JAFA

(hebr. "piękno") Ważny port w starożytnej Palestynie. Dzisiaj Jafa jest jednym z przedmieść Tel Awiwu. Pierwsze ślady osadnictwa w Jafie pochodzą z okresu środkowego brązu (1900-1500 przed Chr.), odkryto m.in. duży ufortyfikowany wał z ubitej ziemi. Najdawniejsze wzmianki o Jafie znajdujemy w listach zwycięstw faraona Thotmesa III (ok. 1468 r. przed Chr.). Później, na tabliczkach z Tell el-Amarna,

Jafę wymienia się jako twierdzę egipską. Podczas prac wykopaliskowych, prowadzonych na terenie starożytnego miasta, natrafiono na pochodzącą z XIII w. przed Chr. bramę twierdzy, na której kamieniach widniały tytuły i inskrypcja z imieniem faraona Ramzesa II (ok. 1304-1237). Na "steli pryzmowej" Sennacheryba (701 r. przed Chr.) Jafę wymieniono, obok Azor, Bene-Berak i Bet-Dagon, jako miasto znajdujące się pod kontrolą Asyrii.

Według ST, Jafa została przydzielona pokoleniu Dana (Joz 19,46). Do portu w Jafie docierały cedry z Libanu przeznaczone na budowę pierwszej i drugiej świątyni (2 Krn 2,15; Ezd 3,7). Z portu w Jafie wypłynął prorok Jonasz, starając się uciec przed wyznaczoną mu przez Boga misją (Jon 1,3). W Jafie apostoł Piotr wzbudził z martwych Dorkas (Dz 9,36-43).

Wzmianki o Jafie pojawiają się również w mitologii greckiej. Wydarzenia opisane w legendzie o Perseuszu i Andromedzie miały się rozegrać na Morzu Jafy. Inskrypcja władcy Sydony Eszmunazara (prawdopodobnie V w. przed Chr.) wskazuje, że w tym okresie miasto pozostawało pod kontrolą królów Persji. W okresie helleńskim (333-63 przed Chr.) Jafa została skolonizowana przez Greków. Papirus Zenona, dziennik podróży egipskiego nadzorcy skarbu, który odwiedził Palestynę (ok. 259/58 r. przed Chr.) za panowania faraona Ptolemeusza II, zawiera wzmiankę o tym mieście. W okresie hasmonejskim (ok. 175-63 przed Chr.) Jafa została zdobyta przez Seleucydów. Później kilkakrotnie niszczyli ją Rzymianie, najpierw Cestiusz Gallus, później Wespazjan.

W latach 1948-50 prace wykopaliskowe w Jafie prowadził P. L. O. Guy, działając z ramienia Palestine Exploration Fund oraz później, w 1951 r., J. Bowman i B. S. Isserlin, współdziałający z Uniwersytetem w Leeds. W 1955 r. pracami archeologicznymi sponsorowanymi przez Museum of Antiquities z Tel Awiwu i Jafy, kierował J. Kaplan.
(EB :. - Oficyna Wydawnicza „Vocatio” :.)