Szata służby liturgicznej w Kościele w Polsce. Próba propozycji.

Obecność szaty liturgicznej jest także świadectwem prawdy, że osoby pełniące poszczególne posługi czy funkcje nie reprezentują siebie samych, lecz uczestniczą w rzeczywistości Kościoła. Szata podkreśla, że nie jest to rzeczywistość ani osobista ani prywatna, ale objawia ona w sposób jednoznaczny chrystologiczno-eklezjalny wymiar sprawowanej liturgii. Szata biskupa czy prezbitera pokazuje, że osoba ta nie uczestniczy w tym wydarzeniu jako osoba prywatna, lecz znajduje się w zastępstwie Chrystusa. W związku z tym musi zniknąć to wszystko, co ma charakter prywatny i indywidualny, aby stworzyć przestrzeń dla obecności i działania Chrystusa.

Przewodniczący danego zgromadzenia liturgicznego nie głosi wiernym swojej nauki i nie udziela ludziom siebie, lecz głosi Chrystusa i udziela wiernym Syna Bożego. Osoba pełniąca posługę czy funkcję liturgiczną jest narzędziem Chrystusa, który nie działa własną mocą, ale objawia obecność Tego, który jest, który był i który przychodzi (por. Ap 4, 8). W tym duchu należy odczytać słowa papieża Jana Pawła II, który podkreśla znaczenie szaty liturgicznej, gdyż ona oznacza godność danej posługi pełnionej w liturgii. Stanowi dowód wymiaru eklezjalnego, który ">przewyższa< charakter prywatny liturgii. Tej godności powinna odpowiadać postawa wewnętrzna i zewnętrzna uwidoczniona także w szatach liturgicznych...".

Symbolika odzienia sama w sobie oraz jej znaczenie jako znaku służby Bożej, niestety gdzieś się zagubiły na przestrzeni minionych wieków, chociaż strój liturgiczny w Kościele zawsze miał charakter obowiązkowy. Ta powinność opiera się jednak na tym, co jeden z teologów nazwał posymboliką nacechowaną pewną alegoryczną dowolnością. (...) Jest to o tyle zrozumiałe, że taka symbolika była dla ludzi najprostsza i zarazem najbardziej czytelna.

3. Szata liturgiczna w świetle aktualnych przepisów prawa kościelnego

Zagadnienia szat liturgicznych stały się przedmiotem refleksji Soboru Watykańskiego II. Chociaż soborowa konstytucja Sacrosanctum Concilium nie podaje jakichkolwiek szczegółowych dyspozycji odnośnie do szat liturgicznych, to jednak wskazano kierunki w procesie odnowy szat liturgicznych. Ojcowie soborowi omawiając kwestie sztuki sakralnej i sprzętu liturgicznego orzekli, że "zwłaszcza w odniesieniu do materiału oraz kształtu sprzętów i szat kościelnych, terytorialnym konferencjom biskupów udziela się władzy przystosowania tych rzeczy do miejscowych potrzeb i zwyczajów" (KL 128). W tym samym dokumencie odnotowano wyraźne wskazanie odnośnie do estetyki szeroko rozumianej sztuki kościelnej. Sobór zobowiązuje ordynariuszy do popierania wszelkich działań będących wyrazem opieki nad obszarem prawdziwej sztuki. W podejmowaniu decyzji winni się kierować kryterium szlachetnego piękna, wobec którego zewnętrzna okazałość ma charakter drugorzędny. Uwagi te dotyczą nie tylko zdobnictwa kościelnego, ale odnoszą się także do szat liturgicznych (por. KL 124).

Echem tych soborowych orzeczeń stały się dyspozycje zawarte w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału rzymskiego. W dokumencie z roku 1969 jest wyraźne wskazanie o zróżnicowaniu szaty liturgicznej, w zależności od pełnionej funkcji: "W Kościele, który jest Ciałem Chrystusa, nie wszyscy członkowie spełniają jednakowe czynności. Ta różność funkcji w sprawowaniu kultu ukazuje się zewnętrznie przez różność szat liturgicznych. Dlatego szaty powinny być znakiem funkcji właściwej każdemu z posługujących. Poza tym szaty liturgiczne powinny podkreślać piękno czynności liturgicznych". O takim rozumieniu szat liturgicznych przypomina także instrukcja Redemptionis Sacramentum Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.