WIGILIA PASCHALNA

CZWARTE CZYTANIE Z KSIĘGI PROROKA IZAJASZA
Trwałość przymierza

Nie lękaj się, Jerozolimo, bo małżonkiem ci jest twój Stworzyciel, któremu na imię: Pan Zastępów; Odkupicielem twoim Święty Izraela, nazywają Go Bogiem całej ziemi. Zaiste, jak niewiastę porzuconą zgnębioną na duchu, wezwał cię Pan. I jakby do porzuconej żony młodości twój Bóg mówi: Na krótką chwilę porzuciłem ciebie, ale z ogromną miłością cię przygarnę. W przystępie gniewu ukryłem przed tobą na krótko swe oblicze, ale w miłości wieczystej nad tobą się ulitowałem, mówi Pan, twój Odkupiciel. Dzieje się ze Mną tak, jak za dni Noego, kiedy przysiągłem, że wody Noego nie spadną już nigdy na ziemię; tak teraz przysięgam, że się nie rozjątrzę na ciebie ani cię gromić nie będę. Bo góry mogą ustąpić i pagórki się zachwiać, ale miłość moja nie odstąpi od ciebie i nie zachwieje się moje przymierze pokoju, mówi Pan, który ma litość nad tobą. O nieszczęśliwa, wichrami smagana, niepocieszona! Oto Ja osadzę twoje kamienie na malachicie i fundamenty twoje na szafirach. Uczynię blanki twych murów z rubinów, bramy twoje z górskiego kryształu, a z drogich kamieni cały obwód twych murów. Wszyscy twoi synowie będą uczniami Pana. Wielka będzie szczęśliwość twych dzieci. Będziesz mocno osadzona na sprawiedliwości. Daleka bądź od trwogi, bo nie masz się czego obawiać, i od przestrachu, bo nie ma on przystępu do ciebie.

Iz 54, 4a. 5-14

4. ”Nie lękaj się”: Po uroczystym wprowadzeniu do mowy zbawczej (Iz 41,10.13-14; 43,1.5) Izrael zostaje zapewniony, że może zapomnieć o „wstydzie" swojej młodości, o odstępstwie, jakiego dopuścił się w okresie poprzedzającym niewolę babilońską (Iz 50,1).

5. Boża stwórcza moc została oddana do dyspozycji Jego odkupicielskiej miłości (Stuhlmueller, Creative Redemption 115-122).

7-8. Znajdujemy tu tajemniczą teologię nawiązującą do Rdz 6,6; 8,21-22, w którym Bóg żałuje tego, co uczynił, lub do Oz 2,19-25; 11,1-12, w którym nie może On wygnać swojej umiłowanej, mimo że ta stale dopuszcza się cudzołóstwa.

7. Tekst hebrajski przeciwstawia „małą" chwilkę wygnania w Babilonie „ogromnemu" miłosierdziu Jahwe (Clifford, Fair Spoken 183).

8. Ostatni strofa rozbrzmiewa wiecznym hesed z Jr 31,3; por. TDOT 5 44-64.

9-10. Nawiązując do tradycji kapłańskiej (P), Deutero-Izajasz przyrównuje wygnanie do potopu; obydwa wydarzenia były katastrofami spowodowanymi nieposłuszeństwem Bożemu słowu. Chociaż Bóg obiecał Noemu, że nie zniszczy ziemi w równie potworny sposób (Rdz 9,11-17), coś porównywalnego miało miejsce w czasie wygnania do Babilonu!

10. „Przymierze pokoju” (Lb 26,12; Ez 34,25; 37,26; Ml 2,5) silnie zjednoczy cały wszechświat w harmonii i szczęściu (Iz 44,28), stosownie do „pełni” zawartej w słowie šālôm. W przeciwieństwie do Ez 37,26, Deutero-Izajasz nie łączy tej frazy z odbudową świątyni.

11-17. Rozdział zamykają dwie zapowiedzi zbawienia (ww. 11-15; 16-17).

11. ”wichrami smagana”: Literackie ogniwo łączące tekst z potopem Noego w w. 10. Bóg pociesza ofiary potopu wizją niebieskiej Jerozolimy. Deutero-Izajasz bierze obrazy i myśli z opisu mitologicznego raju i wyjaśnia jaśniejącą chwałę obecnością Jahwe, odbiegając w ten sposób zasadniczo od wszystkich mitologii,

”nieszczęśliwa”: zob. Iz 51,21.

12. Trudno jest określić wszystkie wymienione w tekście szlachetne metale (w BT: minerały, kamienie szlachetne) ozdabiające nową Jerozolimę. Jej fundamenty są odbiciem zieleni i głębokiego błękitu nieba; złote bramy skrzą się ognistym blaskiem słonecznych promieni (Za 2,6-9; Ap 21,18-21).

13. ”twoi synowie”: Dokonując niewielkiej zmiany samogłosek, 1 QIsa^a proponuje interesujące odczytanie hebrajskiego tekstu: „twoi budowniczowie". Słowo Boże emanuje z chwały Bożej obecności. Deutero-Izajasz nie usuwa nauczycieli - w jakim celu sam miałby wówczas nauczać! - podkreśla jednak, że przed Bogiem wszyscy nauczyciele winni zmienić się w posłusznych uczniów (Iz 50,4; Jr 31,34; J 6,45).

14. ”sprawiedliwości”: Słowo to stanowi re-kapitulację chwalebnego zwycięstwa Jahwe na Syjonie (Iz 40,14). 15. Fragment trudny pod względem tekstowym. Ostatni wielki okrzyk nienawiści skierowany przeciwko Bogu i Jego ludowi okazuje się pozbawiony mocy.

17b. Być może późniejsza uwaga redakcyjna dodana przez Trito-Izajasza. „Słudzy" zostaną w pełni uniewinnieni (lub osiągną zwycięstwo).
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

54,11. Osadzę twoje kamienie na turkusach [BT: "na malachicie"] i fundamenty twoje na szafirach. Hebrajski tekst można też przetłumaczyć "na antymonitach/malachitach", z których wykonywano zaprawę stosowaną szczególnie w przypadku mozaik. Wyraz przetłumaczony jako "szafir" jest powszechnie uważany za określenie lapis lazuli - pięknego, błękitnego, wysoko cenionego minerału. Droga procesji wiodąca przez sławną bramę Isztar w Babilonie ozdobiona była misternymi mozaikami ułożonymi na tle cegieł o niebieskiej barwie, co nadawało jej wygląd lapisu. W starożytnej kompozycji nazywanej Proroctwem Uruk czytamy, że przyszły władca zbuduje mu bramy z lapis lazuli.

54,12. Opis bramy. Opis zbliżającego się pochodu w wersecie 11 prowadzi do części poświęconej bramie. Hebrajskie słowo przetłumaczone jako "blanki" znaczy dosłownie "słońca" i najprawdopodobniej odnosi się do okrągłych, wypolerowanych tarcz używanych jako krenelaże (zwieńczenia murów obronnych) na szczycie wież stojących obok bramy. Widać owe tarcze na całej długości muru przedstawiającego umocnienia Lakisz na reliefie Sennacheryba (zob. też Ps 84,11 na temat słońca i tarczy). Użyte w niektórych przekładach słowo "rubinowe" [BT: "z rubinów"] jest czystym domysłem; inni badacze opowiadają się za jaspisem. Ten hebrajski wyraz pojawia się jedynie tutaj i w Ez 27,16, gdzie oznacza jeden z towarów sprowadzanych z Aramu. Polerowana czerwonawa miedź była popularnym materiałem używanym do zdobienia starożytnych bram, nadawałaby się też na przypominające słońce tarcze. Elementy kamienne wchodzące w skład kompleksu bram były wykonane z jakiegoś lśniącego kamienia. Słowo przetłumaczone jako "mury" jest terminem technicznym oznaczającym niskie mury okalające wewnętrzne przejście przez kompleks bram (zob. Ez 40,12). Opisano je tutaj jako wykonane "z drogich kamieni" - misternie rzeźbionych bloków zawierających, być może, elementy mozaiki.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Sławię Cię, Panie, bo mnie wybawiłeś

Sławię Cię, Panie, bo mnie wybawiłeś *
i nie pozwoliłeś mym wrogom naśmiewać się ze mnie.
Panie, mój Boże, z krainy umarłych wywołałeś moją duszę *
i ocaliłeś mi życie spośród schodzących do grobu.
Refren.
Śpiewajcie psalm wszyscy miłujący Pana *
i pamiętajcie o Jego świętości.
Gniew Jego bowiem trwa tylko przez chwilę, *
a Jego łaska przez całe życie.
Refren.
Wysłuchaj mnie, Panie, zmiłuj się nade mną *
Panie, bądź moją pomocą.
Zamieniłeś w taniec mój żałobny lament, *
Boże mój i Panie, będę Cię sławił na wieki.
Refren.

Ps 30(29), 2 i 4. 5-6a. 11 i 12a i 13b

Ps 30. Dziękczynienie jednostki za wybawienie od śmiertelnej choroby.
Struktura:
w. 2 (wstęp hymniczny)
ww. 3-4 (wybawienie psalmisty od śmierci)
ww. 5-6 (zaproszenie do przyłączenia się do uwielbienia)
ww. 7-11 (lamentacja zagrożonego śmiercią)
ww. 12-13 (odrodzenie psalmisty oraz chwała i dziękczynienie złożone Bogu).

2. ”Wysławiam Ciebie”: Dosł. „wywyższam”. Wyrażenie dobrze pasuje w tym miejscu, gdyż psalmista „wywyższa" Jahwe, który go „wywyższył (wyniósł)” z Szeolu.

5. Radosny powrót do wspólnoty osoby, która stała w obliczu śmierci (Ps 22,23-24).

9-11. Z „grobu" (-» § 17) psalmista nie może dziękować Jahwe (Ps 115,17).
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

30,4. Wydobyć z Szeolu, przywrócić do życia. W babilońskim utworze zatytułowanym Ludlul Bel Nemeqi bóg Marduk daje wytchnienie jednemu ze swych czcicieli, który cierpiał z nieznanych powodów: "Pan pochwycił mnie, Pan mnie postawił na nogi; Pan udzielił mi życia, wybawił mnie [z otchłani], wyzwolił od zniszczenia, [...] wyciągnął z rzeki Habur [...] ujął mnie za rękę" (z książki W. G. Lamberta, Babylonian Wisdom Literature), s. 59.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.