Hebraica na Wielki Post

UZASADNIENIE

Wcześniej zostały już podane zbrodnie, za które według prawa rzymskiego groziła kara śmierci przez ukrzyżowanie. Za jaką z nich został skazany Jezus?

Co do tego nie ma raczej żadnych wątpliwości. Domniemane roszczenia Jezusa do tytułu królewskiego można potraktować jako atak na państwo rzymskie, a tym samym jako obrazę rzymskiego majestatu (crimen laesae majestatis).

Była to jedna z najcięższych zbrodni i zgodnie z prawem mieszkańców prowincji karano za to śmiercią. Piłat skazał więc Jezusa na ukrzyżowanie (zapewne wbrew własnemu przekonaniu i pod naciskiem tłumu) jako politycznego buntownika.

Informuje o tym wyraźnie „titulus” – drewniana tabliczka, którą zawieszano skazańcowi na szyi lub niesiono przed nim, aby oznajmić widzom zgromadzonym na ulicy, za jakie przestępstwo został skazany. Była ona pomalowana na biało z napisem w kolorze czerwonym lub czarnym – aby nawet z daleka łatwo dało się go odczytać.

Pogański tekst z II w. podaje, że pewien wierzący w Ewangelię został skazany przez cesarza na śmierć mając jako „titulus” napis: „Hic est Attalus christianus” – to jest chrześcijanin Attalus. Przy innej wspominanej karze śmierci napis głosił: „Impie locutus parmularius” –(ten) zwolennik gladiatorów mówił w sposób bluźnierczy (o bogu-cesarzu).

Treść napisu jest podawana przez Ewangelistów różnie:
„A nad głową Jego umieścili napis z podaniem Jego winy: «To jest Jezus, Król Żydowski».” (Mt 27,37)
„Był też napis z podaniem Jego winy, tak ułożony: «Król Żydowski».” (Mk 15,26)
„Był także nad Nim napis w języku greckim, łacińskim i hebrajskim: «To jest Król Żydowski»” (Łk 23,38)
„Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić na krzyżu. A było napisane: «Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski». Ten napis czytało wielu Żydów, ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa, było blisko miasta. A było napisane w języku hebrajskim, łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy mówili do Piłata: «Nie pisz: Król Żydowski, ale że On powiedział: Jestem Królem Żydowskim». Odparł Piłat: «Com napisał, napisałem».” (Łk 19,19-22)

Dzisiaj przyjmuje się raczej, że na tabliczce znajdowały się słowa: KRÓL ŻYDOWSKI.
Przemawia za tym fakt, że tak podaje najstarsza Ewangelia. Marek nie miałby powodu, aby skracać tę formułę i to jeszcze w taki sposób – pomijając imię Jezusa, a uwypuklając Jego „winę”. Bardziej prawdopodobna jest sytuacja odwrotna, że pozostałe słowa zostały dołączone później.
Poza tym Rzymianie, w przeciwieństwie do Żydów, nie byli zainteresowani przestępcą lecz przestępstwem, a kara jako taka powinna odstraszać – i nie jest ważne, kto ją ponosi.

Słowa te były napisane w języku:

aramejskim - MALKA DIHUDAJE
greckim - HO BASILEUS TON IOUDAION
łacińskim - REX IUDAEORUM

Niektórzy z uczonych mają wątpliwości co do obecności napisu w języku łacińskim. Jednakże przemawia za nim chociażby jedna ze znalezionych tablic kamiennych umieszczanych w Świątyni Jerozolimskiej, na której widnieje napis właśnie w tych trzech językach: aramejskim – czyli języku miejscowym, greckim – językiem powszechnie znanym i używanym oraz łacińskim – języku administracji rzymskiej.

Napis ten zbulwersował Żydów. Przecież Jezus nie był ich królem – oskarżyli Go jedynie, że za takiego się podawał. Tymczasem teraz, na skutek owego napisu, ma umierać jako król żydowski. Zwracają się więc do namiestnika, aby zmienił to, co kazał zapisać. Piłat zdawał sobie sprawę, że oskarżenie polityczne było jedynie pretekstem, a Jezus nie był rewolucjonistą w sensie politycznym, jednakże ustąpił. Teraz natomiast, kiedy ową „przyczynę” nakazał wypisać na tabliczce, ani nie chciał, ani wręcz nawet nie mógł tego zmienić. Jedynie bowiem taki powód skazania mógł wpisać do swoich archiwów (przesyłanych później do Rzymu) i zakomunikować cesarzowi: oskarżony nazywał siebie królem Żydów.

Poza tym Apulejusz pisał: „Tabliczka prokonsula jest sentencją wyroku, która raz przeczytana nie może być powiększona, ani pomniejszona nawet o jedną literę; ponieważ jaka została ogłoszona, taka przedstawia się jako instrument prawniczy Prowincji”.

Tak więc odmowa zmiany napisu nie jest ze strony Piłata jakimś rodzajem „złośliwości”, złej woli czy chęci rewanżu za doznaną porażkę, lecz koniecznością, podyktowaną obowiązującym prawem.