Drewniana lub żelazna rama służąca do zaprzęgania dwóch wołów lub innych zwierząt pociągowych do pługa, wozu itd. Jarzmo składało się zazwyczaj z pojedynczej poprzeczki, zaopatrzonej w skórzane albo parciane pętle lub drewniane pręty, które zakładano wokół szyi zwierząt (por. Jr 27,2). Poprzeczkę przymocowywano do dyszla, za pomocą którego zwierzęta ciągnęły ładunek (por. Pwt 21,3; 1 Sm6,7; 11,5; 1 Krl 19,19). Jarzmo wołów mogło oznaczać parę wołów (1 Sm 11,7; 1 Krl 19,21; Łk 14,19). "Jarzmo" ziemi, tłumaczone zazwyczaj jako morga, określa powierzchnię pola, które para wołów mogła zaorać w ciągu jednego dnia (1Sm 14, 14; Iz 5, 10). W sensie przenośnym jarzmo oznaczało ciężki los, poddaństwo lub niewolę. Jeremiasz obnosił jarzmo jako symbol swego orędzia, że Juda powinna poddać się Babilonowi (Jr 27-28). Kiedy lud Izraela rozważał, czy przyjąć Roboama jako króla , zwrócił się do niego z prośbą, aby ulżył ciężkiemu jarzmu, tzn. zmniejszył pańszczyznę, którą obciążył go jego ojciec, Salomon (1 Krl 12,1-11). Jarzmo może oznaczać inne brzemiona lub odpowiedzialność, takie jak grzech (Lm 1,14), służbę Bogu (Lm 3,27; Jr 2,20; 5,5), niewolnictwo (Syr 33,27) posłuszeństwo Torze (Dz 15,10) lub Chrystusowi (Mt 11,29-30).
(EB)