Wierzy cały człowiek

A to jest życie wieczne: aby znali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz Tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa (J 17,3).

Wybitny polski specjalista od katechetyki, ksiądz profesor Mieczysław Majewski, często na swoich wykładach krytykował tak zwane szatkowanie wychowania młodego (i nie tylko) człowieka. Mówi się – odnalazłem w starych notatkach – o wychowaniu humanistycznym, sportowym, kulturalnym i gdzieś między tym wszystkim, albo najczęściej na końcu, jest wychowanie chrześcijańskie. Tymczasem nie zbawia się sama dusza w oderwaniu od ciała. Zbawia się cały człowiek. Dlatego trzeba zastanawiać jak kształtować proces wychowania, by to, co wymieniliśmy na początku, razem wzięte, było chrześcijańskie.

Zatrzymajmy się na moment nad prawdą o zbawieniu całego człowieka. Chyba nic lepiej jej nie wyrażało od praktykowanego w starożytności chrześcijańskiej chrztu przez zanurzenie i wykładni tej praktyki w Liście do Rzymian. Do wody wchodzi cały człowiek, ale zanurza się nie w wodzie, ale w Chrystusie, w Jego śmierci, by razem z Nim wkroczyć w nowe życie (por. Rz 6,1-11). Sama woda, jak usłyszymy niebawem podczas Wigilii Paschalnej, jest jedynie „znakiem odrodzenia”.

Opisywany w poprzednim rozważaniu obrzęd naznaczenia krzyżem zmysłów miał być duchowym przygotowaniem do przeżycia prawdy o Bogu zbawiającym całego człowieka. Tym zaś, którzy już są na drodze wiary przypomina i wskazuje zarazem co to znaczy, że człowiek wierzy całym sobą i zbawia się całym sobą. Co zresztą w kontekście przykazania miłości Boga i bliźniego nikogo nie powinno dziwić. Dlatego dziś pozostaniemy przy nim, próbując odkryć już nie jego echa w liturgii Kościoła, ale by odkryć w praktyce znaczenia zmysłów krzyżem wychowawcę wiary dojrzałej.

Zatem krzyż na czole. „Uczcie się Go poznawać.” Możemy z dumą pokazywać na świadectwach dobre oceny z religii, chwalić się dziesiątkami podpisów w indeksach do bierzmowania, więcej – wskazywać na dziesiątki przeczytanych książek i artykułów religijnych. Ale to nie będzie jeszcze poznanie, o którym mówi Jezus. By zrozumieć ten fragment Modlitwy Arcykapłańskiej warto sięgnąć do Psalmu 136. Oto pierwszych jedenaście wierszy:

Modlitwa tym Psalmem uświadamia, że poznanie Boga nie jest – co już zauważyliśmy – zdobywaniem wiedzy. Jest pamięcią o dziełach Boga, dokonanych w stworzeniu świata, historii narodu wybranego, dziejach Kościoła i – także – naszej osobistej historii. Bo Boga poznajemy przez jego dzieła. Dlatego Mojżesz, pytając kto jesteś, usłyszał: „powiesz im: objawił mi się Pan, Bóg ojców waszych, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba” (Wj 3,16). Dlatego Maryja wspomina wielkie rzeczy, jakie uczynił jej Wszechmocny, który „głodnych nasyca dobrami, a bogatych z niczym odprawia" (por. Łk 1,46-55), a Zachariasz wysławia Boga za to, „że nawiedził lud swój i wyzwolił go” (Łk 1,68). Te wypływające z pamięci o dziełach Bożych hymny Jezus zebrał w jednej modlitwie. „Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom” (Łk 10,21).

W świetle tego, co zauważyliśmy wyżej jest zrozumiałym, że poznanie Boga wspierane jest przede wszystkim przez uszy i oczy. Oczywiście pod warunkiem, że są odpowiednio „nastrojone”. Bo można widzieć cud i uznać go za oszustwo i szarlatanerię. I można zmywać naczynia, widząc w każdym geście rękę Bożą. Podobnie z modlitwą. Wchodzimy do świątyni widząc objawiającą się w sakramentach Kościoła chwałę Bożą, ale też możemy zauważyć jedynie kurz na ławkach i przysłowiowe babki, klepiące różańce. Znaczenie uszu i oczu krzyżem jest zatem owym „strojeniem”, pozwalającym dostrzec obecność i działanie Boga.