiej im było utrzymać kontrolę nad podzielonym krajem. Podsycali oni także spory pomiędzy królami a Wysoką Radą.
W 4 r. p.n.e., po śmierci Heroda Wielkiego Archelaus otrzymał Judeę, Samarię i Idumeę, Herod Antypas – Galileę i Pereę, a Filip – ziemie północno-wschodnie, rozciągające się po wschodniej stronie jeziora Genezaret.
W 6 r. n.e. konflikt między Wysoką Radą a Archelausem był już tak silny, że kapłanom udało się doprowadzić w Rzymie do odwołania z Judei Archelausa. Odtąd prowincja ta miała być bezpośrednio zarządzana przez rzymskiego urzędnika, zwanego prokuratorem.
Prokurator zajmował się głównie ściąganiem podatków, całą praktycznie władzę sądowniczą oddając Wysokiej Radzie. Miał prawo i obowiązek zatwierdzać jedynie wyroki śmierci.
Tak więc Palestyna w chwili procesu Jezusa składała się z dwóch prowincji zarządzanych przez synów Heroda (sprawujących rzymskie tytuły tetrarchów) oraz jednej, w której rządził bezpośrednio urzędnik rzymski.
Ponieważ Jezus pochodził z Galilei, Piłat uznał za stosowne skierować Go na przesłuchanie do Heroda Antypasa, tetrarchy Galilei.

Wysoka Rada
Trudno ustalić precyzyjnie czas powstania Sanhedrynu. Na pewno istniał już w III w. p.n.e. W czasach Jezusa był on najwyższą władzą żydowską w sprawach religijnych, administracyjnych i sądowych. Ponieważ rzymscy urzędnicy unikali wdawania się w sprawy religijne, Wysoka Rada miała w Judei ogromną władzę. Moralnie jej zdanie obowiązywało także w pozostałych częściach Palestyny. Składała się z 70 członków oraz arcykapłana.
Arcykapłan był oficjalnie jeden, zatwierdzany i odwoływany przez Rzym. Jako jedyny miał prawo wstępu raz w roku (w czasie święta Jom Kippur) do miejsca, gdzie przechowywano Arkę Przymierza. W chwili procesu Jezusa arcykapłanem był Kajfasz. Swą godność sprawował od 18 r. n.e, mianowany przez rzymskiego prokuratora Waleriusza Gratusa.
Praktycznie jednak tytuł arcykapłana przysługiwał też innym osobom, tym, które wcześniej pełniły ten urząd. Poprzednikiem Kajfasza był jego teść Annasz, arcykapłan w latach 6-15 (mianowany przez rzymskiego wielkorządcę Syrii Publiusza Sulpicjusza Kwiryniusza, odsunięty przez Waleriusza Gratusa).
Annasz był jedną z najbardziej wpływowych i poważanych osobistości swoich czasów. Dzięki znacznym bogactwom zapewnił sukcesję członkom swojej rodziny. Ważne pozycje w państwie zajmowali jego synowie Eleazar, Jonatan, Teofil, Mateusz i Annasz, a także zięć Kajfasz. Można podejrzewać, że faktyczną władzę w Sanhedrynie sprawował wciąż Annasz. On też jako pierwszy, przed rozpoczęciem formalnej rozprawy, przesłuchiwał Jezusa.
Wysoka Rada składała się, oprócz arcykapłanów, z uczonych w Piśmie oraz starszych ludu. W większości byli to saduceusze – członkowie stronnictwa kapłańskiego związanego z arystokratycznym rodem Sadoka, wyłonionego w II w. p.n.e. Saduceusze opierali się na dosłownie rozumianej Biblii, tzn. tradycji pisanej, odrzucając tradycję ustną. Zaprzeczali zmartwychwstaniu ciał i nie rozwijali koncepcji mesjańskiej.
W skład sanhedrynu wchodzili też faryzeusze (z hebrajskiego "oddzieleni"), stronnictwo religijno-polityczne, które istniało od połowy II w. p.n.e. Faryzeusze rekrutowali się przede wszystkim z warstw średnich i niższych, stali w opozycji do arystokratycznych saduceuszy. W przeciwieństwie do nich akceptowali tradycję (Talmud). Wierzyli w mające nastąpić w przyszłości przyjście na świat Mesjasza.