Piękno celebracji - procesje mszalne

Wprowadzenie

"Jest zatem w Eucharystii ciągła wędrówka, która według Maksyma Wyznawcy przenosi nas wprawiając w ruch i stawia nas w przyszłym Królestwie. Wszystko w Boskiej liturgii się porusza w kierunku tego, co jest przed. Nic nie ma statycznego. W liturgii symbolizm nie jest ani paraboliczny, ani alegoryczny. Jest natomiast ikoniczny w takim sensie, jaki mu przypisują Ojcowie Kościoła: ikona oznacza uczestniczenie treści ontologicznej w prototypie. W tym wypadku prototypem jest przyszłe Królestwo Boże i ostateczne zjednoczenie z Bogiem poprzez naszą inkorporację w Chrystusa.

Z tego wynika, jak wielkie znaczenie dla liturgii ma wymiar ruchu i wędrówki w znaczeniu typologicznym czy rytualnym. Szkoda, że tworzy się dzisiaj przekonanie, że w liturgii wszystko ma się wypełniać statycznie".

Powyższa myśl prawosławnego metropolity Pergamonu Ioannisa Zizioulasa, dotycząca liturgii Kościoła Wschodniego, pokazuje nam, jak ważną rolę odgrywa w liturgii dynamizm wyrażający się w ruchu i przemieszczaniu się. Niestety, zauważamy również w liturgii Kościoła Zachodniego niedocenianie tego elementu, jakim jest procesja. Wyraża się to w niezrozumieniu jego głębokiego znaczenia, a bardzo często jest powodowane zwykłą wygodą.

Definicja procesji

Termin "procesja" pochodzi od łacińskiego słowa procedere, które oznacza iść, postępować naprzód, iść w górę, kroczyć dalej. Jest ona aktem religijnym bardzo rozpowszechnionym w świecie religii. To akt rytualny o charakterze wspólnotowym. Procesji mogą towarzyszyć jej śpiewy i modlitwy, mające formę błagalną lub formę uwielbienia. Wyraża ona duchową podróż (postawa ludzkiego ciała nie jest statyczna, ale dynamiczna - potrzeba przemieszczania się). Jest rodzajem świętej wędrówki, podróży w kierunku ziemi obiecanej, wejścia do sanktuarium, do obrzędu wtajemniczenia. Innym celem procesji jest towarzyszenie bóstwu w jego wyjściu poza sanktuarium, aby nawiedzić lud.

Procesja nie jest jakimkolwiek pochodem. Zanim się rozpocznie, musi się zebrać zgromadzenie odpowiednio uporządkowane. Rozpoczyna się w określonym miejscu, przebiega według ustalonego programu i jest skierowana do określonego celu.

Procesje w Piśmie Świętym

Dostarczają nam one elementów teologicznych i normatywnych dotyczących procesji chrześcijańskich. Procesje opisane w Biblii są celebracjami, które wpisują się w historię zbawienia, ukazują obraz pielgrzymującego ludu i są znakiem jego przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.

W Starym Testamencie

Wyjście z niewoli poza tematem pielgrzymki jest przedstawione jako wielka procesja w kierunku Ziemi Obiecanej. Obłok unosi się nad namiotem i zatrzymuje się, wskazując poszczególne etapy wędrówki. (por. Wj 40, 36-38, Nm 9, 17nn). Pierwsze rozdziały Księgi Liczb ukazują, jak sam Bóg ustala w detalach porządek poszczególnych rodów, miejsce sztandarów, sposób kroczenia.

Podobnie Deuteroizajasz i Księga Ezdrasza (por. Iz 40,3; 52,12; Ezd 1,8-11; 3,3-6.10) opowiadają o powrocie z wygnania - opisują drugie wyjście z niewoli - jako wielką pielgrzymkę-procesję, na czele której Pan kroczy na przedzie swojego ludu. Również i w tych opisach zauważamy, że karawana staje się uporządkowanym pochodem, pełnym radości i triumfu, któremu towarzyszy śpiew. Nie przewiduje się tutaj postojów, ale kroczy się bezpośrednio do świątyni, aby jak najszybciej odbudować ołtarz i złożyć ofiarę dziękczynną (por. Ezd 1, 2-4).

Zdobycie Jerycha (por. Joz 6, 1-16) jest "procesją Pana". Arce, niesionej przez kapłanów, towarzyszy dźwięk trąb, a przed nią kroczy lud. Obchodzenie murów miasta przez siedem kolejnych dni ma przede wszystkim charakter błagalny. Procesja kończy się celebracją zwycięstwa Boga.

Przeniesienie Arki Przymierza do Jerozolimy (por. 2 Sm 6, 12-19; 1 Krl 15, 25-16,3). Jest ono połączone, nawet jeśli odległe w czasie, z wyjściem z niewoli egipskiej, stanowiące jego zakończenie. Powyższe wydarzenie dzieli historię Izraela na dwie części: po wędrownym życiu rozpoczyna się osadnictwo. Arka Przymierza jest ostatnią, która się osiedla. Z tego też powodu przeniesienie jej jest ukazane jako ostatnia procesja Pana. Bóg wchodzi do Miasta Świętego jako zwycięzca i tam ustanawia miejsce swego przebywania. Dawid pełen radości tańczy z całych sił przy akompaniamencie muzyki, wyrażając w ten sposób świąteczny i ludowy charakter procesji. Jest to najważniejsza z procesji opisanych w Starym Testamencie.