Służba liturgiczna w dokumentach ogólnokościelnych i II Polskiego Synodu Plenarnego

"Odnowa liturgiczna jest owocem najbardziej widzialnym całego soborowego dzieła". Widoczna jest ona m.in. w czynnym uczestnictwie wiernych w liturgii, a co za tym idzie - w pełnieniu posług liturgicznych. Po Soborze Watykańskim II, w krótkim czasie z "klerurgii" liturgia stała się dziełem całego zgromadzenia. Stwierdzenie Soboru, że "czynności liturgiczne nie są czynnościami prywatnymi, lecz kultem Kościoła" (KL 26), znalazło bardzo szybko swą realizację w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału rzymskiego [dalej: Wprowadzenie" i w samym Mszale.

Posoborowe dokumenty ogólnokościelne, pisząc o pozytywnych efektach reformy soborowej, wymieniają czynne uczestnictwo w liturgii i pełnienie funkcji liturgicznych przez świeckich. II Polski Synod Plenarny zauważa m.in. takie pozytywne efekty odnowy: głębsze zrozumienia liturgii przez wiele osób świeckich, odnowienie grup ministranckich, powstanie parafialnych zespołów liturgicznych oraz to, że "świeccy coraz częściej podejmują odpowiednie funkcje liturgiczne".

Synod Plenarny zwraca uwagę na braki: "Zbyt mała jest liczba dorosłych osób świeckich, zwłaszcza mężczyzn, zaangażowanych w spełnianie posług liturgicznych. Często, nawet podczas wielkich zgromadzeń, celebrans czyta lekcje, recytuje psalm responsoryjny, wypowiada wezwania modlitwy powszechnej" i zaleca przygotowanie osób świeckich, "które mogłyby pełnić właściwe im funkcje liturgiczne".

W ramach jednego z badań nad formacją liturgiczną licealistów wśród znanych sobie funkcji liturgicznych tylko 39,6% uczniów wymieniło ministrantów, 23% wymieniło scholę, a 22% lektora. Inne funkcje liturgiczne wymieniane były już tylko sporadycznie.
Dlatego też warto ciągle wracać do tematu służby liturgicznej, do osób pełniących w liturgii "szczególne posługi" (por. OWMR rozdz. III, 3). Najpierw przedstawimy teologiczne podstawy ich roli i znaczenia, następnie omówimy te funkcje, a w końcu zastanowimy się nad formacją liturgiczną pełniących te posługi.

1. Określenie i rola służby liturgicznej

Tradycyjnie określenie "służba liturgiczna" było odnoszone tylko do ministrantów i pełniących funkcję lektora. Wprowadzenie nie używa tego określenia, mówi natomiast o osobach, które spełniają funkcje i posługi liturgiczne (zob. OWMR rozdz. III), zaś Katechizm nazywa całe zgromadzenie "liturgiem" (por. KKK 1144). Najsłuszniejsze wydaje się nazwać służbą liturgiczną osoby, które spełniają zarówno posługi, jak i funkcje liturgiczne, a więc należące do stałej grupy liturgicznej (np. ministranci), jak i spełniające swoje funkcje okazjonalnie.

Służba liturgiczna to osoby, które "służą Ludowi Bożemu, ilekroć się ich zaprasza do pełnienia jakieś szczególnej funkcji liturgicznej" (OWMR 70). Zadaniem wszystkich posług i funkcji liturgicznych jest służba spotkaniu Boga z człowiekiem w liturgii. Ci, którym powierzono służbę liturgiczną, uczestniczą w tym wydarzeniu, każdy w różny i sobie właściwy sposób. Ucieleśniają oni w swej osobie, w słowach i czynnościach wykonywanych w czasie liturgii to oddanie się Boga swemu ludowi i oddanie się człowieka Bogu.

Prawdę o roli i znaczeniu służby liturgicznej odkrył znowu Sobór Watykański II podkreślając, że "ministranci, lektorzy, komentatorzy i członkowie chóru również spełniają prawdziwą posługę liturgiczną" (KL 29).