W szkole modlitwy Ojców Kościoła

[1] Tertulian, O modlitwie, 1, tłum. E. Stanula, PSP 5, Warszawa 1970, s.155.

[2] Św. Cyprian, O Modlitwie Pańskiej, 1,tłum. A. U. Korab, w; H. Pietras (opr.), Odpowiedź na Słowo, Kraków 1993,s. 61. O tym komentarzu papież Benedykt XVI napisał: „osobiście szczególnie go lubię i dlatego często przytaczam”, Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu. Cz. 1. Od  chrztu w Jordanie do przemienienia, tłum. W. Szymona, Kraków 2007, s.  296.

[3] Jw. 8, dz. cyt.,s. 66-67.

[4] Św. Cyprian, O Modlitwie Pańskiej,8, dz. cyt., s. 68.

[5] Szerzej zob. A. Żurek, Katechumen – chrześcijanin – wierny. Przygotowanie do chrztu i chrzest w Kościele starożytnym, Tarnów, 2017, s. 75-78.

[6] Por. Orygenes, O modlitwie, 22,4, dz. cyt., s.169.

[7] Św. Cyprian, O Modlitwie Pańskiej, 10, dz. cyt., s. 70.

[8] Św. Grzegorz z Nyssy, Homilie o Modlitwie Pańskiej, 1,4, dz. cyt. 52.

[9] Por. Św. Grzegorz z Nyssy, Homilie o Modlitwie Pańskiej, 4,4, w:  K. Bielawski (red.), Modlitwa Pańska. Komentarze greckich Ojców Kościoła, Tyniec 1995, s. 65.

[10] Św. Grzegorz z Nyssy, Homilie o Modlitwie Pańskiej, 4,7, dz. cyt., s. 69.

[11] Św. Jan Chryzostom, Homilie na Ewangelię wg św. Mateusza, 19,5, tłum. K. Bielawski, w: K. Bielawski (red.), Modlitwa Pańska. Komentarze greckich Ojców Kościoła, Tyniec 1995, s. 105.

[12] Św. Augustyn, Mowa 58,5, w: K. Bielawski (red.), Modlitwa Pańska. Komentarze Ojców Kościoła IV-Vw., Tyniec 1994, s. 84.

[13] Św. Cyprian, O Modlitwie Pańskiej, 18, dz. cyt., s. 78.

[14] Jak zauważył Orygenes, termin ten jest neologizmem, którego znaczenie trzeba odgadnąć w oparciu o kontekst w jakim został on użyty, por. Orygenes, O modlitwie, 27,7, dz. cyt., s. 193.

[15] Orygenes, O modlitwie, 27,13, dz. cyt., s. 199.

[16] Św. Augustyn, Mowa 59,6, tłum. K. Bielawski, w: K. Bielawski (red.), Modlitwa Pańska. Komentarze Ojców Kościoła IV-Vw., Tyniec 1994, s. 95.

[17] Św. Augustyn, List do Proby, 21, tum. K. Bielawski, w: K. Bielawski (red.), Modlitwa Pańska. Komentarze Ojców Kościoła IV-Vw., Tyniec 1994, s.110.

[18] Św. Augustyn, Mowa 56,14,18, tłum. własne, PL 38, 386.

[19] Św. Augustyn, List do Proby, 17, tłum. własne.

[20] Por. św. Augustyn, Mowy, 56,1; 58,1.

[21][21] Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów, 37,14, tłum. własne, PL 36,404.

[22] Św. Augustyn, List do Proby, 18, dz. cyt. s.107-108.

[23] Klemens Aleksandryjski, Kobierce, VII,39,6, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa 1994, s. 249.

[24] Św. Grzegorz z Nyssy, Homilie o Modlitwie Pańskiej, 1,1,dz. cyt., s. 39.

[25] Św. Augustyn, List do Proby, 18, dz, cyt., s.108.

[26] Por. Św. Augustyn, Mowa 56,4.

[27] Orygenes, O modlitwie, 14,2, tłum. W. Kania, w: H. Pietras (opr.), Odpowiedź na Słowo, Kraków 1993, s. 145.

[28] Orygenes, O modlitwie, 33,1, dz. cyt., s. 237-238.

[29] Św. Augustyn, Wyznania, 1,1, tłum. własne.

[30] Św. Cyprian, O Modlitwie Pańskiej, 22, dz. cyt., s. 84.

[31] Św. Grzegorz z Nyssy, Homilie o Modlitwie Pańskiej, 1,1, dz. cyt., s. 39.

[32] Por. „nieustannie się módlcie” (1 Tes 5,17).

[33] Szerzej zob. S. M. Borkowska, „Modlitwa uboga” u Ojców Pustyni, w: Abba, powiedz mi słowo… Wybór apoftegmatów, Tyniec 1997, s. 42-52.

[34] Za: G. Bunge, Modlitwa Ducha, w: G. Bunge, Ewagriusz z Pontu – mistrz życia duchowego, Tyniec1998, s. 62.

[35] Jan Klimak, Drabina 27, tłum. J. Naumowicz, w: Filokalia teksty o modlitwie serca, tłum. J. Naumowicz, Tyniec 1998, s. 158.