Konieczność formacji lektora

2. Ćwiczenia fonetyczne

Wobec lektora, który w liturgii jest sługą słowa stawia się cały szereg wymagań. Oprócz wielkiej odpowiedzialności za słowo Boże bardzo ważny jest sposób przekazywania słowa w liturgii. Winno ono być odczytane czy też odśpiewane w sposób odpowiadający pewnym wymogom sztuki, dalekim jednak od jakiejkolwiek sztuczności.

Lektor, wykonując swoją posługę w zgromadzeniu, powinien w tej czynności wyrazić "�taką umiejętność, taką prostotę i zarazem dostojeństwo, ażeby w samym już sposobie czytania lub śpiewania liturgicznego odzwierciedlił się charakter świętego tekstu" (TKE 10). Wymaga to od niego znajomości zasad poprawnej wymowy polskiej oraz solidnego i rzetelnego ćwiczenia, aby w jak największym stopniu praktycznie to zastosować.

Mowa ludzka powstaje z harmonijnego współdziałania kilku elementów: oddechu, dźwięku i artykulacji. Kandydat na lektora powinien pracować szczególnie nad prawidłowym i ekonomicznym oddechem, dźwięcznym, czystym i silnym głosem, czyli emisją głosu, poprawną i wyraźną wymową, czyli artykulacją.

a) Oddech
Technika oddychania polega na zgromadzeniu w klatce piersiowej odpowiedniej porcji powietrza wciągniętego nosem. Zapas powietrza powinien być magazynowany na przeponie. Wydychanie powietrza dokonuje się ustami i nosem, ale bardzo powoli. Należy wypracować sobie głęboki tor oddechowy oraz nauczyć się ekonomicznie dysponować posiadanym powietrzem.

Są trzy rodzaje oddechu: oddech górny, który organizm stosuje przy odpoczynku, oddech średni stosowany podczas intensywnego ruchu i cięższych prac, oraz oddech dolny i ten jest prawidłowy przy czytaniu i mówieniu. Przez systematyczne ćwiczenia należy dążyć do tego, aby podczas czytania wdech był dokonany nosem, szybki, krótki i bezgłośny, a wydech ustami, równomierny, swobodny i dowolnie regulowany.

Czytając teksty, wypowiada się myśli, które oddziela się jedną od drugiej krótką przerwą w mówieniu (wdech); trzeba też zrobić dłuższą przerwę, wtedy milcząc, oddycha się normalnie. Przy wdechu należy zaczerpnąć taką ilość powietrza, jaka jest niezbędna do wypowiedzenia całości myślowej. Ideałem jest nabieranie przy wdechu takiej ilości powietrza, aby skończyć frazę tekstową jednocześnie z normalnym wydechem, bez nadmiernego wysiłku.

b) Emisja głosu
Emisja głosu to poprawne operowanie głosem w mowie lub śpiewie, aby bez większego wysiłku wytworzyć dźwięk możliwie najlepszy. Do tego celu wykorzystujemy znane z akustyki zjawisko rezonansu, które polega na tym, aby strumień drgającego powietrza skierować umiejętnie na rezonator. Wtedy otrzymujemy największą amplitudę drgań, a w konsekwencji głos odpowiednio silny, czysty i dźwięczny.

Od poprawności emisji głosu są uzależnione efekty artykulacji, frazowania i akcentowania, a nawet wymogi kultury żywego słowa. Przy emisji ważna jest zewnętrzna postawa ciała. Dlatego lektor w czasie liturgii czyta i śpiewa w pozycji stojącej. Przy głośnym czytaniu korpus powinien być wyprostowany, a mięśnie brzucha luźne, by nie uciskały na przeponę. To ułatwia oddychanie i nie odczuwa się zmęczenia.

Wpływ na emisję głosu ma również pozycja kręgosłupa oraz stopy, które w czasie czytania powinny być lekko rozstawione. Wysokość głosu w czasie mówienia i czytania nazywa się intonacją, dzięki czemu można odróżnić zdania pytające, oznajmujące i rozkazujące.

W dobrej emisji głosu chodzi o to, aby przy minimalnym wysiłku, przy jak najmniejszym obciążeniu wiązadeł głosowych uzyskać jak najpełniejsze brzmienie i jak najlepszą nośność głosu. Czystość tonu, siła brzmienia i nośność głosu, równość i stałość jego brzmienia oraz wyrazistość i komunikatywność będą stanowiły o spełnieniu przez lektora swojej misji.