IDUMEJCZYCY

Nazwa, którą w okresie hellenistycznym i rzymskim określano lud Edomitów, siedzący pier­wotnie między Morzem Martwym na pół­nocy i zatoką Akaba na południu. Pod naciskiem prących z Arabii Nabatejczyków przesunęli się Edomici z tych siedzib na teren południowej Judei, wyludnionej zresztą w znacznej mierze przez uprowa­dzenie ludności do niewoli babilońskiej (586). Głównym ich miastem było teraz dawne judzkie miasto Hebron na południe od Jerozolimy. W nowych siedzibach dzie­lili Idumejczycy losy swoich pobratym­ców judzkich, a więc podlegali królom perskim, potem weszli w skład monarchii Aleksandra Wielkiego i jego następców. Kiedy Antioch III wydarł Lagidom Palestynę (198 r.), znaleźli się Idumejczycy pod pa­nowaniem Seleucydów, przy czym obszar ich stanowił osobną prowincję (eparchia u Diod. XIX, 95, 2 lub strategia u tegoż Diod, XIX, 98, 1) pod zarządem stratega. Takim strategiem (u Wujka „starostą") był w Idumei Gorgiasz (2 Mach. 12,32), wódz Antiocha IV Epifanesa, pobity przez Judę Machabeusza w r. 165. Zwycięski Juda zwrócił się z kolei przeciw Idumejczykom, którzy popierali Seleucydów (1 Mach. 5,3) i zdobył miasto ich Hebron (1 Mach. 5,65). W r. 126 syn Szymona Machabeusza Jan Hirkan (135-104) roz­ciągnął swoją supremację na całą już Idumeę i dążąc do zespolenia kraju z Judea, narzucił mieszkańcom prawo Mojżeszowe i obrzezanie (J. Flaw., Antiq. XIII, 257; XV, 254; Bell. Jud. I, 63). Idumea zachowała jednak swoich naczelników, z których jednym był za Jana Hirkana II (63—40) Idumejczyk Antypater, wkrótce wszechwładny minister słabego króla. Syn jego Herod Wielki mianowany został w r. 40 przez Rzymian królem dotychczasowego państwa Hasmonejczyków i osadzony w r. 37 przez wojska rzymskie w Jerozolimie. W ten sposób idumejska dynastia zapanowała nad Judea, dając jej złudę politycznej świetności pod rzymską supremacją, ale lud idumejski zespolił się nierozerwalnie ze swym odwiecznym wrogiem w jedną całość i podzielił jego losy. W powstaniu żydowskim 66-70 wzięli udział i Idumejczycy, w czasie oblężenia Jerozolimy uprawiali wraz z zelotami rządy terroru (J. Flaw., BJ. IV, 224 nn.). Z upadkiem powstania znikli Idumejczycy na zawsze z historii.

(PEB)