Służba liturgiczna w dokumentach ogólnokościelnych i II Polskiego Synodu Plenarnego

3. Posługi i funkcje liturgiczne

Posługi i funkcje w zgromadzeniu liturgicznym mają różną wagę. Pierwsze miejsce zajmują funkcje wynikające z faktu przyjęcia święceń. Inne posługi są udzielane przez Kościół w specjalnym obrzędzie (akolitat i lektorat). Jeszcze inne funkcje liturgiczne są zlecane wiernym posiadającym odpowiednie uzdolnienia czy przymioty. Dokumenty Kościoła nazywają je "szczególnymi funkcjami liturgicznymi" (OWMR, rozdz. III) czy "szczególnymi posługami nie udzielanymi przez sakrament święceń" (KKK 1143).

Zanim zostaną omówione posługi i funkcje, należy sprecyzować pojęcia "funkcja" i "posługa" liturgiczna. Termin "funkcja" liturgiczna (łac. munus) oznacza świętą czynność, którą chrześcijanin spełnia w liturgii. Funkcje te przeznaczone są dla wiernych i mogą je pełnić wszyscy ochrzczeni. Są one zlecane czasowo i przy zleceniu nie wymagają obrzędu liturgicznego. "Posługa" (łac. ministerium) to życiowe powołanie człowieka ochrzczonego we wspólnocie Kościoła, to rzeczywistość, do której jest się przyjętym na stale. Ustanowienie do posługi lektora i akolity Katechizm umieszcza wśród błogosławieństw osób (por. 1672).

Poprzez to "błogosławieństwo" czy "ustanowienie" wierni są przeznaczani do posługi w Kościele, a nie tylko w liturgii. Lektor i akolita są ustanowieni dla liturgii, ale pełnienie ich posług w Kościele nie może się kończyć w świątyni, lecz obejmuje także konkretne zadania poza liturgią. Już w adhortacji Christifideles laici czytamy: "Ojcowie synodalni wyrazili życzenie, by (...) były wskazane kryteria, według których winni być wybierani świeccy kandydaci do pełnienia poszczególnych posług", nawet została powołana do życia specjalna komisja, której celem było spełnienie postulatu Ojców synodalnych. Jeszcze bardziej obiecująco brzmią uchwały II Synodu Plenarnego: "Mężczyźni świeccy, którzy ukończyli przynajmniej dwadzieścia pięć lat, cieszą się dobrą opinią, posiadają odpowiednie przymioty i są przygotowani do swych zadań poprzez odpowiednią formację, mogą być przyjęci do posługi stałego akolity. Posługę lektora można udzielać w wieku wcześniejszym". Niestety, ani w Kościele Polskim, ani w innych Kościołach postulaty te nie zostały zrealizowane.

Posługi liturgiczne w znaczeniu ścisłym zarezerwowane są dla mężczyzn. Jednak funkcje liturgiczne mogą pełnić wszyscy. Już we Wprowadzeniu czytamy, że funkcje spełniane poza prezbiterium rektor kościoła może powierzyć kobietom. Kobiety mogły od tego czasu za zgodą Konferencji Episkopatu pełnić funkcje lektora i czytać intencje modlitwy powszechnej (por. 70). Zasady te powtórzyła instrukcja Inaestimabile donum. Kobiety nie mogły jedynie pełnić funkcji ministrantów. Problem ten rozwiązała Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w 1984 r., pozwalając dziewczętom pełnić funkcje ministranta. Wielu polskich biskupów zabroniło jednak dziewczętom pełnić te funkcje.
Biskupi polscy w 1987 r. pozwolili kobietom pełnić funkcję lektora i psałterzysty. Synod Plenarny zachęcał duszpasterzy "do rozwijania schól i dziewczęcych grup liturgicznych do takich posług, jak komentarz, prezentacja wezwań modlitwy wiernych, posługa daru, schola".