WIGILIA PASCHALNA

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ

Aklamacja: ALLELUJA

EWANGELIA W ROKU A

Chrystus zmartwychwstał

Słowa Ewangelii według Świętego Mateusza

Po upływie szabatu, o świcie pierwszego dnia tygodnia przyszła Maria Magdalena i druga Maria obejrzeć grób. A oto nastąpiło wielkie trzęsienie ziemi. Albowiem anioł Pański zstąpił z nieba, podszedł, odsunął kamień i usiadł na nim. Postać jego jaśniała jak błyskawica, a szaty jego były białe jak śnieg. Ze strachu przed nim zadrżeli strażnicy i stali się jakby martwi.

Anioł zaś przemówił do niewiast: «Wy się nie bójcie! Gdyż wiem, że szukacie Jezusa Ukrzyżowanego. Nie ma Go tu, bo zmartwychwstał, jak zapowiedział. Przyjdźcie, zobaczcie miejsce, gdzie leżał. A idźcie szybko i powiedzcie Jego uczniom: „Powstał z martwych i oto udaje się przed wami do Galilei. Tam Go ujrzycie”. Oto, co wam powiedziałem».

Pośpiesznie więc oddaliły się od grobu, z bojaźnią i wielką radością, i pobiegły oznajmić to Jego uczniom.

A oto Jezus stanął przed nimi, mówiąc: «Witajcie!» One podeszły do Niego, objęły Go za nogi i oddały Mu pokłon. A Jezus rzekł do nich: «Nie bójcie się! Idźcie i oznajmijcie moim braciom: niech udadzą się do Galilei, tam Mnie zobaczą».

Mt 28, 1-10

28,1-10 Zmartwychwstanie Jezusa. Zob. Mk 16,1-8, Łk 24,1-12; J 20,1-10. Po ogólnej zapowiedzi ujawnienia tożsamości Jezusa zawartej w ww. 27,51-54 nadszedł czas wyniesienia Jezusa przez cielesne wzbudzenie Go z martwych przez Boga. Wydarzenie to, chociaż poznawalne jedynie przez wiarę, nie oznacza jednak pełni królestwa Bożego na ziemi, lecz wskazuje na jego trwały charakter w niebie. Mateuszowa narracja charakteryzuje się stopniowym narastaniem atmosfery godności i chwały, w przeciwieństwie do Mk.

Pierwsi świadkowie zmartwychwstałego Jezusa. Wybór kobiet na pierwszych świadków zmartwychwstania jest bardzo istotnym faktem. Kultura ówczesna uważała ich świadectwo za pozbawione wartości. Relacja ta pasuje do ponadkulturowego i ponadklasowego przesłania Jezusa, z pewnością też nie została ułożona w celu zdobycia uznania postronnych odbiorców ani wymyślona przez późniejszy *Kościół.

28,1. Szabat kończył się wraz zachodem słońca w sobotę wieczorem. Kobiety wyszły do grobu nazajutrz o szóstej rano, gdy tylko było wystarczająco jasno, by można było cokolwiek widzieć. Żydowscy żałobnicy (także pogańscy) przychodzili odwiedzić grób w trzy dni po pogrzebie, by upewnić się, że ich krewni nie żyją. Zważywszy jednak na naturę ukrzyżowania, środki takie nie były potrzebne, kobiety mogły się więc kierować wyłącznie względami uczuciowymi.

o świcie: Scena zmartwychwstania rozpoczyna się w ciemnościach panujących przed wschodem słońca. Mateusz ponownie usuwa wzmianki o kupowaniu (tym razem pachnideł) oraz o namaszczeniu ciała, bowiem straże uniemożliwiłyby to. Kobiety (dwie, by relacja pasowała do 27,61, nie zaś trzy, jak w Mk) przychodzą, by przypatrywać się i opłakiwać.

28,2-4. Aniołowie, szczególnie w jaśniejącej postaci (w starożytnym judaizmie funkcjonował tradycyjny pogląd, że aniołowie byli stworzeni z ognia), wprawiali ludzi w przerażenie (np. Sdz 6,22-23; 13,19-20; por. 4 Ezd 10,25-27; *3 Księga Henocha 22,4-9).

2. wielkie trzęsienie ziemi: Przypomina to 27,51-54.

anioł: Markowy „młodzieniec" staje się „aniołem".

odsunął kamień: Kamień zamykający dostęp do grobu był symbolem zwycięstwa śmierci. Odsunięty kamień wraz ze spoczywającym na nim aniołem stają się symbolem zwycięstwa nad śmiercią. Podobnie jak dziewicze poczęcie i to działanie staje się małym widzialnym znakiem większej niewidzialnej rzeczywistości.

3. białe: Wygląd anioła przypomina wygląd przemienionego Chrystusa (17,2).

4. Por. 27,54. Lęk i trwożny podziw są tematem, który powróci w ww. 5.8.

28,5-8. Jerozolima była głównym ośrodkiem religijnym ówczesnego judaizmu. Wielu Judejczyków traktowało Galileę jako krainę, w której mieszkali niegdyś poganie (Mt 4,15). Mimo to właśnie w Galilei miały miejsce niektóre objawienia zmartwychwstałego Jezusa wobec Jego *uczniów. Wszystkie cztery Ewangelie relacjonują, że Jezus tam właśnie był najlepiej przyjmowany.

5. wiem: Mateusz podkreśla wiedzę anioła; pod tym względem przypomina on dobrego ucznia (13,51).

6. jak powiedział: Zob. 16,21; 17,23; 20,19; por. 12,40, 26,61; 27,40. Mateusz dodaje uwagę na temat wypełnienia proroctwa, co dla niego jest szczególnie interesujące (por. 12,40; 16,21; 17,23; 20,19; 26,32).

7. powstał z martwych: Mateusz dodaje formułę zaczerpniętą z wyznania wiary, by podkreślić przesłanie o zmartwychwstaniu. Pomija wzmiankę na temat Piotra, ponieważ temat ten został omówiony w 16,17-19, a także dlatego, że planuje przemowę Jezusa do uczniów jako grupy na końcu księgi w ww. 16-20. To, że ujrzą zmartwychwstałego Pana w Galilei wskazuje, że: (a) wybaczono im ich zaparcie się oraz (b) że Galilea jest miejscem wizji i łaski.

8. pośpiesznie: Mateusz przyspiesza tempo akcji, łącząc „bojaźń” kobiet z „wielką radością” (w miejsce Markowego zdumienia). Psychologiczną sprzeczność jednoczesnego doświadczania lęku i radości porównywano do uczuć doświadczanych przez osobę, która ma wkrótce wyjść za mąż. Kobiety stały się apostołami posłanymi do apostołów, a ich świadectwo, ponieważ niewiele warte w świetle prawa rabinicznego, jawi się właśnie dlatego jako historycznie wiarygodne.

28,9-10. W tamtej kulturze świadectwo kobiety było uważane za niegodne zaufania. Mimo to Jezus występuje przeciwko ówczesnym obyczajom objawiając się kobietom i mówiąc im, by zaniosły jego przesłanie pozostałym *uczniom. Szczegółu tego z pewnością nie wymyśliliby starożytni chrześcijanie, nie przemawiał on bowiem do kultury, w której żyli.

9. Jezus stanął przed nimi: Tradycja związana z chrystofanią lub pojawieniami się zmartwychwstałego Chrystusa kobietom występuje i gdzie indziej w tradycji wczesnego chrześcijaństwa (J 20,11-18), Mateusz dodaje w. 10. Gest kobiet wyraża cześć, potwierdzając jednocześnie rzeczywisty charakter zmartwychwstałego ciała (por. 1 Kor 15,44).

10. Przesłanie to tworzy dublet z ww. 5 i 7, teraz jednak Jezus nazywa swoich naśladowców „braćmi”, podobnie jak w J 20,17; Mt 12,46-50. W słowach tych zawiera się przebaczenie. Odkrycie pustego grobu nie stanowi fundamentalnego elementu chrześcijańskiej wiary (nie ma o nim wzmianki w wyznaniach wiary czy przykładach wczesnochrześcijańskiej kerygmy, np. 1 Kor 15,3-5), częściowo jednak ją potwierdza. Według zasad logiki pusty grób i zmartwychwstanie nie muszą być koniecznie ze sobą związane: Jezus mógł powstać z martwych, zaś ciało pozostać w grobie; Jezus mógł nie zmartwychwstać, chociaż grób był pusty (ciało mogło zostać wykradzione). Jednak obydwa wydarzenia dobrze z sobą harmonizują i są z przekonaniem przekazane przez ewangelistów. (Fuller R.H., The Formation of the Resurrection Narratives [Phi, 1980]. Perkins P., Resurrection [GC, 1984]).

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

EWANGELIA W ROKU B
Ukrzyżowany Jezus z Nazaretu zmartwychwstał

Słowa Ewangelii według świętego Marka

Po upływie szabatu Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba i Salome nakupiły wonności, żeby pójść namaścić Jezusa. Wczesnym rankiem, w pierwszy dzień tygodnia przyszły do grobu, gdy słońce wzeszło. A mówiły między sobą: «Kto nam odsunie kamień od wejścia do grobu?» Gdy jednak spojrzały, zauważyły, że kamień był już odsunięty, a był bardzo duży. Weszły więc do grobu i ujrzały młodzieńca, siedzącego po prawej stronie, ubranego w białą szatę; i bardzo się przestraszyły. Lecz on rzekł do nich: «Nie bójcie się! Szukacie Jezusa z Nazaretu, ukrzyżowanego; powstał, nie ma Go tu. Oto miejsce, gdzie Go złożyli. Lecz idźcie, powiedzcie Jego uczniom i Piotrowi: "Idzie przed wami do Galilei, tam Go ujrzycie, jak wam powiedział"». One wyszły i uciekły od grobu; ogarnęło je bowiem zdumienie i przestrach. Nikomu też nic nie oznajmiły, bo się bały.

Mk 16,1-7

Skoro pojawienia się Zmartwychwstałego zostały zapowiedziane (Mk 14,28), Ewangelia Marka byłaby kompletna z lub bez fragmentu Mk 16,9-20. Marek nie musiał o tych wydarzeniach opowiadać. Wiele starożytnych dokumentów kończyło na przepowiedni lub zapowiedzi wydarzeń, które z pewnością nastąpią, gdy właściwa narracja dobiegnie końca (np. Iliada, być może najbardziej popularny utwór greckiej starożytności, zapowiada śmierć Achillesa i upadek Troi, lecz o nich nie opowiada). Takie zawieszenie akcji było typową literacką i retoryczną techniką ówczesnych czasów. Pewne księgi (np. żydowskie dzieło historiograficzne zwane Pseudo-Filonem), mowy i rozprawy (np. niektóre z prac Plutarcha) również kończą się w sposób nagły. Być może Marek chciał zakończyć swą księgę krótką wzmianką o pojawieniach się Zmartwychwstałego, aby przypomnieć swoim czytelnikom, którzy doświadczali prześladowania i dzielili krzyż Chrystusowy, że nie ma sensu wątpić w ostateczne zwycięstwo

Pusty grób nie był dowodem zmartwychwstania Jezusa, lecz warunkiem koniecznym, by uczniowie mogli rozgłaszać, że Jezus powstał z martwych (zob. Mt 28,11-15, w którym Żydzi oskarżają uczniów, że ukradli ciało). W innych pismach NT podkreśla się znaczenie ukazywania się Zmartwychwstałego (zob. 1 Kor 15,3-8; Mt 28; Łk 24; J 20-21). Przypuszczalnie Marek zakładał, że jego czytelnicy znali przekazy o ukazywaniu się Chrystusa, postanowił więc zakończyć swoją Ewangelię w sposób prosty a jednocześnie dramatyczny, pozostawiając decyzji czytelników uznanie faktu martwych wstania i oczekiwanie na paruzję.

1. Przed pogrzebem ciała zwykle namaszczano olejkiem, następnie zaś obmywano wodą. Ponieważ jednak Jezus umarł w piątek, na krótko przed rozpoczęciem szabatu (który zaczynał się około wieczorem), czynność tę trzeba było odłożyć na później. Mężczyźni mogli szykować do pogrzebu wyłącznie ciała mężczyzn, kobiety zaś - ciała mężczyzn i kobiet. Wonności i zioła nie zawsze były używane, zwykle jednak stosowano je do namaszczania ciał osób o szczególnym znaczeniu (np. Heroda). Zmniejszały one odór szybko rozkładających się zwłok w gorącym śródziemnomorskim klimacie. Kobiety mogły spodziewać się, że po jednym dniu i dwóch nocach ciało będzie już cuchnąć. Zważywszy jednak na położenie Jerozolimy na wysokości 800 m nad poziomem morza i na fakt, ze w kwietniu było jeszcze stosunkowo chłodno, ciało zamknięte w grobowcu mogło jeszcze zachować świeżość.

”Maria Magdalena”: Maria była świadkiem śmierci Jezusa (15,40) i wiedziała, w którym grobie został pochowany (15,47). Opis innej Marii w 15,47 („Maria, matka Józefa”) i 16,1 („Maria, matka Jakuba”) skłonił niektórych uczonych do wysunięcia hipotezy, że chodzi o dwie różne osoby (zob. 15,40; por. 6,3).

”namaścić Jezusa”: Według J 19,40 ciało Jezusa zostało już przygotowane do pochówku, lecz Mk 14,8 i 16,1 sugerują, że przygotowania nie dobiegły jeszcze końca. Według Mt 28,1 kobiety udały się tam w celu zobaczenia grobu.

2. Było to około 5:30 rano. Zwykle o tej porze wstawano ze snu. Niektórzy kupcy już sprzedawali towary, kobiety zdołały bowiem kupić wonności (Mk 16,1) przed przyjściem do grobu.

”w pierwszy dzień tygodnia”: Według żydowskiego kalendarza pierwszym dniem tygodnia była niedziela. Określenie „po trzech dniach w przepowiedniach męki (8,31; 9,31; 10,34) od powiada określeniu „trzeciego dnia” licząc o piątku wieczór (15 Nisan) do niedzieli rano (17 Nisan).

3-4. Kamień w kształcie dysku toczono po specjalnym wyżłobieniu, zamykając nim wejście do grobu. Do jego usunięcia potrzeba było kilku silnych mężczyzn. Groby otwierano zwykle jedynie na drugi pogrzeb kości (w rok później) lub gdy grzebano innych członków rodziny.

”Kto nam odsunie kamień”: Okrągły, płaski kamień wielkich rozmiarów zamykał wejście do grobu. Nie wiadomo dlaczego kobiety nie pomyślały o tym wcześniej, przed udaniem się do grobowca. Marek nie wyjaśnia również, w jaki sposób kamień został odtoczony.

5. W literaturze żydowskiej aniołowie nosili zwykle białe szaty. Niewiasty nie musiały od razu zakładać, że ujrzana postać jest aniołem. Kapłani w Świątyni i inne osoby również nosiły białe szaty.

”młodzieńca”: Według Mt 8,25 posłaniec był aniołem. Określenie neaniskos, „młody mężczyzna”, którym posłużył się Marek, zostało wcześniej użyte do opisania młodego mężczyzny, który uciekał nago w scenie aresztowania Jezusa (14,51-52).

6-8.W całej Ewangelii Marka ludzie rozgłaszają wieści, które powinni byli zachować w sekrecie. Tym razem jednak, gdy kobiety otrzymały polecenie, by rozgłosiły to, co wiedziały, zachowują milczenie. Jeśli pierwotny tekst Ewangelii Marka kończył się właśnie w tym miejscu, co wydaje się prawdopodobne, jej ostatnia nuta jest zabarwiona ironią. Wiele innych starożytnych dzieł (w tym liczne traktaty i dramaty) ma podobnie nieoczekiwane zakończenie.

6. ”powstał, nie ma Go tu”: Puste miejsce na półce skalnej lub w niszy, w której złożono ciało Jezusa (zob. 15,46), Z stało uznane za skutek zmartwychwstania. Strona bierna wyrazu ēgerthē, „został wzbudzony”, zakłada, że to Bóg wzbudził Jezusa.

7. ”Idzie przed wami do Galilei”: Słowa nawiązują do proroctwa wypowiedzianego przez Jezusa w 14,28 („uprzedzę was do Galilei”) i zapowiadają ukazywanie się Zmartwychwstałego w Galilei po przybyciu tam uczniów z Jerozolimy (zob. Mt 28,9-10). Łk 24,13-49 i J 20 relacjonują ukazania się Jezusa w Jerozolimie.

8. ogarnęło je bowiem zdumienie i przestrach”: Na słowa posłańca kobiety zareagowały zaniemówieniem i drżeniem, co Marek tłumaczy lękiem (ephobounto gar). Czy Marek w tym właśnie miejscu pragnął zakończyć swoją Ewangelię? Jeśli tak, to przypuszczalnie zakładał, że jego czytelnicy słyszeli o ukazywaniu się zmartwychwstałego Jezusa (14,28; 16,7). Księga mogła kończyć się słowem gar, „ponieważ”, bowiem Marek często kończy narrację komentarzem wyjaśniającym, w którym występuje słowo gar (6,52; 14,2) i opisem uczuć głównych bohaterów (6,52; 9,32; 12,17).
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

Po zakończeniu szabbatu Miriam z Magdali, Miriam matka Ja'akowa i Szlomit nakupiły ziół, aby pójść i namaścić Jeszuę. Bardzo wcześnie w niedzielę, tuż po wschodzie słońca, poszły do grobu. Pytały siebie nawzajem: "Kto nam odsunie kamień z wejścia do grobu?" Potem podniosły wzrok i zobaczyły, że kamień, choć ogromny, został już odsunięty. Wchodząc do grobu, ujrzały młodzieńca odzianego w białą szatę, siedzącego po prawej stronie - i oniemiały. Ale on rzekł: "Nie dziwcie się tak! Szukacie Jeszui z Naceret, który został stracony na palu. Powstał, nie ma Go tutaj! Zobaczcie miejsce, gdzie Go złożono. I idźcie, powiedzcie Jego talmidim, zwłaszcza Kefie, że idzie do Galil przed wami. Ujrzycie Go tam, tak jak wam powiedział". Roztrzęsione, ale nieposiadające się z radości, wyszły z grobu i pobiegły, i nic nikomu nie mówiły, bo się bały.

(Mk 16,1-8)

1. Po zakończeniu szabbatu. Marek ma tutaj na myśli Moca'ei-szabbat (dosłownie "wygaśnięcie szabbatu"), czyli sobotni wieczór, kiedy było już po szabbacie (zob. 1,32K). W okresie Pesach byłoby to po siódmej wieczorem. Dziś w Izraelu wiele sklepów otwiera się w sobotni wieczór po całym dniu zamknięcia, najwyraźniej ten sam zwyczaj panował i kiedyś.

3-4. Obie Miriam głowiły się w drodze do grobu, pytając siebie nawzajem: "Kto nam odsunie kamień z wejścia do grobu?" Tego rodzaju kamienie były zbyt wielkie, aby mogły sobie z nimi poradzić. Podniosły wzrok i zobaczyły, że kamień, choć ogromny, został już odsunięty. Pewien niewierzący prawnik nazwiskiem Frank Morison badał sprawę zmartwychwstania Jeszui z zamiarem napisania książki, która by je obalała. Tymczasem zebrane dowody przekonały go, że naprawdę miało ono miejsce. Kiedy doszedł do wiary w Boga i Jego Mesjasza, napisał książkę Who Moved the Stone? (Faber&Faber, London 1958), dowodzącą, że zmartwychwstanie Jeszui zdarzyło się naprawdę.

6. Jeszui z Naceret. Gr. Iēsoun ton Nazarēnon. "Jeszui Nazareńskiego". Zob. Mt 2,23K.

------------------------------------

Ja'akow - Jakub
Kefa - Kefas, Piotr
Miriam - Maria (Magdalit - z Magdali - Maria Magdalena)
Naceret - Nazaret
Szlomit - Salome
talmidim - uczniowie

Komentarz Żydowski do Nowego Testamentu.
David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

EWANGELIA W ROKU C

Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych?

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

W pierwszy dzień tygodnia niewiasty poszły skoro świt do grobu, niosąc przygotowane wonności. Kamień zastały odsunięty od grobu. A skoro weszły, nie znalazły ciała Pana Jezusa. Gdy wobec tego były bezradne, nagle stanęło przed nimi dwóch mężczyzn w lśniących szatach. Przestraszone, pochyliły twarze ku ziemi, lecz tamci rzekli do nich: «Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych? Nie ma Go tutaj; zmartwychwstał. Przypomnijcie sobie, jak wam mówił, będąc jeszcze w Galilei: „Syn Człowieczy musi być wydany w ręce grzeszników i ukrzyżowany, lecz trzeciego dnia zmartwychwstanie”». Wtedy przypomniały sobie Jego słowa, wróciwszy zaś od grobu, oznajmiły to wszystko Jedenastu i wszystkim pozostałym. A były to: Maria Magdalena, Joanna i Maria, matka Jakuba; i inne z nimi opowiadały to apostołom. Lecz słowa te wydały im się czczą gadaniną i nie dali im wiary.

Jednakże Piotr wybrał się i przybiegł do grobu; schyliwszy się, ujrzał same tylko płótna. I wrócił do siebie, dziwiąc się temu, co się stało.

Łk 24, 1-12

Zwycięstwo Jezusa, obietnica Zesłania Ducha Świętego, wniebowstąpienie (23,56b-24,53). We fragmencie tym Łukasz podsumowuje pierwszą część swojego kerygmatycznego opowiadania o wydarzeniach, które dokonały się wśród wierzących (zob. 1,1-4 z zaakcentowaniem obietnicy i jej wypełnienia w 24,5-8.25.27.32.44-47). Za pomocą opowiadania o ukazywaniu się zmartwychwstałego Chrystusa w Jerozolimie Łukasz opisuje przechodzenie przez uczniów od smutku do radości, od zagubienia do zrozumienia, od niewiary do wiary i ostatecznie dostrzeżenia w zmartwychwstałym Panu tego, co Bóg przygotował dla całego stworzenia.

Kobiety-głosicielki (23,56b-24,12). zob. Mk 16,1-8; Mt 28,1-8; J 20,1-18. Łukasz uzasadnia przyznanie kobietom ważnej roli w życiu Kościoła tym, że to one były pierwszymi zwiastunami wielkanocnej wiary.

1. Szabat dobiegł końca w sobotę wieczorem. Wraz z pierwszymi promieniami słońca (około szóstej rano o tej porze roku) kobiety wyruszyły do grobu. (Zgodnie z ludowymi przesądami noc była niebezpieczną porą, którą władały złe duchy. Być może kobiety nie wyszły w nocy, ponieważ trudno byłoby wówczas odnaleźć grób.)

skoro świt: Moc ciemności (22,53) ustępuje przed światłem poranka ogłaszającego zwycięstwo Jezusa nad śmiercią (zob. 1,78-79).

2-3. Kamień był przypuszczalnie dużym głazem o kształcie dysku, który zsuwano specjalnym wyżłobieniem, tak by zamykał wejście do grobu. Jego odsunięcie wskazywało na naruszenie grobu lub jego obrabowanie, choćby w środku nie znajdowało się nic wartościowego.

4-5. W Starym Testamencie (np. Joz 5,13) aniołowie często przybierali postać ludzką, pojawiali się odziani w jaśniejące szaty lub mieli świetlistą postać (por. 2 Krl 6,17; Dn 10,5-6). Jako jaśniejące postacie pojawiali się szczególnie w ówczesnych tekstach żydowskich.

6-12. Niewiara uczniów była spowodowana częściowo tym, że tego rodzaju *zmartwychwstanie było sprzeczne z ich *mesjańskimi oczekiwaniami. Innym powodem mógł być fakt, że żydowscy urzędnicy uznawali świadectwo kobiety za niemal pozbawione wartości, ponieważ uważali ją za istotę chwiejną i niegodną zaufania.

6. Nie ma Go tutaj; zmartwychwstał: Wypełniając obietnicę zmartwychwstania (9,22) Bóg wzbudził swojego wiernego, niewinnie cierpiącego sprawiedliwego Syna Jezusa -taka właśnie jest treść wielkanocnej Ewangelii.

Przypomnijcie sobie: Zob. też w. 8. Znaczenia tego kluczowego u Łukasza i w ST słowa nie należy ograniczać do przywoływania treści odbytej kiedyś rozmowy. Przypominanie sobie, o które tutaj chodzi, to przywoływanie wydarzeń i słów tworzących historię zbawienia, dające moc oraz nowe i głębsze zrozumienie, które wywiera wpływ na teraźniejszość. To samo gr. słowo mimneskesthai pojawia się w bogatych w treść 1,54.72; 23,42; Dz 10,31; 11,16. Łukasz używa pokrewnych gr. słów w 22,19; 22,61; Dz 17,32; 20,31.35. Zob. TDNT 4. 677; P. Perkins, Resurrection (GC, 1984) 154-155; R.H. Smith, Easter Gospels (Minneapolis, 1983) 109.

Galilei: Zgodnie z Łukaszową geografią teologiczną wszystkie spotkania ze zmartwychwstałym Jezusem mają miejsce w Jerozolimie lub jej okolicach. Z Jerozolimy - pełniącej rolę ogniwa łączącego obietnicę i wypełnienie w Bożym objawieniu - chrześcijańska kerygma rozprzestrzeni się aż po krańce ziemi (zob. Dz 1,8).

7. Najbliższe teksty paralelne to 9,22 i 9,44; Łukasz nie zaznaczył wprost, że kobiety były tam obecne (→ § 101 na temat stosowania przez Łukasza reminiscencji).

8. Objawienie dotyczące zmartwychwstania Jezusa nadaje nowego znaczenia i mocy jego słowom zapamiętanym przez kobiety.

9. oznajmiły: Wierne kobiety-uczniowie jako pierwsze ogłosiły wielkanocną Ewangelię. Greckie słowo anengeilan, które zostało tutaj użyte, jest zwykle tłumaczone jako „powiedziały”, co nie oddaje w pełni jego znaczenia. Zob. teksty paralelne: Łk 9,36; Dz 26,20 oraz obserwację J. Schniewinda, TDNT 1, 66. Czasownik ten odnosi się do „swoistego przesłania o zmartwychwstaniu".

11. nie dali im wiary: Łukasz używa tego samego gr. słowa epistoun do opisania reakcji apostołów na przyniesioną przez kobiety wielkanocną wieść o zmartwychwstaniu, którym posłużył się np. w Dz 28,24, opowiadając o negatywnym przyjęciu chrześcijańskiego przesłania. Apostołowie podążali własną drogą od niezrozumienia do zrozumienia i wiary.

12. Ten werset powinien mieć postać, którą zachował w najlepszych rękopisach, i która współbrzmi z Łukaszową teologią. ujrzał: Widzenie Piotra nadal nie jest widzeniem wiary. Zob. 24,34.

płótna: W czasach Łukasza płótno było symbolem nieśmiertelności, wytwarzano je bowiem z lnu, który wyrastał z życiodajnej ziemi. Zob. J. Quasten, AJP 63 (1942) 206-215. Oczekujący zmartwychwstania Józef owinął ciało Jezusa w płótno. W 24,12 Piotr ujrzy w grobie jedynie same płótna. Symbol zmartwychwstania do życia zapowiada zmartwychwwstałego Pana Jezusa, który objawia, co Bóg przygotował dla całego stworzenia.

co się stało: To ogólne określenie pojawia się w 23,47.48; 24,18. Oczy, które zostaną otwarte przez zmartwychwstałego Pana, będą mogły dostrzec znaczenie tego, czego Bóg dokonał dla wszystkich za pośrednictwem swojego Wybranego.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.